Tek bir Kürt dinlese bile kılamlarını söyleyecek

• Kültürünü ve dilini yaşatmak için çocukluğunda mırıldandığı kilamları bugün daha yüksek sesle söylüyor. Asimilasyona karşı mücadele eden Meryem Xan’ın ardılı dengbêj Evîn Sindî,“Tek bir Kürt bile kalıp bizi dinlese bile söyleyemeye devam edeceğiz” diyor.

Meryem Xan’ın Kürt halkının dengbêjlik kültürünü yaşatmak için verdiği mücadele bugün bile hayranlık uyandıracak bir yere sahip. Dillerden düşmeyen klamları nesilden nesileaktarılırken, ondan ilham alan ve dengbêjlik kültürünü sürdürmeye çalışan kadınların olduğunu bilmek ayrı bir mutluluk veriyor. Jinnews’ten Elfazi Toral’ın hikayesine uzandığı dengbêj Evîn Sindî de bu kadınlardan biri.

Dengbêj Evîn, 1981 yılında Wan’ın Şax (Çatak) ilçesinde 10 çocuklu bir ailenin kızı olarakdünyaya gözlerini açar. Küçük yaşta babaannesinin seslendirdiği klamlarlı dinleyerek dengbêlik kültürünü tanır. Ve “Kürt Sultanı” ismiyle anılan Meryem Xan’dan büyük bir ilham alır.

Meryem Xan’ın klam söylemek için verdiği mücadeleden etkilendiğini belirten Evîn Sindî, ilk sahne aldığında onun ‘Were domam’ eserini seslendirdiğini kaydetti.

“Kendimi dengbêjlikte görebiliyorum, en çok kendimi oraya ait hissediyorum” diyen EvînSindî, bunun aynı zamanda kimliğin, kültürün ve yaşam biçimini temsil ettiğini ifade etti.

Klamların kendisini tamamladığını ve gerçek hikayelerden esinlendiğini söyleyen Evîn Sindî, “Her bir dengbêj, Kürt halkının yaşam hikayesini haykırıyor. Kürt halkının tarihini anlatan dengbêjlik, özde kadınlara hitap eden bir noktada. Bu nedenle de kendimi her zaman dengbêjlik kültüründe buldum” şeklinde konuştu.

 

 

Kadına ait kültür

Dengbêjliğin özünde kadınların eseri olduğunu paylaşan Evîn Sindî, “İslamiyet yaygınlaştığı zaman dediler ki, ‘Dengbêjlik günahtır, ayıptır, haramdır’. Kadınlara ait olan bu kültür, kadınların elinden alınarak erkeklere verildi. Daha sonra erkekler toplumda dengbêjlik yaptı. Asıl kadınlara özgü olan bu dengbêjlik kültüründe daha sonra erkekler söylemeye başladı. Tüm toplum çok iyi bilsin ki dengbêj kadınların söylemleriydi. Onların sözleriydi. Kadınlara yönelik saldırılar şu an olduğu gibi geçmiş dönemlerde de olmuştur. Dengbêj kültürümüzün yok edilmesine dönük saldırıları da gördüm. Bu eksikliği fark etmem ile birlikte dengbêjlikolan kültürümüzü yaşatmaya karar vererek söylemeye başladım” dedi.

Evîn Sindî, dengbêjliğe başlama hikayesini ise şöyle anlattı: “Bir gün Esenyurt’a gittim ve orada erkek korosundan oluşan bir grup vardı. Kürtçe şarkılar söylüyorlardı ve aklıma küçüklüğüm geldi, heyecan sardı içimi. O günden sonra karar verdim ve kendimi ait hissettiğim yerin orası olduğunu anladım. Kürtçe klamların bana yansıdığı o ilhamla koroya katıldım. Tıpkı Meryem Xan’nın söylediği şarkıları mırıldandığım küçüklüğüm geldi aklıma. Mırıldandığım o şarkı ilhamını yeniden yakalamıştım.”

Halkın dili ve kimliğidir

Kürt halkının klamları bugüne taşıyarak kültür taşıyıcısı olduklarını dile getiren Evîn Sindî, “Yıllardan beridir dengbêjlik bu günlere geldi yani sözlü bir şekilde nesilden nesile aktarıldı. Kürt halkının başına ne geldiyse hepsi de dengbêjlik yoluyla aktarıldı bizlere, o şekilde bilgi sahibi olduk. Yaşamlarını, sevdiklerini ve onların başına ne geldiyse bununla ifade etmişlerdir. Dengbêj kadındır, evindir, yaşamdır, Kürt halkının tarihidir, en önemlisi de Kürt kadınların tarihi, dili ve kimliğidir” ifadeleriyle dengbêjliğe dair hislerini aktardı.

 

 

Asimilasyona karşı dengbêjlik

Yaşamı boyunca dengbêjliği bırakmayacağını da sözlerine ekleyen Evîn Sindî,“Çocuklarımıza da kendi anadilimizi öğretmeliyiz. Sistemin asimilasyon politikalarına karşı dilimizle, kültürümüzle, dengbêjliğimizle yanıt vereceğiz. Tek bir Kürt bile kalıp bizi dinlese, öleceğimiz güne kadar Kürtler için tarihimizi dengbêjliğimizle ve sesimizle söyleyemeye devam edeceğiz. Kadınlar olarak rengimizle, fistanlarımızla, hızmalarımızla, küpelerimizle bu dengbêjliği sürdüreceğiz” mesajını verdi. İSTANBUL