Ali Temel anılıyor

1990’lı yılların başında MKM geleneğini başlatan ölümsüzlerden Ali Temel, yaşamını yitirişinin 18. yıldönümünde şarkılarıyla anılıyor. Onunla birlikte çalışan Kürt sanatçılar, bugün de onun yarattığı değerler üzerinden sanatlarını icra ettiklerini söylüyor.
Mezopotamya Kültür Merkezi’nde (MKM), Ali Temel’le birlikte çalışmalar yürüten Koma Çiya üyesi Genim ve Koma Azad üyesi Farqîn, Temel’i ve kendilerinde bıraktığı etkileri anlattı. Temel ile 1991’de İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi’nin düzenlediği bir etkinlikte tanışan Genim, o dönemde Malatya yöresinden sanatçılar olarak bir araya gelmeleri sonucunda Koma Çiya’yı kurduklarını söyledi. Ali Temel’in de bu sürece çok katkı sağladığını belirten Genim, o dönem Temel’in çalıştığı grubun adının Serhildan olduğunu hatırlattı. Genim, „Biz de grubumuzun adını Çiya koyduk. Düşündük ki bir dağ kültürümüz var, Kürt halkının kültürünün şekli buradan geliyor“ dedi. 

‘Şarkılarını hala söylüyoruz’
Onun yaşamının sözlerle kolay kolay dile getirilemeyeceğini belirten Genim, „Kişisel yaşamında da meziyeti olan biriydi. Çok çabuk topluluk içinde kendini gösteren ve ileriye çıkan biriydi. Bir taraftan yazı yazıyor, bir taraftan şiir yazıyor, bir taraftan o şiirleri yorumluyordu. Şiirleri halk arasında da büyük öneme sahip. Amed, Çiya Dîlanê gibi birçok eseri sunmuştu. O zamanın şartlarında yazdığı şarkıları biz hala seslendiriyoruz o zaman yapılanları biz yaşamımıza alıyoruz“ şeklinde konuştu.
Ali Temel’i MKM’nin kuruluş sürecinde tanıdığını anlatan Koma Azad üyesi Farqîn ise, „O zaman çalışanlar arasında Musa Anter, İsmail Beşikçi ve Ali Temel vardı. Ben ailemle birlikte Kocaeli’de yaşıyordum. Kürt kültürü üzerine bir kurum açıldığını söylediler. Biz birkaç genç Tarlabaşı’ndaki binasına gittik. Ali Temel kapıyı açanlar arasındaydı, biraz sohbet ettik. Yukarıya çıkıncaya kadar iki tarafta, cezaevlerinden çıkanların yaptığı tablolar vardı. Bize bunları tanıttalar“ dedi.

Bugün Amed’de anılacak
Farqîn, devamla şunları söyledi: „Orada Aram Tigran’ın bir eserini seslendirdim. Ali Temel ile Rotinda bunun üzerine ‘artık sen bizim çalışanımızsın’ dediler.“ Ali Temel’in yaşamının kendisini çok etkilediğini ifade eden Farqîn, bir anısını şu şekilde aktardı: „Caferağa Kapalı Spor Salonu’nda bir etkinlik olmuştu. Ali Temel Amed şiirini okudu. Ben de o zaman gençtim, beni çok etkilemişti. O şiiri okuduğunda şiirle birlikte sanki ağlıyordu. Onlara verdiğimiz sözü tutmak ve onların bıraktıklarına sahip çıkmak için 20 yıldır çalışıyoruz. Ali Temel, Hogir, Hêvî, Serhat’ın üzerimizdeki etkisi büyük.“
Ali Temel’in çalışma arkadaşları ve ailesi bugün Amed’de bulunan Cegerxwîn Gençlik Kültür Merkezi’nde bir anma etkinliği düzenleyerek, Temel’in şarkılarını seslendirecek.

Cenazesi hala verilmedi
Mêrdîn’in Dêrika Çiyayê Mazî İlçesi’nde dünyaya gelen Ali Temel, 1981 yılında tutuklanıp Diyarbakır Zindanı‘na konulur. Mazlum Doğan, Ali Çiçek, Kemal Pir, Hayri Durmuş gibi tarihi isimlerin direnişine yoldaşlık eden Temel, işkenceler karşısında genç bedenlerin direnişini yalın bir dil ile dizelere döker. Onların anısına ‘Amed’ şiirini yazar. Ferhat Kurtay ile birlikte 33 nolu koğuşta kalan Temel, bedenini ateşe veren Kurtay’ın eyleminin de tanıklarındandır aynı zamanda. Dörtlerin anısına ‘Şitla Azadî’ şarkısını besteler.
Cezaevinde tahta ve çorap ipliğinden müzik aleti üretip şarkı söyleyecek kadar sanata tutkulu olan Temel, 1990 yılında tahliye olduktan sonra kurucusu olduğu Koma Çiya ile çoğu kendi bestesi olan ‘Rozerîn’ adlı ilk kasetini çıkardı.  Bir süre Özgür Ülke gazetesinin kültür-sanat servisinde çalışan Temel, ardından gerilla saflarına katılır. Temel, 1 yıl sonra, 13 Temmuz 1994 yılında Mêrdîn’in Şemrex İlçesi kırsalında bir ihbar sonucu kaldığı bir mağarada yaralanır ve ele geçmemek için bombanın pimini çekerek, yaşamına son verir. Ancak Temel’in cenazesi, yapılan başvurulara rağmen verilmiyor. Temel ailesi, Şemrex’in bir köyünde mağarada gömülü olduğu iddia edilen Temel’in cenazesini Qoser’de Ferhat Kurtay’ın yanında defnetmek istiyor.

Çima tu napirsî
Li Kemal ê çavreş
Xeyri yê dil zelal
Akîf ê bêmal
Û Elî yê dilmertal
AMED
Ewana jî
Di heştê û duduya
Li sî û şeşa
Li katê yekê,
Li katê duduya
Li katê sisêya
Û li katê çara
Hêdî hêdî
Gav bi gav
Roj bi roj
Bi çepik û dîlan
Bi dîlok û halan
Ber bi te hatin
AMED!(Ali Temel’in ‘Amed’ şiirinden)

DİHA/AMED