7 soruda Almanya’da sendikalı olmak

• Almanya’nın ikinci büyük sendikası Ver.di’nin hukuk departmanında çalışan Dr. Onur Ocak, sendikalı olmaya ilişkin kafaları kurcalayan 7 soruya yanıt verdi.

 

MURAT MANG

 

1- Neden sendika üyeliği?

Sendika üyesiysen büyük bir şeyin parçası oluyorsun ve karşındaki büyük güce karşı yalnız değilsin. Her zaman, “Bir parmağı kırabilirler ama beş parmak bir araya gelirse yumruk olur ve yumruğu kıramazlar” diyoruz. İşveren, işyerinde sendika olduğunu bildiğinde daha dikkatli davranır; birliğin olmadığı yerde ise her şeyi yapmayı mübah görür. 

2- İş yeri temsilciliği nasıl açılır?

Bunun bir şartı yok. Aynı iş yerindeki üç meslektaşın bir sendikaya üye olması yeterli. İş Konseyi kurmak ise biraz daha karmaşık; buna dair belli yasalar var. İş Konseylerinin üyeleri, çoğunlukla sendika üyesi de oluyor. Bir İş Konseyi kurmak için beş çalışana ihtiyaç var. Bu beş çalışan, iş saatleri içinde bir toplantı yapıp konseyi oluşturuyor. Bu süreç oldukça karmaşık olduğu için İş Konseyi kurmak isteyenlere sendika olarak destek veriyoruz. Bir yerde çalışmaya başlayan kişi de ilk olarak iş yerinde İş Konseyi olup olmadığı sormalı, eğer konsey yoksa kurmak için çaba harcamalıdır.

3- İş Konseyi’nin (Betriebsrat) görev ve yetkileri neler?

Bu, yasal bir organ ve amacı sendikanın amacından farklı. İş Konseyi’nin sınıf mücadelesi amacı, konumu yoktur; işveren ile birlikte şirketin çıkarları doğrultusunda çalışanların haklarını temsil etmelidir. Görevlerinin başında işverenin yasalara uyup uymadığını kontrol etmek gelir. Kadın-erkek eşitliğini sağlamaktan da sorumludur. Bir başka görevi, iş güvenliğine dikkat etmektir. Sorunlar varsa İş Konseyi’ne söylenir ve konsey de bu sorunları ilgili yerlere taşır. 

4- İşçiler, Toplu İş Sözleşmesi gibi hakları İş Konseyi üzerinden elde edebilir mi?

Hayır, bunu sadece sendika yapar ve müzakerelerde de yer alır. Eğer işçilerin yüzde 50’si sendikaya üye olmuşsa grev yapma, zam isteme, müzakere etme gibi haklara sahip olurlar. Sadece birkaç üyesi olan bir sendika, işveren tarafından da dikkate alınmaz. İşçiler örgütlü olduğunda işveren hayır derse greve gidilir ve sonunda bir anlaşmaya varılır, buradan da bir toplu sözleşme çıkar: Daha yüksek maaş, daha az çalışma saati, Noel ve tatil ikramiyeleri…

5- Sendikaya üye olmak, işçiye nasıl avantajlar getirir?

Sendika, işçileri yasal hakları hakkında bilgi sahibi yapar. Mesela en az 11 çalışanı olan bir şirkette 6 aydan fazladır çalışıyorsanız, yasal olarak işveren sizi sebepsiz yere işten çıkaramaz. Böyle durumlar gündeme geldiğinde sendika, hem bilgi verir hem de devreye girer.
Biz üyelerimize mahkemelerinde destek oluyoruz, referanslarını düzeltiyoruz, ücret vergisi gibi konularda önerilerde bulunuyoruz ve her şeyden önce üyelerimiz için toplu iş sözleşmesi görüşmeleri yapıyoruz.
Bir başka avantaj da işçiler greve gitme kararı verdiklerinde ortaya çıkar. Sendika, grev süresince işçilerin ücretlerini öder.
Sendika, bir iş yerinde toplu iş sözleşmesi yaptığında bundan normalde yalnızca sendikalı işçiler faydalanıyor; ama işveren, günün sonunda herkese eşit ücret veriyor, çünkü herkesin gidip sendikalı olmasını istemiyor.

6- Sendika üyeleri ne kadar aidat ödüyor?

Çalışanlar, brüt gelirlerinin yüzde 1’ini sendikaya aidat olarak öderler. Bu bir dayanışma biçimidir ve mesela grev olduğunda çalışanların ücretlerinin sendika tarafından karşılanabilmesini ya da danışmanlık hizmetlerinin sürdürülebilmesini sağlar.

7- Sendika üyesi olunca işten çıkarılır mıyım?

Hayır, Almanya’da “İşten Çıkarmaya Karşı Koruma Kanunu”, sendika üyesi olmanın işten çıkarma gerekçesi olamayacağını çok net biçimde tanımlar. İşverenler, sendika üyesi oldunuz diye sizi ne “kara listeye” alabilir ne de kovabilir; aksi durumda işverene karşı mahkeme açar ve kazanırsınız.
Dileyen çalışanlar, sendika üyesi olduklarını kimseye söylememe hakkına da sahiptir. Sendikaların üye listelerini işverenler göremez; sadece sendikalar, bu bilgiye sahiptir.

Dr. Onur Ocak kimdir?

Maraşlı bir ailenin çocuğu olarak 1987’de İstanbul’da doğan Onur Ocak, 1989 yılından bu yana Almanya’nın Bielefeld şehrinde yaşıyor. Hukuk Fakültesi’ni bitirdikten sonra doktorasını yapan Ocak, 2009-14 yılları arasında Bielefeld’de Die Linke Grup Başkan Yardımcısı olarak mecliste görev aldı. Sol Parti’nin 2021’de belediye başkan adayı olarak gösterdiği Ocak, 2018’den beri ise Ver.di sendikasının kentteki hukuk departmanında avukat olarak çalışıyor.