Herkes sandığa gitse sonuç değişir

• 14 Mayıs seçimlerinde toplam 8 milyon 350 bini aşkın kişi sandığa gitmezken, Kuzey Kurdistan’ın 16 kentinde ise oy kullanmayan seçmenlerin sayısı 1 milyon 215 bin 884. 
•  İki aday arasındaki oy farkının 2,5 milyona yakın olması nedeniyle sandığa gitmeyenlerin ikinci turdaki tavrı önem taşıyor. Yeşil Sol Parti, bunun için de çaba gösteriyor. 

YILMAZ KAYA/AMED

14 Mayıs seçimlerinde katılım oranı yüzde 88 oldu, bu oranın yüzde 85’in altında kaldığı 19 il bulunuyor. Bunlardan 17’si Yeşil Sol Parti’nin yüksek oy aldığı Kürt kentleri. Yeşil Sol Parti, bu seçimde yüzde 8.82 oy alarak 61 milletvekili çıkarabildi. HDP ise 2018 seçimlerinde yüzde 11.70 alarak 67 milletvekili çıkarmıştı. 14 Mayıs seçimlerinde 16 Kürt kentinde sandığa gitmeyen seçmen sayısı 1 milyon 215 bin 884 kişi. Yeşil Sol Parti'nin öncelikli hedeflerinden birisi de oy kullanmayan seçmene ulaşarak onları Cumhurbaşkanlığı seçiminde sandığa taşımak. 

Kuzey Kurdistan'da belli başlı kentlerinin 24 Haziran 2018 ve 14 Mayıs 2023 oy sonuçları karşılaştırıldığında Yeşil Sol Parti'nin hangi bölgelerde kaç seçmeninin sandığa gitmediği, hangi bölgelerde oyunu arttırdığı, hangi bölgelerde oylarda düşüş yaşandığı, hangi bölgelerde milletvekili sayısının stabil kaldığını görmek mümkün. Urfa, Mardin, Şırnak, Hakkari, Bingöl gibi kentlerde milletvekili sayısında bir değişiklik olmazken, bazı illerde ise vekil sayısını arttı. Tek tek kentlerin son iki genel seçim sonucuna bakınca ortaya şu sonuç çıkıyor: 

Amed’de kayıp fazla

Yeşil Sol Parti'nin kayıp yaşadığı kentlerin başında Amed geliyor. 14 Mayıs seçimlerinde Amed'de en az 10 milletvekili çıkarmayı planlayan Yeşil Sol Parti, 2015 genel seçimlerinin bile gerisine düşerek 8 milletvekili çıkarabildi. HDP adıyla girilen 2018 seçimlerinde ise 9 milletvekili çıkarılmıştı. Seçmen sayısının 1 milyon 176 bin 611 olduğu Amed'de 250 bin 418 kişi sandığa gitmedi. AKP 3, CHP ise 1 milletvekili çıkarabildi. Amed'de HDP'nin bir önceki seçimde aldığı oy oranı yüzde 65.54 iken, son seçimde Yeşil Sol Parti ancak yüzde 60,93 oy alabildi. Yeşil Sol Parti'nin yaklaşık yüzde 5 oranında oy kaybetmesinin birçok nedeni var. 

Yüzde 5 düşüşün nedenleri

Baraj sorunu olmadığı için rahat hareket eden ve 10 milletvekili garanti diye bakan Yeşil Sol Parti seçmeni çeşitli nedenlerle sandığa gitmedi. Seçim sürecinin kısa olması da, Yeşil Sol Parti'nin seçmenlerle birebir diyalog kurma şansını büyük ölçüde engelledi. Amed'de en büyük sürprizi ise CHP yaptı. 2018 seçimlerinde yüzde 2.50 ile 21 bin 285 oy alan CHP, bu seçimde yüzde 8.24  ile 76 bin 293 oyla bir milletvekili çıkarabildi. İki dönem Amed Baro Başkanlığını yapmış olan Sezgin Tanrıkulu birinci sıradan milletvekili seçildi. Tanrıkulu, seçim çalışmaları sırasında gazetecilere bile "Yeşil Sol Parti'nin baraj sorunu yok. CHP'ye oy verin. AKP çıkaracağına biz bir vekil çıkaralım" diyerek, oy istiyordu. Millet İttifakı içindeki Deva, Saadet ve Gelecek Partisi'nin oylarının yanı sıra CHP'nin bu derece yüksek oy almasında eski milletvekili Haşim Haşimi'nin desteğini de görmek lazım. 2018 seçimlerinde bağımsız milletvekili adayı olan ve 20 bine yakın oyu bulunan Haşim Haşimi, 14 Mayıs seçimlerinde aday olmadı. Haşimi, samimi olduğu Sezgin Tanrıkulu'nun seçilebilmesi için seçmenlerinden CHP'ye oy vermelerini istedi. 

AKP’ye 1 vekil hediye

Amed'de ikinci bir sürprizi ise AKP yaşadı. AKP, hedefine 2 vekil koymuştu. Bu nedenle seçilemeyeceğini tahmin eden 3. sıra adayı Suna Kepolu, seçim çalışmalarında bile pek yer almıyordu. AKP, bir önceki seçimde yüzde 21.46 olan oyunu yüzde 23.22'ye yükselterek 3 vekil çıkarabildi. 

Mardin’de denge korundu

Seçmen sayısı 556 bin 505 olan Mardin'de 93 bin 443 kişi sandıklara gitmedi. Yeşil Sol Parti ile AKP arasında geçen seçimde, iki parti de bir önceki seçimdeki milletvekili sayısını korudu. Ancak, 2018'de HDP'nin yüzde 59.28 olan oyu, 14 Mayıs seçimlerinde Yeşil Sol Parti ile yüzde 54.63'e düştü. Yeşil Sol Parti, bu oran ile dört milletvekili çıkarırken, AKP’nin bir önceki seçimlere göre oylarında yüzde 5.22 düşüş olmasına rağmen yine 2 milletvekili çıkarabildi. CHP ise oylarını yüzde 3.31'den yüzde 7.15'e çıkardı. 

Batman’da yurt dışı etkisi

Batman'daki seçimlerde milletvekili sayısını, bir önceki seçimde olduğu gibi yurt dışından gelen oylar belirledi. Yeşil Sol Parti'nin, yurt dışı oyları sayılmadan önce 4 milletvekili çıkardığı açıklandı. Ancak yurt dışı oyları eklendikten sonra milletvekili sayısı 3'e düştü. Bu sayede, AKP listesinde 2. sırada yer alan Hüda-Par'lı Serkan Ramanlı seçildi. 60 bin 166 kişinin sandık başına gitmediği Batman'da, Yeşil Sol Parti yüzde 57.79 oy alırken, AKP ise oylarını yaklaşık yüzde 5 oranında arttırarak yüzde 29.22'e yükseltti. 2018 seçimlerinde ise HDP Batman'dan yüzde 62.07 oy almıştı.

Siirt’te düşüşe rağmen

207 bin 165 seçmenin olduğu kentte 33 bin 592 kişi sandığa gitmedi. Yeşil Sol Parti ile AKP arasında geçen seçimde, Yeşil Sol Parti iki, AKP 1 milletvekili çıkarabildi. HDP'nin 2018 seçimlerinde yüzde 51,07 oy aldığı Siirt'te, Yeşil Sol Parti bu seçimlerde yüzde 46,68 oranında oy alabildi. AKP'nin oy oranlarının düştüğü kentlerden sayılan Siirt'te, AKP yüzde 35,98 oy aldı. Bir önceki seçimde AKP'nin oy oranı ise yüzde 38,97 idi. 

Urfa’da sayı değişmedi

Son iki genel seçimde partilerin milletvekili sayısının değişmediği kentlerden biri de Urfa. 222 bin 107 kişinin sandığa gitmediği Urfa'da AKP 8, Yeşil Sol Parti dört, MHP 1, CHP 1 milletvekili çıkardı. Harran ve Akçakale gibi Arap nüfusun yoğun yaşadığı ilçe ve köylerde blok halinde AKP'ye oy kullanıldığı sosyal medyaya da yansıdı. Blok oy kullanma konusunda muhalefet partilerinin yaptıkları itirazlara rağmen İlçe Seçim Kurulları hiçbir işlem yapmadı. HDP'nin 2018 seçimlerinde yüzde 28.92 oy aldığı seçimlerde, Yeşil Sol Parti 14 Mayıs seçimlerinde yüzde 24.85 oranında oy alabildi. Urfa'da milletvekili sayısı değişmemesine rağmen CHP'nin yüzde 3.88 olan oyunu 46 bin kişi arttırarak yüzde 8.05'e yükseltmesi sürpriz oldu. Yüzde 52'den yüzde 43'e düşen AKP'nin oylarının büyük çoğunluğu CHP'ye gitmiş oldu.  

Şırnak’ta usulsüzlükler

Yeşil Sol Parti ile AKP arasında geçen seçimde 49 bin 988 kişi sandık başına gitmezken, Yeşil Sol Parti üç, AKP 1 milletvekili çıkarabildi. 2018'deki genel seçimlerde HDP yüzde 70.24 oy alırken, Yeşil Sol Parti ile girilen seçimde bu oran yüzde 62.67'de kaldı. Bazı korucu köylerinde blok oy kullanılması, Yeşil Sol Parti müşahitlerine saldırı ve açık oy kullanılması nedeniyle AKP'nin oylarında artış olduğu gözlendi. 2018 seçimlerinde yüzde 18.19 oy alan AKP, bu seçimde oylarını yüzde 21.45'e yükseltti. Burada da sürpriz yapan CHP, yüzde 2.72 olan oylarını, yüzde 8.70'e çıkarttı. Korucu olan Tatar, Babat, Atak aileleri AKP'yi desteklerken, Jirki, Gewdan, Mamxuran, Goyan, Keşuran aşiretleri ise daha çok Yeşil Sol Parti ve CHP'yi tercih etti. 

Hakkari üç vekilini korudu

Hakkari'de üç milletvekili çıkarmasına rağmen Yeşil Sol Parti bir önceki seçimde HDP'nin aldığı oy oranının altında kaldı. 30 bin 596 kişinin sandığa gitmediği Hakkari'de, HDP'nin 2018'deki seçimlerde oy oranı yüzde 70.17 iken, Yeşil Sol Parti'nin 14 Mayıs seçimlerindeki oy oranı yüzde 62.45 oldu. Bir önceki seçimde yüzde 3.46 alan CHP, son seçimde yüzde 7.25 oy aldı. AKP'nin seçmen sayısı artmasına rağmen oy oranında pek bir değişiklik olmadı. 

Bingöl'de MHP’de artış!

Son iki seçimde de milletvekili dağılımının değişmediği Bingöl'de AKP 2, Yeşil Sol Parti bir milletvekili çıkardı. 41 bin 274 kişinin sandığa gitmediği kentte, Genç ve Solhan ilçelerindeki oylar belirleyici oldu. MHP'nin bir önceki seçime göre oylarında yüzde 5'lik bir artış olurken, AKP oylarında yüzde 16 oranında kayıp yaşandı. HDP'nin 2018 seçimlerinde yüzde 26.81 oy aldığı Bingöl'de, Yeşil Sol Parti'nin oyları 23.95'te kaldı. 

Dersim’in kazananı

2018 genel seçimlerinde iki milletvekili çıkaran, ancak seçmen sayısı azaldığı için bu seçimde bir milletvekili çıkaran Dersim'de kazanan Yeşil Sol Parti oldu. 8 bin 841 kişinin sandığa gitmediği kentte, CHP bir önceki seçime nazaran oylarını yüzde 26'dan yüzde 32'ye çıkardı. HDP'nin yüzde 51 aldığı 2018 seçimlerinde, Yeşil Sol Parti 14 Mayıs seçimlerinde ancak yüzde 42.79 oy alabildi. AKP'nin oy oranında ise yüzde 1 oranında azalma olduğu görüldü. 

Bitlis’te İYİ Parti yükseldi

Oy dağılımının değişmediği Bitlis'te, Yeşil Sol Parti iki, AKP ise 1 milletvekili çıkardı. AKP'nin yüzde 7 oy kaybettiği seçimde, İYİ Parti yüzde 10 oyunu arttırdı. HDP, 2018 seçimlerinde yüzde 42,54 oy alırken, Yeşil Sol Parti yüzde 40.17 oranında oy aldı. Seçimlerde 40 bin 49 kişi sandık başına gitmedi. 

Muş’ta Yeşil Sol kaybı

Seçmen sayısı azaldığı için bu seçimde üç milletvekili çıkaran Muş'ta Yeşil Sol Parti iki, AKP 1 milletvekili çıkarabildi. 2018 seçimlerinde HDP üç, AKP 1 milletvekili çıkarabilmişti. AKP'nin 2018 seçimlerinde aldığı yüzde 32'lik oy oranı, 14 Mayıs seçimlerinde yüzde 40'a yükseldi. HDP'nin 2018'de yüzde 54 oy aldığı seçimlerinde ise yüzde 50'de kaldı. 

MHP yüzde 13 arttı!

Muş'ta en büyük sürpriz ise MHP'de oldu. 2018'de yüzde 3,74 olan oyu, bu seçimde yüzde 16.60'a yükseldi. Bu oran 23 bin oya denk geliyor. Yani MHP bir önceki seçime göre oylarını Muş'ta yüzde 400 arttırmış oluyor. Sandık tutanaklarında yapılan kaydırmaların burada etkili olduğu görülebiliyor. 51 bin 570 kişinin sandığa gitmediği Muş'ta, İYİ Parti'den de yüzde 2 oranında oy kaybı oldu. 

Van’da Yeşil Sol arttırdı

HDP'nin 2018 seçimlerine oranla Yeşil Sol Parti'nin fazla vekil çıkardığı ender kentlerden biri de Van. 2018 seçimlerinde HDP yüzde 59 ile 5, AKP yüzde 31 ile 3 milletvekili çıkarmıştı. 14 Mayıs seçimlerinde ise Yeşil Sol Parti yüzde 53 ile 6, AKP yüzde 26 ile 2 vekil çıkarabildi. 151 bin 244 kişinin sandığa gitmediği kentte, en büyük sürprizi ise bir önceki seçime göre oylarını yüzde 6 arttıran CHP oldu. 

Ağrı’da dağılım değişmedi

83 bin 415 kişinin sandığa gitmediği Ağrı'da, milletvekili dağılımı yine değişmedi. Yeşil Sol Parti üç, AKP 1 vekil kazanabildi. 2018 seçimlerinde de milletvekili dağılımı HDP üç, AKP 1 şeklinde olmuştu. O seçimde HDP yüzde 62, AKP ise yüzde 25 oranında oy almıştı. 14 Mayıs seçimlerinde ise Yeşil Sol Parti yüzde 54, AKP yüzde 28 oranında oy aldı. 

Iğdır’da MHP düştü

2018 genel seçimlerinde HDP ile MHP arasında yaşanan seçim, 14 Mayıs'ta Yeşil Sol Parti ile AKP arasında geçti. İki parti de birer milletvekili çıkardı. MHP'nin bir milletvekili çıkarttığı 2018 seçimlerinde oy oranı yüzde 23,90 iken, son seçimde oy oranı yüzde 4,76'ya düştü. 28 bin 46 kişinin sandığa gitmediği seçimde, AKP'nin yüzde 20,72 olan oy oranı ise yüzde 35'e yükseldi. 70 bin 125 kişinin sandığa gitmediği Iğdır'da CHP yüzde 7, İYİ Parti ise yüzde 9.90 oranında oy aldı. 

Erzurum’da bir vekil

Yeşil Sol Parti, HDP'nin bir önceki seçimde aldığı oyun altında oy almasına rağmen vekil çıkardığı Erzurum'da AKP 4, MHP 1, Yeşil Sol Parti bir milletvekili çıkardı. Bir önceki seçime nazaran AKP yüzde 11, MHP ise yüzde 2 oranında oy kaybetti. 70 bin 125 kişinin sandığa gitmediği Erzurum'da CHP yüzde 7, İYİ Parti ise yüzde 9.90 oranında oy aldı.

Kars’ta AKP’den CHP’ye

37 bin 853 kişinin sandığa gitmediği Kars'ta Yeşil Sol Parti bir, AKP 1, CHP bir milletvekili çıkardı. Bir önceki seçimde AKP 2, HDP bir milletvekili çıkarmıştı. Yüzde 2 oy oranını arttıran CHP, bu oranla bir vekil çıkarabildi. AKP, 2018 seçimlerine göre yüzde 12 oy kaybetti, HDP ise bu seçimde yüzde 31.90 oy almıştı. Yeşil Sol Parti'nin 14 Mayıs seçimlerinde oyu ise yüzde 27,90'da kaldı.