Asgari ücret 13 bini geçmeli

• Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK), asgari ücret talebini 13 bin 200 TL olarak açıkladı. 

DİSK Başkanı Arzu Çerkezoğlu, “Asgari ücretin net 13 bin 200 TL olması gerekir. Bu miktar 2023 yılı içinde tekrar değerlendirilmelidir” dedi.

DİSK, 2023 asgari ücretine ilişkin talebini açıkladı. Başkan Arzu Çerkezoğlu, "Asgari değil, insanca yaşam" başlığıyla düzenlenen basın toplantısında, "Bugün yüksek enflasyon karşısında işçilerin ve kamu çalışanlarının gelirleri erimeye devam ediyor. TÜİK’in eksik hesaplanmış rakamlarına göre bile enflasyon yüzde 84, gıda enflasyonu yüzde 100’ün üzerine çıktı" diye konuştu.

Yüksek enflasyonun bölüşüm ilişkilerini de olumsuz biçimde etkilediğini, gelir adaletsizliğinin giderek arttığını kaydeden Çerkezoğlu, şöyle devam etti: "İşgücünün milli gelirden aldığı pay gerilerken sermayenin payı artıyor. Açlık ücret ortalama ücret haline geldi. AB ülkelerinde asgari ücretlerinin oranı yüzde 4 seviyesindeyken Türkiye’de yüzde 50’yi aştı. Ayrıca asgari ücrete erişemeyen milyonlar var. Ülkemiz bir asgari ücretliler toplumu haline gelirken asgari ücretin alım gücü her geçen gün geriledi. Bugün asgari ücreti konuşurken ortalama ücreti konuşuyoruz.”

DİSK'in asgari talepleri

DİSK’in asgari ücrete ilişkin talepleri şöyle oldu:

* Enflasyon tek haneye düşene kadar asgari ücret yılda 4 kez güncellenmeli.

* Asgari ücret belirlenirken dar gelirlilerin gıda enflasyonu ve kişi başına milli gelir esas alınmalı ve asgari ücretin büyümeden payını alması sağlanmalı.

* Bir evde iki çalışan olduğu varsayımından hareketle o eve en az yoksulluk sınırı kadar gelir girebilmelidir.

* Asgari ücrete sağlanan veri muafiyetinin yanında asgari ücret sonrası ilk vergi dilimi yüzde 10’a düşürülmelidir.

* En düşük emekli ücreti asgari ücret düzeyine yükseltilmeli

* Asgari ücretin net 13 bin 200 TL olması gerekir.

Türk-İş: 7 bin 785 lira

Yaklaşık 7 milyon çalışanı doğrudan ilgilendiren asgari ücret miktarını belirleyecek Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 7 Aralık Çarşamba günü buluşacak. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ev sahipliğinde yapılacak toplantıda, işveren tarafını Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), işçi tarafını ise en fazla üyeye sahip konfederasyon olduğu için Türk-İş temsil edecek. İkinci tur görüşmeleri ise 14 Aralık’ta yapılacak. Türk-İş Başkanı Ergün Atalay, geçtiğimiz Perşembe günü TRT Haber’de katıldığı programda 7 bin 785 liranın altındaki bir asgari ücretin kabul edilmeyeceğini söylemişti.

Asgari ücretliler ülkesi

DİSK-AR da dün Asgari Ücret Gerçeği 2023 Araştırması raporunu yayımladı. Asgari ücretin insanca yaşanacak bir ücret olarak saptanmasının yaşamsal önem taşıdığı belirtilen rapordaki özet bulgular şöyle:

 Merkez Bankası ve DİSK-AR verileri asgari ücret civarında bir ücretle çalışanların oranının yüzde 50’lerde olduğunu gösteriyor. Milyonlarca işçi asgari geçim için yetersiz olan asgari ücretle geçinmeye çalışırken, işçilerin bir bölümü de yasal asgari ücrete dahi erişemiyor.

Toplu pazarlık oranı düşük

AB ülkelerinde ortalama toplu pazarlık kapsama oranı yüzde 60’ların, OECD ülkelerinde yüzde 30’ların üzerindeyken ILO’ya göre Türkiye’de genel olarak yüzde 7,5, özel sektörde ise yüzde 6’nın altındadır. Bu durum Türkiye’de asgari ücret civarında çalışanların oranını artırırken AB ülkelerinde asgari ücretler çalışanların kapsamını düşürüyor. Asgari ücret kapsamının düşürülmesinin yolu, örgütlenmenin önündeki engellerin kaldırılarak toplu pazarlık kapsamının genişletilmesidir.

Asgari ücret ortalama oluyor

Asgari ücretteki artış oranının diğer emek gelirlerine yansımaması, düşük toplu iş sözleşmesi kapsama ve sendikalaşma oranları, ücreti ortalama ücret haline getiriyor. Diğer emek gelirleri artışının sınırlı kalması sonucunda asgari ücret ile diğer ücretler arasındaki makas kapanıyor ve asgari ücret civarı ücretle çalışanların oranı artıyor. Giderek artan bir biçimde daha çok emekçi asgari ücrete yakın ücretlerle çalışır hale geliyor. Türkiye hızla asgari ücretliler ülkesine dönüşüyor. Ücretler, asgari ücret düzeyine geriliyor. 2005'te aylık ortalama ücret ve maaş geliri asgari ücretin 2,2 katı iken, 2020’de asgari ücretin 1,7 katına geriledi. İşgücü maliyeti araştırmalarına göre ise asgari ücretin ortalama işgücü kazancına oranı 2012’de yüzde 44 iken, 2020’de yüzde 73’e yükseldi.

Gelire paralel artsaydı

Kışı başına 1974’te GSYH’nin yüzde 80,6’sı düzeyinde olan asgari ücret, 2022'de GSYH’nin yüzde 43,7’ye geriledi. 2016’da asgari ücretin kişi başına GSYH’ye oranı yüzde 59,7 iken 2022’de yüzde 43,7’ye geriledi. Asgari ücret kişi başına gelire paralel olarak artsaydı brüt asgari ücretin 2022’de ortalama 5 bin 738 TL değil, 10 bin TL’nin üzerinde olması gerekirdi.

Çalışanların yarısı

Asgari ücretin yüzde 10 fazlası ve altında ücret alan işçilerin 2021 itibarıyla oranı yüzde 48,7’dir. Bu oran özel sektörde, kadınlarda ve kayıt dışı çalışanlarda daha da yükselmektedir.

Özel sektör işçilerinin yüzde 21,7’si asgari ücrete erişemiyor. Özel sektörde asgari ücret ve altında ücretle çalışanların oranı yüzde 50,4 ve asgari ücret civarında çalışanların oranı (yüzde 10 komşuluğunda) yüzde 64,7’dir.

Kayıt dışı çalışanlarda asgari ücret ve altında ücret alanların oranı (yüzde 5 komşuluğu) yüzde 84,7’dir. Kayıt dışı çalışanların yüzde 23’ü 1.500 TL’nin altında bir gelir elde etmektedir.

Avrupa'nın en düşüğü

Türkiye Avrupa’da asgari ücretin en düşük olduğu ülkeler arasında  Avrupa’da 2012’de Türkiye’den düşük asgari ücrete sahip 12 ülke varken, 2022’de bu sayı 2’ye düştü. Türkiye’den daha düşük asgari ücrete sahip iki ülke Bulgaristan ve Arnavutluk’tur.

430 dolardan 298'e

Asgari ücret, 2008’de yıllık 371 dolardı, 2016’da 430 dolara yükseldi. 2022 yılı ortalaması olarak 298 dolara kadar geriledi.

Merkez Bankası’nın yıllık ortalama Cumhuriyet altını fiyatlarına göre 2003'te asgari ücretin yıllık tutarı ile 25 altın alınabilirken 2022’de yıllık net asgari ücretle sadece 9 Cumhuriyet altını alınabilmektedir.