İsrail’de Kürt Yahudisi olmak

• İsrail’e götürülen Yahudiler kendilerini “Kürt” olarak tanımlıyorlardı. Soyadları çoğunlukla Kürtçeydi, Kürtçe konuşuyorlardı. İsrail devleti ilkin soyadlarını değiştirdi. Konuştukları özgün dil olan Aramice de kendilerine “Ana Kurdî”, “ben Kürt’üm“ derlerdi.

SOYDAN AKAY

Kürt Yahudisi’nin yeni Leviathan olan İsrail ulus devletine ısınmamasının bir sebebi de binlerce yıllık dağ toplumunun ruhunu içselleştirmiş olmalarıydı.

h) İsrail’e götürülen Yahudiler kendilerini “Kürt” olarak tanımlıyorlardı. Soyadları çoğunlukla Kürtçeydi, Kürtçe konuşuyorlardı. İsrail devleti ilkin soyadlarını değiştirdi. Konuştukları özgün dil olan Aramice de kendilerine “Ana Kurdî”, “ben Kürt’üm“ derlerdi. Bunu söylerken büyük gurur duyuyorlardı. Kürtlerin dik başlı özelliklerini kazanan ve Aramiceyi de konuşan tek topluluk olmaları Yahudi devlet elitlerinde kuşkulara yol açacaktır. Örneğin 26 Ağustos 1983’te Jerusalem Post gazetesine “Kürt Olmanın Gururu” adlı bir makale yazan Greer Fay Castıman“ İsrail’in aşırı sıcak olan eritme kabında pek az etnik unsura Kürtlere olduğu kadar çamur atılmıştır. Çabuk öfkelenen, cahil, ilkel gibi küçümseyici imajlar yıllardır öyle kökleşmiş ki Kürt asıllı pek çok İsrailli köklerini inkar ederek kendilerini farklı bir ulusal geçmişle özdeşleştirdiler… Kendilerini geçmişlerinden olabildiğince uzaklaştırmalarının kötü bir etkisi de olmuştur. Gelenek ve göreneklerini unutmaya başlamışlardı. Kürt Yahudilerin tarihi kayıtlardan silinmesi gibi büyük bir tehlike söz konusuydu.” (7) demektedir.

Evet, Kürt Yahudisi’nin yeni Leviathan olan İsrail ulus devletine ısınmamasının bir sebebi de binlerce yıllık dağ toplumunun ruhunu içselleştirmiş olmalarıydı. Bu ruh uygarlık ortaya çıktığından beri şekillenmiş ve hep çatışmalı olmuştur. İsrailli elitler bir devlet olarak uygarlığın aşağılayıcı gözüyle bakıyorlar. Bu göz tüm sömürgeci, ırkçı, soykırımcı güçlerin gözüdür. Yahudi Kürtler, Sümerler’den bu yana Kürtlere yönelik oluşan bakış açısına maruz kalırlar. Tüm milliyetçiliklerin kök atası olan siyonizm tam da çıktığı yerde Yahudi Kürtlere değişik düzlemde uygulanıyordu. Dağların özgür havasını solumuş bu topluluk kendini bir anda parya konumunda görmüştü. Devlet katında yükselmelerinin tek çıkar yolu Kürt geçmişlerini inkar etmekti. Onlar ise sürgün duygusunu yaşıyor, kaybettikleri cenneti Zaxo’yu, Akre’yi, Musul’u, Kerkük’ü, Erbil’i özlüyorlardı. Dillerinin ne olduğu sorulduğunda büyük bir gururla “Kurdit” diyorlardı; ya da “Lishana Deni”, yani “bizim dilimiz”. Neo Aramice’yi bile Kürtçe kelimeler katarak oluşturup konuşmuşlardı. İslam’ın fetihlerinden sonra yok olmaya yüz tutan Aramice’den arta kalan kelimelere tutunarak yaşamış ve korumuşlardı dillerini. Zaten Kürt Yahudilerinin uzun süre görülmemesinin sebebi İbranice’yi bırakıp Kürtçe ve Neo Aramice’yi konuşmalarıdır.

Kuşkusuz ki burada tartışma konusu olan Yahudilerin etnik kimlik farklılaşmalarıdır. Yeryüzüne dağılmış tüm Yahudiler öyle ya da böyle musevi inançlarını korumuşlardı. Onları bir araya getiren de bu ortak zihniyetleridir. Ama ulus-devlet sisteminde standart ulus yaratma anlayışını Yahudiler kendi içinde uyguluyorlardı. Piramidin tepesinde Aşkenazi denilen Avrupa Yahudileri bulunuyordu; özellikle de Alman ve Polonya Yahudileri. Peşi sıra Faslılar, Iraklılar, en altta Kürtler ve Etiyopya Yahudileri olan Falaşiler geliyordu. Bu etnik dizilim hiyerarşik, sınıfsal bir karakterdedir. Baskı ve aşağılama arttıkça bazı Kürt Yahudileri kimliklerini gizlemek zorunda kalırlar.* Ukrayna Yahudilerinden Ben-Zvi, Yahudi Kürtler için “Cesur dağlıların sahipsiz Yahudi kolonisi” olarak söz ederken bir gerçeğe parmak basmaktadır. Yaşadıkları Suriye, Irak, Türkiye ve İran devletlerinin uygulamalarından farklı değildir.

(6) Tanrıların Gazabı-Kaybolan Hegemonya, F. William Engdahl, Kaynak Yay. 2017

 (7) Sabar, age S. 198

 * Ariel Sabar adı geçen eserinde kızdırdıkları bir kadının kendilerine “Kurdia mascicho, primitivit “ yani pis, ilkel Kürtler diye hakaret ettiğini ve bu kadının kendi kimliğini gizleyen bir Kürt olduğunu belirtir.