Fotoğraflarla ‘Savaş ve Kadın’
- Sümer Rahip Devletinin ortaya çıkışıyla birlikte köleleştirilen kadın, bu çağdan itibaren ötekileştirilen, gündelik hayatta, savaşlarda tecavüze uğrayarak devletler, gruplar, topluluklar ya da erkek birey bazında erk sağlamanın, üstünlük kurmanın aracı olarak görülmüştür.
BARIŞ BALSEÇER
Bu paralelde kadın bedeni araçsallaştırılmakta, patriarkal düzende en eski çağlardan beri belli bir kişinin, grubun ya da toplumun nesnesi sayıldığı için, savaşan iki grup arasında en fazla yarayı alan taraf olmaktadır.
Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan bunu, ”Uygarlık tarihi, kadının kaybedişi ve kayboluşu tarihidir aynı zamanda. Bu tarih tanrı ve kullarıyla hükümdar ve tebaalarıyla, ekonomik ve bilim sanatıyla erkek egemen kişiliğin pekiştiği tarihtir” diyerek ifade eder.
”Erkek savaştır, savaş erkektir”. Dünyanın her yerinde süren savaşlarda acılar yaşayan, tecavüze uğrayan, savaşın yarattığı mağduriyeti en fazla yaşayan kadınların bedeni de savaşan taraflar için çoğu zaman ganimet, çoğu zaman da kent ya da ülke ile bir tutulmakta, ikisi de yağmalanmaktadır.
Fotoğraflanan, tarihin belleğine işlenen birkaç fotoğrafla savaş ve beraberinde kadına yönelik şiddeti ele aldık.
Ölüm Meleği
Nazilerin Ünlü Alman doktoru Joseph Mengele. Nam-ı diğer Ölüm Meleği. Mengele kadınlar üzerinde bir çok deney yaptı. Naziler için Yahudi, Çingene, Komünistlerin yanı sıra fiziksel ve zihinsel engelliler de öldürülmesi gerekenlerdi. Özel kışlalar yaptıran Mengele, bu kışlalara ‘Hayvanat Bahçesi’ ismini uygun görmüştü. Birçok kadın bu kışlalarda kısırlaştırıldı. Anestezi kullanılmadan kadınların uzuvları kesildi. Kadın toplama kamplarında binlerce kadın insanlık dışı deneylere maruz kaldı.
Zoya Kosmodemyanskaya (13 Eylül 1923–29 Kasım 1941)
Zoya, Sovyetler Birliği’nin en saygın kadın kahramanlarından biriydi. Almanların konuşlandığı bir köyü yakması için emir aldı. Zoya köyü yakmıştı fakat bir Rus işbirlikçisi kendisini Nazi askerlerine bildirmişti. Yakalanıp idam edildiğinde 18 yaşındaydı. İdam edilmeden önce: ”Ölmek için korkmuyorum! Halkım adına öleceğim için mutluyum! Siz şimdi beni asıyorsunuz ama yalnız değilim. Biz iki yüz milyon insanız. Hepimizi asamazsınız.”
Almanlar, Zoya’nun vücudunu birkaç hafta darağacında asılı bıraktılar. Sovyetler, Ocak 1942’de bu toprakları ele geçirdikten sonra Zoya’yı toprağa verdiler.
Nagasaki Katliamı
Nagasaki’ye atılan atom bombasından bir gün sonra (10 Ağustos 1945) çekilen bu fotoğrafta hayatta kalmaya çalışan bir anne ve onun bebeğini görüyoruz.
9 Ağustos 1945’te saatler 11.00’ı gösterdiği sırada Amerika Birleşik Devletleri Nagasaki şehrine atom bombası atmış ve yüz binlerce insanın ölümüne sebep olmuştu.
Fransız Kadın (Yıl 1944)
Alman askerleri tarafından dövülmüş, kucağında bebeğini tutan bir Fransız kadın. Saçları kazıtılmış. Alman bir askerden hamile kaldığı için ona böyle bir ceza vermişler. Yanındaki ise annesi. Kızının hamile kalmasına engel olmadığı için Almanlar onu da cezalandırmış. Bu ceza ile aşağıladıklarını düşünmüşler, insanlığın en aşağılıkları.
Ceset toplatmak (Tarih: 28 Nisan 1945)
Silahlarıyla kadınların başında bekleyen Nazi askerleri. Yer Bergen-Belsen Toplama Kampı. Kadınlara zorla ceset toplatıyorlar. İşledikleri insanlık suçunun izlerini şiddet yoluyla kadınlara yaptırıyorlar.
Wehrmacht’in adamları
Zoya, Sovyetler Birliği’nin en saygın kadın kahramanlarından biriydi. Almanların konuşlandığı bir köyü yakması için emir aldı. Zoya, köyü yakmıştı fakat bir Rus işbirlikçisi kendisini Nazi askerlerine bildirmişti. Yakalanıp idam edildiğinde 18 yaşındaydı. İdam edilmeden önce: ”Ölmek için korkmuyorum! Halkım adına öleceğim için mutluyum! Siz şimdi beni asıyorsunuz ama yalnız değilim. Biz iki yüz milyon insanız. Hepimizi asamazsınız.”
Almanlar, Zoya’nun vücudunu birkaç hafta darağacında asılı bıraktılar. Sovyetler, Ocak 1942’de bu toprakları ele geçirdikten sonra Zoya’yı toprağa verdiler.
Yıl 1942
Fotoğrafın çekildiği yer bilinmiyor. Yürümeyi yeni öğrenmiş bir Sovyet çocuk annesinin cansız bedeni üzerinde çaresizce ağlıyor. Bu tarihe ait karalanan her sayfada bir çocuğun ahı, bir annenin tabutu gizlenmiştir.
İmha Kampı
Askerler Hırvatistan’daki Jasenovac İmha Kampında mahkum bir kadının üzerine atlıyor ve onu öldürmeye çalışıyorlar. Vahşiliğin yarattığı lincin arasında kalan kadın ise çaresiz.
Ukraynalı gençler
Yıl 1941. Lvov Almanlar tarafından işgal edildi. İşgal sonrası binlerce Yahudi toplanma kamplarına gönderildi. Karşı gelenler ise katledildi. Fotoğrafta Ukraynalı çocuklar tarafından sopalarla kovalanan bir Yahudi kadını görüyoruz.
Varşova Gettosu Ayaklanması
Zehirli gazlarla yok edileceklerini bilen Yahudi kadınların Hitler’e karşı başlattığı bir isyan. Naziler ilkin Yahudileri Almanlardan ayırarak farklı mahallelere yerleştirdiler. Sonra ise imha kamplarına İsyan sonunda yaklaşık 56 bin insan katledildi. Fotoğrafta isyan sonucunda teslim olan kadınlar görülüyor. Her savaşta gördüğümüz kadını çıplak bırakarak aşağılama geleneği ise değişmemiş.
Savaşta çocuk
Yıl, 1944. Yer Beyaz Rusya. Bir Rus kız çocuğu, Ozarichi Toplama Kampı'nın kurtarılmasının ardından katledilen annesini uyandırmaya çalışıyor.
Toplama Kampı (1945)
Bergen-Belsen toplama kampında çeşitli işkencelere maruz kalmış genç bir kadın.
Koreli kadınlar
Japon ordusu, savaş esnasında askerlerinin cinsel ihtiyaçlarını karşılaması için birçok Koreli kadını, seks kölesi haline getirdi. Sayıları 200 bine yaklaşan bu kadınların oluşturduğu topluluğu ise konfor kadınları anlamına gelen ‘’Comfort Women’’ ismi verildi.
Şengal Soykırımı (3 Ağustos 2014)
Şengal’e saldıran DAİŞ, 5 bini aşkın Êzîdî’yi katletti, binlerce kadını kaçırıp köle pazarlarında sattı, hâlâ üç bine yakın Êzîdî kadın ve çocuk DAİŞ’in elinde. İnsanlığın gözü önünde gerçekleşen bu katliam Türk Devleti ve desteklediği cihadist çeteler tarafından gerçekleştirildi. Türkiye ise işlediği insanlık suçundan dolayı hala yargılanmış değil. Yakın tarihin en büyük katliamına ise dünya sessiz!
Ekin Wan (10 Ağustos 2015)
Varto’da katledildikten sonra, cansız bedeni çıplak şekilde teşhir edilen gerilla Kader Kevser Eltürk (Ekin Wan). 40 yıllık Kürt Özgürlük Hareketi ve mücadelesinin öncüleri kadınlar ve Kürt halkının hafızasına işlenen, sömürgecinin kendi barbar diliyle çizdiği bir fotoğraf.
Taybet Ana (2015)
Şırnak’ın Silopi ilçesinde, 14 Aralık 2015 tarihinde ilan edilen sokağa çıkma yasağının 5’inci gününde Türk askerlerince katledilen ve cansız bedeni 7 gün boyunca sokak ortasında bekletilen 57 yaşındaki Taybet İnan (Taybet Ana).
Çiçek Kobanê (2019)
Türkiye’nin desteklediği DAİŞ ve türevi cihadist çetelerin revize edilerek Özgür Suriye Ordusu’na dönüştürüldükten sonra Kürdistan’da yüzlerce insanlık suçu işleyen çeteler. Türk Ordusu ve destekledikleri çetelerin Serêkaniyê ve Girê Spî’de Ekim 2019’da gerçekleştirdikleri işgale karşı direnen ve çetelere esir düşen devrimci bir Kürt kadın, Çiçek Kobanê. Vahşiliğin tüm karelerinde tekerrür eden aynı yüz ifadeleriyle çeteler fotoğrafa yansımış bu anda.
Dersim Tertelesi/Soykırımı (1937-1938)
Dersim katliamında binlerce insan katledildi. Fotoğrafta vahşetin kısa bir kesitini görüyoruz. Katliam sonrasında binlerce genç kadın ise Türkiye’nin batı bölgelerine taşındı. Çoğu Türk ordusunun üst rütbelilerine köle edildi. Binlerce çocuk ise asimile edildi.
Vietnamlı kadın (1969)
Kafasına Amerikan askerleri tarafından dayanmış Vietnamlı kadın, Vietnam Savaşı, 1969 (Keystone / Hulton Images / Getty)212
Ermeni Soykırımı (1915)
Milyonlarca Ermeni, Osmanlı tarafından katledildi. Soykırımdan kaçanları ise sürgün yollarında açlık ve sefalet bekliyordu. Fotoğrafta Süryani çölünde açlık çeken bir Ermeni anne ile oğlu görülüyor. Yıl 1916. Fotoğraf Ermeni Soykırım Müzesi ve Enstitüsü koleksiyonundan alıntıdır.
Fransa’da faşizan uygulamalar
Fransa tarihinin karanlık yüzünden bir kesit. Nazilerle işbirliği yaptıkları düşünülen binlerce insan idam edildi. Ama bu idamlar içerisinde trajik olan ise Nazilerce tecavüze uğrayan kadınların cezalandırılmasıydı. Kadınlar açık alanlarda ifşa edilip aşağılanıyor, saçları kazıtılıyor, alınlarına Nazi sembolü olan gamalı haç çiziliyor ve topluluk içinde çırılçıplak teşhir ediliyorlardı.
