Kürt yayıncılığında iki önemli dergi: Ronahî ve Rojî Niwê

1 Nisan Kürt yayıncılığı için önemli bir tarih zira biri Kurmancî biri Soranî iki dergi bu tarihte yayın hayatına başladı.

Celadet Bedirxan’ın Şam’da çıkardığı tamamı Latin alfabesiyle Kürtçe (Kurmancî) yazılan Ronahî, 1942 ve 1945 yılları arasında toplam 28 sayı çıktı. İkinci Dünya Savaşı’nın yaşandığı yıllarda yayın yapan Ronahî’nin içeriği de çoğunlukla savaşla ilgiliydi. Faşizm ve Nazizme karşı bir fikre sahip olan dergi, bu ırkçı bloğa karşı Müttefik Devletleri destekliyordu. Savaş cephesinden haberler, yorumlar, fotoğraflar ve öyküler dışında Kürt edebiyatı ve folkloro ile ilgili yazılar da dergide kendine yer buldu. Dergide, Celadet Âli Bedirxan, Osman Sebrî, Hesen Hişyar, Cêgerxwîn, Îhsan Nurî Paşa, Evdirehmanê Eliyê Ûnis gibi önemli Kürt şahsiyetlerinin yazıları bulunuyordu. Derginin tüm sayıları İsveç’teki Jîna Nû tarafından tekrardan basıldı. Son olarak da Amed’deki Belkî yayınevi de 2017 yılında derginin tüm sayılarını tek bir kitapta topladı.

Ronahî ile ilgil birkaç not:

-Celadet Bedirxan’ın çıkardığı önemli dergi Hawar’’dan faklı olarak Ronahî resimli basılıyordu. Dergide en çok resim ve fotoğrafın yer aldığı basım derginin 3. sayısıydı.

- Ronahî’nin 1 Nisan 1942 yılında çıkan ilk sayısı 14 sayfa ve 25 resimle çıktı. Hawar o zaman 10 yaşındaydı ve 42. sayısını çıkarmıştı.

- Hawar, 8 sayfa çıkan 57. sayısı ile yayın hayatını sonlandırdı. O vakit Ronahî 17. sayısını çıkarmıştı.

-Toplamda 28 sayı çıkan Ronahî de İkinci Dünya Savaşı’nın bitimi ile yayınını sonlandırdı.     

- Ronahî 1. sayısından 22. sayısına kadar düzenli olarak aylık çıktı. Sonraki basımlarında aksamalar oldu.

-Ronahî’nin dili, alfabesi ve yazım kuralları Hawar’ınkine göre daha sistemliydi. Zira Ronahî ile artık Celadet Bedirxan’ın dil üzerindeki çalışmaları olgunlaşmıştı.

 

Rojî Niwê ve Güney’deki Kürt aydınlanması

Diğer önemli bir dergi de Güney Kürdistan’da çıkmış Rojî Niwê adındaki siyasi dergi. 1 Nisan 1960 yılında bir grup Kürt aydın ve yazarı tarafından çıkarılan dergi, Kürt aydınlanmasında önemli bir yeri olan Gilawêj dergisinin ardılı olarak görülüyordu. Haftalık çıkan dergi çeşitli sorunlardan kaynaklı çok uzun ömürlü olamadı. Son sayısı 2 Eylül 1961’de çıktı. Silêmanî merkezli yayın yapan dergi, siyasi, kültürel, sosyal konuların yanı sıra Kürt dilne ve yaşadığı sorunlara da yazılarıyla yer veriyordu. Dergi sadece Arap alfabesiyle Kürtçe (Soranî) çıkıyordu. Döneminin şahidi olan bu derginin yazarları arasında şu isimler vardı; Kamêran Mukrî, Muherem Muhmed Emîn, Ihsan Ebdulkerîm ve Kerîm Zend Ebdulla Ejder bulunyordu. KÜLTÜR SERVİSİ