Demir parmaklıklar ardında sanat
Mart ayında yapılacak Kürt Film Festivali’ne hazırlık amacıyla düzenlenen etkinlikte, çizimlerini İran cezaevindeki Kürt tutsak Faruq Samani’nin yaptığı ‘Wenda’ ve ‘Poke’ kısa metrajlı filmler perdeye yansıtıldı.
Yasaklar ve cezaevlerine rağmen sanat
Doğu Kürdistanlı Gazeteci Rasoulpour, baskıcı rejimlerin sanatçıları cezaevlerine atarak yaratıcılıklarını ve sanatlarını geliştirmeyi engellemeye çalıştığını, ama amacına ulaşamadığını, cezaevlerinde sanatçıların en zor koşullarda bile yaratıcılıklarını geliştirdiklerini ve eserler vermeye devam ettiklerini söyledi. Doğu Kürdistanlı Faruq Samani’nin cezaevinde çizdiği resimlerin filmleştirilmesinin bunun somut bir örneği olduğunu belirten Rasoulpour, “Bana göre cezaevi sadece parmaklıklar ve dört duvarla çevrili mekanlar değildir. İran’ın tamamı büyük bir cezaevidir. Burada sanatçılar düşüncelerini yansıtmak ve halka iletmek için yeni yöntemler bulmak zorunda kalıyor” diyerek oluşturulan enstrümansız bir müzik grubunun çalışmalarını örnek gösterdi. İran’da yasaklandığı için hiç bir enstrümanı olmayan bir müzik grubunun pandomimle duygu ve düşüncelerini yansıttıklarını anlatan Rasoulpour, bunun İran’ın ne kadar traji-komik bir durum içinde olduğunu göstermesine rağmen sanatçıların yeni yöntemler bularak yaratıcılıklarını geliştirdiklerini ortaya koyduğunu söyledi.
Faruq Saman 'Yaşayan Şehit'
Doğu Kürdistanlı Yönetmen ve Fotoğrafçı Sherko Jahani Asl, Faruq Samani’nin yaşamını ve mücadelesini anlattı. Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın yakalanmasını protesto etmek amacıyla Doğu Kürdistan’da yapılan gösterilere polisin saldırdığını ve sanatçı Faruq Samani’nin boynundan vurularak ağır yaralandığını söyledi. Kıl payı ölümden kurtulan Samani’nin arkadaşları ve halk tarafından “Yaşayan Şehit” olarak adlandırıldığını, kendisinin Samani ile ilk kez bu olayın üzerinden bir yıl geçtikten sonra Mahabat’ta tanıştığını belirtti. Samani’nin Kürt halkının özgürlüğü ve haklarını kazanması için mücadele eden bir sanatçı olduğunu, bundan dolayı da İran rejiminin hedefi haline geldiğini, yaralandığını ve defalarca tutuklandığını, 8 ay bir hücrede tek başına tutulduğunu ifade etti. Asl, kendisinin yazdığı öykülerden dolayı üç kez tutuklandığını ve bir keresinde 63 gün hücrede tutulduğunu söyledi. Aralarında Nelson Mandela ve Abdullah Öcalan’ın da bulunduğu liderlerin ve pek çok sanatçının en değerli eser ve kitaplarını cezaevlerinde yazdıklarına dikkat çeken Asl, cezaevlerinde çok değerli eserler yaratan Kürt aydınlarından örnekler verdi. Demir parmaklıklarının tutsakların okuyup yazmalarını engelleyemediğini, tutsaklarının en zor koşullarda bile yaratıcılık göstererek kendilerini geliştirdiklerini ifade etti.
'İlk şiirlerimi sigara kağıtlarına Kürtçe yazdım'
Yaşamının 12 yılını Türkiye zindanlarında geçiren Şair Fatma Savcı, baskıcı rejimlerin tutuklayıp cezaevlerine koydukları insanların mücadelenin içinde olan insanlar olduklarını, rejimin onları bilinçli olarak tutuklayarak toplumla ilişkilerini kesmeye çalıştığını belirtti. Görme özürlülerin zaman içinde diğer duyularının geliştiği gibi cezaevindeki tutsakların da hayal güçleri ve yaratıcılıklarının geliştiğini söyledi. Kuzey Kürdistanlı onbinlerce kişinin cezaevlerinde tutsak olduğunu hatırlatan Savcı, “Biz cezaevlerini politik tutsakların kendilerini geliştirdikleri, entelektüel birikimlerini artırdıkları, sanatçıların ve yazarların yaratıcılıklarını geliştirdikleri üniversiteler olarak görüyoruz” diye konuştu. Tutuklandığında Kürt dilinin tamamıyla yasak bir dil olduğunu, Kürtçe okuyup yazmayı cezaevinde öğrendiğini ve ilk şiirlerini sigara kağıtlarına Kürtçe yazarak dışarıya gönderdiğini söyledi.
Rasoulpour, Haziran ayında yapılan seçimlerde Hasan Ruhani’nin iktidara gelmesinden sonra İranlı yöneticilerin söylemlerinde bir değişiklik olduğunu, ancak İran halkı, aydınlar ve sanatçılar üzerindeki baskıların hızından hiçbir şey kaybetmeden devam ettiğini söyledi.
MURAT KUSEYRI
ANF / STOCKHOLM
