İran 2023’te 834 kişiyi idam etti

• İranlı STK’ların idamlar ile ilgili yayınladığı 16. raporda “endişe verici” artışa dikkat çekildi. 2023 yılında en az 834 kişi idam edildi. Bu son 20 yılda ikinci kez infaz sayısının 800’ü aştığını gösteriyor.

İran İnsan Hakları (IHRNGO) ve İdam Cezasına Karşı Birlikte (Ensemble contre la peine de mort-ECPM) tarafından yayınlanan yıllık rapora göre İran’da geçen yıl en az 834 kişi idam edildi. 2022 yılına göre yüzde 43’lük “endişe verici” bir artış yaşandığını belirten STK’lar, 972 infazın gerçekleştiği 2015’ten bu yana en fazla idamların yaşandığı yılın 2023 olduğunu ifade etti. 100 sayfalık raporda idamların, toplumu korkutmak ve rejimi iktidarda tutmak için yapıldığı yazıldı.

Dehşet verici rakamlar

STK’ların idama ilişkin yayınladığı bu 16’ncı raporda, "2023 yılında infaz sayısı kelimenin tam anlamıyla patladı (…) Son 20 yılda ikinci kez infaz sayısı yılda 800 eşiğini aştı. Dehşet verici bir rakam" denildi. Çin ve Suudi Arabistan ile birlikte idamların en fazla gerçekleştiği üç ülkeden biri olan İran’da hukuksuz yargılamalarla asılmak suretiyle gerçekleşiyor.

Rapora göre 2023 yılında en az 471 kişi uyuşturucu ile bağlantılı suçlardan, 282 kişi cinayetten dolayı idam edildi. Geçen yıl ayrıca en az 22 kadın idam edilirken, bu oran son 10 yıldaki en yüksek sayı oldu.

STK'lar 100 sayfalık raporda son isyan hareketi ardından ölüm cezasının bir "siyasi baskı aracı" olarak kullanıldığını belirtti. 22 yaşındaki Kürt genç kadın Jina Emini’nin eylül 2022’de Tahran’da ahlak polislerince katledilmesi ardından benzeri görülmemiş bir isyan başlamıştı.

IHRNGO Direktörü Mahmood Amiry-Moghaddam yaptığı açıklamada, "Topluma korku aşılamak rejimin iktidara tutunmasının tek yolu ve ölüm cezası da bunun en önemli aracı" dedi.

STK'lara göre, 2023 yılında infaz edilenler arasında en az 8 gösterici yer alırken, bunlardan altısı gösterilerle bağlantılı olarak tutuklanmış ve mahkum edilmişti.

Mahmood Amiry-Moghaddam, uluslararası toplumun İsrail ve Hamas arasındaki savaşa odaklandığı bir ortamda, bu infazlara karşı "güçlü bir uluslararası tepki gösterilmemesinden" büyük endişe duyduğunu belirtti.

Bu tepkisizliğin "İranlı yetkililere yanlış sinyal gönderdiğini" ifade eden Moghaddam, "uluslararası baskı yoluyla idamların siyasi maliyetinin arttırılmasının rejimin ölüm makinesini yavaşlatabileceğini" savundu. ANF