Müteahhitlerle öfkeyi dindiriyorlar

• Depremin üzerinden 19 gün geçti, ancak hala istifa eden yetkili yok, devlet birimlerine de dokunulmadı. Müteahhitlere yönelik gözaltı ve tutuklamalar ise sürüyor. Türk Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, dün itibarıyla 171 müteahhit ve yapı sorumlusunun tutuklandığını, 77 kişi hakkında yakalama kararı çıkarıldığını açıkladı. 
• Geçmiş depremlerde yaşanan yargılamalar ise zaman geçtikçe dosyaların bir bir kapatıldığını gösteriyor. Yaşanan büyük yıkımlar sonrasında tarım arazilerine imar izni veren, kaçak yapıları ruhsat veren, imar afları getiren hiçbir siyasi sorumlu yargılanmazken, müteahhitler ise ya hiç ceza almadı ya da göstermelik cezalarla hayatlarına devam etti. 

Mereş merkezli depremler sonrasında yıkılan binaların müteahhit ve sahipleri hakkında bir bir tutuklama kararı verilirken, geçmiş depremlerde yüzlerce kişinin ölümüne neden olan sorumlular ya hiç yargılanmadı ya da göstermelik cezalarla ödüllendirildi. Bu isimler yıllar sonra tekrar inşaat yapmaya başladı, bir kısmı da iktidar saflarında vekillik ve danışmanlıklar kaptı. 

Türk hükümetinin önceki günkü açıklamasına göre depremlerde 43 bin 556 yurttaş yaşamını yitirdi, 120 bin yurttaş yaralandı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, dün yaptığı açıklamada, 11 ilde hasar tespit çalışmalarına ilişkin bilgi verdi. Buna göre; toplam 4 milyon 511 bin bağımsız bölümden oluşan 1 milyon 250 bin bina incelendi. 520 bin bağımsız bölümden oluşan 164 bin 321 bina yıkık, acil yıkılacak ve ağır hasarlı olarak tespit edildi. 

Türk Adalet Bakanı Bekir Bozdağ da depremlerden etkilenen illerde yıkılan binalarla ilgili soruşturmalar hakkında bilgi verdi. Bozdağ'ın verdiği bilgiye göre; dün itibarıyla 583 şüpheli hakkında işlem yapıldı, 171 kişi tutuklama kararı verildi. 77 kişi hakkında yakalama kararı çıkarıldı. Tutuklanan 171 kişinden 78 tanesi müteahhit, 64'ü ise yapı sorumlusu. 

Geçmiş yargılamaların akıbeti

Geçmiş depremlerde yaşanan yargılamalar ise zaman geçtikçe dosyaların bir bir kapatıldığını gösteriyor. Yaşanan büyük yıkımlar sonrasında tarım arazilerine imar izni veren, kaçak yapıları ruhsat veren, imar afları getiren hiçbir siyasi sorumlu yargılanmazken, müteahhitler ise ya hiç ceza almadı ya da göstermelik cezalarla hayatlarına devam etti. Bu isimler yıllar sonra tekrar inşaat yapmaya başlarken, bir kısmı da iktidar saflarında vekillik ve danışmanlıklar kaptı. 

AKP'nin zırhını kuşandılar

MA'dan Tolga Güney'in haberine göre; Düzce'de 1999'da yaşanan depremde yıkılan ve 20 kişinin ölümüne neden olan Işık Apartmanı’nın müteahhidi Hamza Cebeci, “birden fazla kişinin ölümüne sebebiyet verme” suçlamasıyla yargılandığı davadan ceza almasına rağmen kısa bir süre tutuklu kaldıktan sonra serbest bırakıldı. Cebeci, 2004'te AKP’den Üsküdar Belediyesi Meclis Üyesi olarak seçildi, ardından ise Büyükşehir Belediyesi İmar Komisyonu Üyesi oldu. Darülaceze Başkanlığına 2015’te atanan Cebeci, 2020'de çıkan kararname ile Cumhurbaşkanı Danışmanı olarak atandı. Cebeci'nin ortağı ve aynı davadan yargılanan Fahri Çakır ise 2003’te AKP’den Düzce Milletvekili seçilerek yargılamalardan muaf oldu.

Davalar, cezalar düşürüldü

Kocaeli/Gölcük'ü 17 Ağustos 1999'da vuran 7.4'lük depremde 17 bin 408 kişi hayatını kaybetti. Depremde 112 bin 724’ü yıkık ve ağır hasarlı olmak üzere toplam 376 bin 479 konut ve işyerinde hasar tespit edildi. Yıkılan binalarla ilgili açılan 2 bin 100 davanın bin 800'ü yasal boşluklar nedeniyle düştü. Geriye kalan 300 davanın sadece 110'u cezayla sonuçlandı, ancak çoğu da ertelendi; son kalanlar ise 16 Şubat 2007’de zaman aşımına uğrayarak düştü. Yine deprem sonrasında 170 kamu görevlisine de “görevi ihmal” suçlamasıyla dava açılırken, bazı kamu görevlileri görevden uzaklaştırıldı, bazı davalar da zaman aşımı nedeniyle düştü.

Veli Göçer bile devam etti

Bu davalarda ceza aldığı bilinen tek isim müteahhit Veli Göçer, 18 yıl 9 ay hapis cezası aldı. Göçer, cezaevinde sadece 7 buçuk yıl kaldı. 2011'de tahliye olan Geçer, 2018’de yeni bir müteahhitlik firması kurarak yeniden inşaat yapmaya başladı. 

85 kişinin ölümüne 18 ay!

Çewlîg’te 1 Mayıs 2003’te meydana gelen ve 177 kişinin öldüğü depremde ise yargılamalar yine aynı sonuçla bitti. Depremde en fazla can kaybının yaşandığı Çeltiksuyu Pansiyonlu İlköğretim Okulu’nda koğuş bloku çökmesi sonucu biri öğretmen 84’ü öğrenci 85 kişi hayatını kaybetti. “Taksirle ölüme neden olmak” suçundan okulu yapan müteahhit Şeref Bozkuş’a 3 buçuk, kontrol mühendisi Şadiye Topçu ve mühendis İsmet Elhakan’a da 2 buçuk yıl hapis cezası verildi. Davada yargılanan 6 sanık da beraat etti. Yargıtay, yerel mahkemenin verdiği cezaları onadı. Karın onanmasından sonra Bozkuş 1.5, Elhakan ise 1 yıl cezaevinde kalarak tahliye oldu.

Vah depreminde de cezasızlık

Wan-Erciş merkezli 23 Ekim 2011’de 7.2 büyüklüğündeki ve 9 Kasım 2011’de Wan-Edremit merkezli depremlerde ise toplamda 604 yurttaş hayatını kaybetti, 4 bin 152 kişi de yaralandı. Depremde 24 kişinin hayatını kaybettiği Bayram Oteli’nin sahibi Tevfik Bayram'a “Bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümüne sebebiyet vermek” suçundan önce 11 yıl 1 ay 10 gün hapis cezası verildi. Yargıtay'ın bozduğu davada tekrar yargılanan Bayram, bu kez 15 yıl 6 ay 20 gün hapis cezası aldı. 4 yıl cezaevinde kalan Bayram, 2016’da çıkartılan bir Kanun Hükmündeki Kararname sonrası tahliye edildi. Aynı davada yargılanması istenen kamu görevlilerinin ise soruşturulmasına izin verilmedi. 

Hapis yerine para ödediler

Ruhsatta dört kat görülmesine rağmen 6 kat olarak inşa edilen ve yine ikinci depremde yıkılan Aslan Oteli’nin ortakları Ahmet ve Mahmut Arslan ise dört yıl sonra sonuçlanan yargılamada 11 yıl 1 ay 10'ar gün hapis cezası aldı. Aynı depremde 39 kişinin hayatını kaybettiği Sevgi Apartmanı davasında ise binanın müteahhidi Salih Ölmez ile İnşaat Mühendisi Murat Kazancı hakkında beraat kararı verildi. Erciş’te 45 kişinin hayatını kaybettiği 7 katlı Dağ Apartmanı davasında ise müteahhitler İrfan Dağ, Celal Yıldız ve inşaat mühendisi Murat Kazancı hakkında 10’ar yıl hapis cezası verildi. Mahkeme aynı kararda sanıkların cezalarını 8 yıl 4 aya indirdi, daha sonra cezayı 3 bin 40 günü, günlüğü 20 TL’den para cezasına çevirdi. Böylece sanıklar, toplamda 60 bin 800 TL adli para cezası ile cezalandırıldı. 20 kişinin hayatını kaybettiği Safa apartmanının sahibi Nezir Baş ise 6 yıl 3 ay hapse mahkum edildi fakat Baş’a verilen ceza, sanığın kişiliği, taksire dayanan kusuru, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlık, sosyal ve ekonomik durumu gözetilerek 227 bin 500 lira adli para cezasına dönüştürüldü.

İzmir depremi yargılamaları

İzmir’de 30 Ekim 2020'de meydana gelen 6.6’lık depremde 117 yurttaş hayatını kaybetti, 17 bina çöktü. Bu yıkıma ilişkin başlatılan yargılamaların bir kısmı sonuçlandı, bir kısmı ise devam ediyor. Bayraklı ilçesindeki Yağcıoğlu Apartmanı yargılamasında müteahhit Şerafettin Ağar ile fenni mesulü Orhan Ayber hakkında “bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümüne ve yaralanmasına neden olmak” suçundan 12 yıl 6’şar ay hapis cezası verildi. Yine Bayraklı'da 15 kişinin yaşamını yitirdiği Doğanlar Apartmanı davasında mahkeme heyeti, müteahhit Çetin Doğan’a 18 yıl, statik-betonarme proje müellifi Mehmet Sedat Boyacı’ya 12 yıl, sürveyan Gündüz Uysal’a 4 yıl 5 ay 10 gün hapis cezası verdi.

30 kişinin ölümünde tutuklu yok

Bayraklı ilçesinde yıkılan ve 11 kişinin hayatını kaybettiği, Yılmaz Erbek Apartmanı yargılaması sonucunda binanın müteahhitti Mustafa Yılmaz 15 yıl hapis cezası alırken, inşaat mühendisi Ali Özsoy’a 10 yıl, yapı denetim şirketi yetkilileri Binay Bükey ve Eşref Pervis Toğulga ile fenni mesul Nurettin Bozdoğan’a ayrı ayrı 7 yıl 6 ay hapis cezaları verildi. Aynı davada yargılanan 6 kişi ise beraat etti. İlçede yıkılan ve 30 kişinin yaşamını yitirdiği Emrah Apartmanı davası ise devam ederken, dosyadan tutuklu sanık bulunmuyor. Soruşturma kapsamında binanın müteahhidi Hayati Uzun, statik-betonarme proje müellifi ve fenni mesulü Turgay Akkoçlu ve sürveyanı Hüseyin Bilgin Sert gözaltına alınırken sadece Turgay Akkoçlu tutuklandı fakat Akkoçlu'da davanın 3. duruşmasında tahliye edildi.

Devam eden yargılamalar

Bayraklı'da 36 kişinin yaşamını yitirdiği Rıza Bey Apartmanı davası devam ederken, bu da kamu görevlilerinin yargılandığı tek dava olma özelliğini taşıyor. Dördü tutuklu 15 kişinin yargılandığı davada eski Bornova Belediyesi İmar Müdürü ve Bayraklı Belediyesi Fen İşleri Müdür Vekili de yargılananlar arasında. Depremde yıkılan ve 10 kişinin yaralandığı Cumhuriyet Sitesi C Blok ile ilgili de dava da sürüyor. Aralarında fenni mesullerin de bulunduğu ve tutuksuz yargılanan 3 sanık hakkında “bilinçli taksirle birden fazla kişinin yaralanmasına neden olma” suçlamasıyla 8 aydan 4,5 yıla kadar hapisle cezalandırılması talep ediliyor.

Sadece belediye görevlileri

Bayraklı ilçesindeki Barış Sitesi’nin B, C ve D blokların alt katlarının çökmesi sonucu ise 11 kişi hayatını kaybederken, binanın müteahhidi, fenni mesulü ve diğer şüpheliler hakkında soruşturma başlatıldı, ancak faillerin belirlenememesi ya da şüphelinin hayatta olmaması gibi nedenlerle dava açılamadı. Belediye çalışanları hakkında açılan dava ise devam ederken aralarında ruhsatın düzenlenmesinde memur olan A.İ., inşaat mühendisi F.Z., mimar statüsünde şube şefi F.P.U.’da dahil 6 sanık hakkında “görevi kötüye kullanma” suçundan ayrı ayrı 6 aydan 2 yıla kadar cezalandırılmaları talep edildi. Yargılamanın devam ettiği dosyada tutuklu sanık bulunmuyor. İZMİR