Irak’ta köklü değişim şart 

• Irak’ta farklı siyasi görüşe sahip Şii rakip gruplar, Sadr Hareketi ve Koordinasyon Çerçevesi’nin meclisin feshedilmesi ve erken seçim talebinde uzlaşamaması nedeniyle siyasi kriz devam ediyor. Iraklı hukuk uzmanı Ali et-Temimi, Anayasa Mahkemesi’nin meclisi feshetme yetkisi olmadığına dikkat çekerken, Profesör Sadık Atmış ise “Siyasi kriz köklü bir yönetim modeli değişikliği olmadan çözülmez” dedi.

Aylardır siyasi krizin devam ettiği Irak’ta erken seçim gündemde. Şiiler, 10 Ekim 2021’deki genel seçimlere 4 ayrı koalisyonla girmişti. Mukteda es-Sadr’ın başında olduğu Sadr Hareketi, Nuri el-Maliki’nin liderliğindeki Kanun Devleti Koalisyonu, Haydar el-Abadi ve Ammar el-Hekim’in kurduğu koalisyon ve Hadi Amiri ile Kays Haz Ali’nin Fetih Koalisyonu. Bunlardan her biri ayrı bir söyleme ve yaklaşıma sahip. Gelinen aşamada diğer 3 Şii grup, son seçimden birinci çıkarak daha da güçlenen Sadr’a karşı siyasi bir ittifak kurmuş durumda. Şiilerin kendi aralarındaki iktidar savaşı ise Irak’ın aylardır hükümetsiz kalmasına neden oluyor. Sadr’ın erken seçim çağrısı sonrası taraflar pozisyonunu belirlemeye ve şartlarını açıklamaya başladı. Ancak Şii rakip gruplar, Sadr Hareketi ve Koordinasyon Çerçevesi uzlaşmadığı sürece meclisin feshedilerek, erken seçime gidilmesi pek mümkün görünmüyor. 

Rakip Şiiler uzlaşamıyor

Sadr sokak gösterilerini kullanarak meclisin feshedilmesi için baskı yapıyor ancak rakibi İran yanlısı Şii Koordinasyon Çerçevesi bunun olmasını engellemek için pratik açıdan çoğunluğa sahip. Koordinasyon Çerçevesi bu konuda Sadr ile anlaşmaya yanaşmıyor. Sadr ise talepleri karşılanıncaya kadar destekçilerini sokaktan çekmeye niyetli değil. 

Cuma namazı sonrası gösteriler

Dün de hem Sadr hem de Koordinasyon Çerçevesi’nin taraftarları Cuma namazı sonrası gösterilerini devam ettirdi. Sadr’ın destekçileri, başkent Bağdat’ın Yeşil Bölgesi’ndeki parlamento binasının önünde Cuma namazını kıldıktan sonra gösterilerini yaptı. Sadr’ın portresini taşıyan taraftarları, Koordinasyon Çerçevesi’nin başbakan adayı Muhammed Şiya es-Sudani’ye karşı çıkıyor. 

Handikaplar sürüyor 

Sadr’ın istediği erken seçimin yapılabilmesi için ise öncelikle meclisin feshedilmesi gerekiyor. Ancak bunun için milletvekillerinin üçte birinin lehte oyuna ihtiyaç var. Parlamento gruplarının çoğunun meclisin feshedilmesini onaylayacağını varsaysak bile Koordinasyon Çerçevesi bunu engelleyebilecek çoğunluğa sahip. Bu nedenle de Sadr halk kitlelerinin baskısına bel bağlıyor. 

Mahkeme meclisi feshedemez

Kimi siyasetçiler, Anayasa Mahkemesi’nin meclisi feshetme kararı almasını talep ediyor. Ancak Şarku’l Avsat’a konuşan Iraklı hukuk uzmanı Ali et-Temimi’ye göre bu mümkün değil. 

Temimi bunun nedenini ise şöyle izah etti: “Irak Anayasası’nda meclisi feshetme mekanizması olmadığı için Yüksek Federal Mahkeme bunu yapamaz. Meclis ancak milletvekillerin salt çoğunluğunun oylarıyla kendi kendini feshedebilir. Meclis, Anayasa’nın 64’üncü maddesine göre milletvekillerinin üçte birinin talebi ya da başbakan ve cumhurbaşkanının ortak talebiyle feshedilebilir. Yüksek Federal Mahkeme’nin yetki alanlarını belirleyen Anayasa’nın 93’üncü maddesinde böyle bir hak yok. Mahkeme daha önce bu taleple açılan davaları yetkisi olmadığı gerekçesiyle reddetmişti.” 

Seçim tek başına çözüm değil

ANHA’ya konuşan Profesör Sadık Atmış ise Seçim Yasası’nda değişiklik yapılmadığı, Seçim İzleme Kurulu’nun bağımsızlığı sağlanmadığı ve uluslararası denetim mekanizması işletilmediği sürece Irak’ta erken seçime gidilmesinin tek başına bir çözüm olmayacağını savunarak, “Bu yasalar ve koşullarda yapılan seçimlerin diğerlerinden bir farkı olmayacaktır” dedi. 

Sadık Atmış’a göre çözüm için yapılması gereken ise şöyle: “Siyasi kriz köklü bir yönetim modeli değişikliği olmadan çözülmez. Irak’ın yönetim modelinde temel bir değişikliğe ihtiyaç var. Egemen güçlerin kökten değişmesi gerekiyor. Bu değişim de bir halk devrimiyle yapılmalıdır.”

Maliki ile Sadr uzlaşmaz

Atmış, politik tutumlarının tamamen zıt kutuplarda olması sebebiyle Koordinasyon Çerçevesi ile Sadr Hareketi’nin uzlaşmasının çok zor olduğuna dikkat çekerek, sokak gösterilerinin de bu sürecin nasıl devam edeceğini etkileyeceğini söyledi.

İran’ın derdi yerini sağlamlaştırmak

Eski Başbakan Maliki’nin başını çektiği Koordinasyon Çerçevesi’nin İran yanlısı bir siyasi ittifak olduğu biliniyor. Sadr ise İran rejiminin Irak’taki hegemonyasına karşı çıkıyor. İran’ın son yıllarda Irak’ta siyasi ve askeri olarak etkili bir güç haline geldiği aşikar. Profesör Sadık Atmış da bu gerçeklikten hareketle, “İran’ın bu kargaşada kesinlikle bir rolü olacaktır. İran, Irak’ta kalıcı bir yer edinmek isteyecektir” tespitini yaptı.   HABER MERKEZİ