Çapemenîya kurdî 122 serrê ke xizmet kena - LÊL AMED

Rojnamegerê Kurd, Rojnameyê Kurdistan ra hetanî nika bi destan kovar, rojname vejîyayê, bi desan radyo, ajans û televîzyonan reyde bîyê vengê şarê kurd. Rojnamegerê kurd seba raştîyan biresnê şar hetanî nika bedelo zaf giran da. Bi desan rojnameger ameyê qetilkerdiş û hepiskerdiş la ti rayî qelem û beyraqa înan erd de nêmend û 122 serrê nê têkoşînê rojnamegerîya kurdî domyeno. Rojnameyê verin ê kurdî, Kurdistan 22ê Nîsana 1898î de Paytextê Qahîre yê Misrî de hetê lajê Mîr Bedirxanî, Miqdat Midhet Bedirxanî ra ame vetiş. 75 serre peynîya nê rojnameyî, 1973î de Kurdistanê Başûrî de 22ê Nîsane de sey Roja Rojnamegerîya Kurdî ame qebulkerdiş û na roje ra nika na roj yena pîrozkerdiş. Rojnameyê Kurdistanî 31 hûmar vejîya. Miqdat Miqdar Midhet Bedirxan 5 hûmarê verin vejîya la seba zordestîya Dewleta Osmanijan Miqdar Midhet Bedirxan 5 hûmara verin vejîna la zordestîya Dewleta Osmanijan Miqdat Midhet Bedirxan ke Qahîreyî ra surginî Stenbolî ame kerdiş nêeşkîynî bivejo, no ser birayê ey Ebdurrehman Bedirxan dest bi vetişê rojnameyê Kurdistanî kerd.  Ebdurrehman Bedirxan zî zilmê Dewleta Osmanijan peynîya Qahîreyî Swîsre û Îngîlistanî de dest bi vetişê rojnameyê Kurdistanî kerd. Rojnameyê Kurdistanî 31 hûmarê ser o vejya (hûmar 1, 1989-hûmar 31î zî 14ê nîsana 1902î de) ame weşankerdiş. Kurdistan Qahîre, Cenevre, London, Stenbol û çend bajarê bîn de vejîyayo. Kurd seba hûmarê Kurdistanî arşîv bikê kewtê mîyanê xebatan. Destpêkî de peynîya seserra vîyarte de Dr. Kemal Fuad dest bi cigêrayiş û gêrayişan keno. Dr. Kemal Fuad, peynîya seserra vîyarte de cigêrayişê xo derheqê hûmarê Rojnameyê Kurdistanî yê vînîbîyaye de dest pê kerd, hûmarê 10,12,17 û 18î dî, resmê înan girewt û serra 1972î de Bexdayî de çap kerd. Dr. Kemal hûmara 18î Enqere de dî, hûmara 17î zî Mehmûd Zamdar dî, hûmarê 10 û 12î Prof. Celîlê Celî arşîvê Avuturyayî de dî û hetanî nika zî hûmara 19î nêame dîyîş. Armancê vetişê Rojnameyê Kurdistanî Bi vejyayişê rojnamegerîya kurdî, destpêkê merheleya hîşyarbîyayiş û têkoşînê xoawankerdişê netewî yê modern ê şarê kurd o. Bi vejyayişê rojnameyê kurdî vîr, bawerî, zanayiş û kultirê roşvîrî yê hemdem ê bingeyê netewî yê modern dest pê kerd. Çend serre peynî vejyayişê rojnameyê Kurdistanî, rêxistinê netewî yê verin (Kurdistan Azamî Qewî Cemîyetî-1900) zî awan bî. Rolê ci cuyaya têkoşînê rêxistinî û rojnamegerî ya şarê kurd mil bi mil heta ewro ame û ewro zî her bi awayê netewperwerîye verdewam o û meşîyeno. Şopdarê Kurdistanî Roja ke Rojnameyê Kurdistanî vejîyayo hetanî ewro bi seyan kovar û rojnameyê kurdan vejîyaynê, serra 1913î de Rojî Kurd Ermenistanî de serra 1930î ra hetanî 2003î R’ya T’eze, 1932î de Kovara Hawar. Kovara Hawarî de yewin ray tarîxê kurdan de ziwanê kurdî bi tîpê latînî ameya nuştiş û no ser zî cayêko taybet o kovare standartkerdişê ziwanê kurdî de esto. Roja destpêkê weşanê kovara Hawarî (15ê Gulane) ewro sey Roja Ziwanê Kurdî yena pîrozkerdiş. Her wina serra 1940î de kovara Ronahî paytextê Şamê Surîyeye de hetê Celadet Elî Bedîrxanî ra ame vetiş. Hewna 22ê sibata 1992î de rojnameyê Welatî sey kanşopîya rojnamegerîya kurd Stenbolî de surginî de vejîya sehneyî ser. No rojname zî teda û zilmê ser o 115 hûmar vejîya. Peynî ke rojnameyê Welatî ame girewtiş rojnamegerîya kurd bi rojnameyê Welatê Me dewam kerd. Welatê Me zî hetanî serra 1996î de tena eşkîya bî 45 hûmar bivejno û ame girewtiş. Serra 1996î de zî sey rojane weşangerîya xo verdewam kerd. Azadiya Welat serra 2003î de zî surginî ra ame Amedî. Hetta 2006î de Azadiya Welat zî zaf rayan ame girewtiş û rojnameyê sey Rojev, Dengê Welat, Welat û Hawar vejîya. Azadiya Welat rojnameyo tewro peynî yo ke rojane weşan kerdî yo. Azadiya Welat zî 29ê citmenga 2016î de ame girewtiş. Peynîya girewtişê Azadiya Welatî rojnamegerê kurd bi nameyê Rojeva Medya 11ê teşrîna 2016î de no ray rojnameyê kurdî vetê. Rojeva Medya zî 25ê tebaxa 2017î de ame girewtiş. Bi girewtişê Rojeva Medya rojnamegerê kurd no ray rayêko bîn bi nameyê Welat 26ê tebaxa 2017î de dest bi weşangerîye kerdê. Rojnameyê Welat zî bi pêroyine 2016 hûmar vejîya û 29ê adara 2018î de vera Dewleta Tirkan a çapxaneyan de ti çapxaneyê nêmend rojnameyê Welat çapkerdiş û rojname nêçare mend xo bigo. Rojnameyê dîjîtal ê Bi girewtişê rojnameyê Welatî êdî bi aweyêkî çapkerde rojnamegerîya kaxizê qedîya labele rojnamegerê kurd înternetî ser o 25ê gulana 2018î de rojnameyo dîjîtal e-rojnameyî vetî hetanî vejyayişê rojnameyê hewtin ê Xwebûnî e-rojname, rojnameyê kurdî weşan kerdinî. 22ê kanûna 2019î de rojnameyê hewteyin ê bi kurdî Xwebûn dest pê weşanî kerd labelê Xwebûnî rîyê nêweşîya COVÎD-19î yanî Vîrûsê Koronayî çapê kaxizî ra fek verada û nika dîtîtalî ser o weşanê xo keno. Ewropa de zî rojnameyê ma Yenî Ozgur Polîtîka sey rojnameyê Azadiya Welatî seba averşîyayişê ziwanê Kurdî yê Ewropa de weşanê xo domneno la nika rojname vilabîyayişê Vîrûsê Koronayî ser o xebata xo bi dîjîtalî domneno. Goreyê Tirkîyaye kurdê Ewropa hîna wayîrê şansî yê çimkî sey Dewleta Tirkan teda û zilm ser o înan çin o, no ser zî tesilî rojnameyê xo ra wayîr bivejê, ganî kurdê ma yê ke kirmanckî qise kenê û seba xebat kenê ê zî seba wayîrvejyayişê kirmanckîye, rîpelê kirmanckî biwanê û bidê wendişî. Nê rojname kovarê ke nameyê înan ma rêz kerd, bi desan kovar, ajans, radyo û televizyon estê hetê Dewleta Tirkan ameyê girewtiş. Her tim dewletê kolonyalîstî vera nê kovar û rojnameyan de, vera berpirsîyar û nuştoxê înan de bîyê asteng, zilm û zorêkî nêameyo dîyîş înan ra kerdê. Na babete de zilmê berpirîyar, nuştox û hetanî wendoxê rojnameyê kurdî de bigiro û hetanî ewro zî her nê zilm û zordestî verdewam ê. Serdemê osmanijan de zî gunê rojnameyê bi îşkenceyî ra rî bi rî mendinê û ewro zî eynî teda û îşkenceyî verdewam ê. Zaf rojnamegerê kurd, çar parçeyê Kurdistanî de ameyê hepiskerdiş ya zî kiştiş, serrê 90î de Kurdistanê Vakûrî de rojnamegerê sey Musa Anter, Huseyîn Denîz, Hafiz Akdemîr û zaf rojnameger hetê Dewleta Tirkan ameyê qetilkerdiş. Tewro peynî Mudirê Karanê Nuşteyî yê Rojnameyê Azadiya Welatî Rohat Aktaş Cizîr de ame qetilkerdiş. Hetanî ewro zî rojnamegerê kurd wezîfeya xo bi awayêkî azad bi ca ardê. Weşanê înan yenê qedexekerdiş û azadîya înan yeno girewtiş. Hetê dewlete yenê hepiskerdiş û ya zî qetilkerdiş, no ser zî rojnamegerîya kurdî hetêkî zî têkoşîn, trajedi û rewşa roşnvîr û komelê kurd ê demê hîşyarbîyayişê netewî yo.