Mujica veda etti: Sekoyanın gölgesinde sonsuzluğa

• Uruguay’ın eski Devlet Başkanı José Alberto Mujica Cordano, 89 yaşında hayatını kaybetti. Çiftliğindeki sekoya ağacının altında köpeği Manuela’nın yanında gömüldü.

Bir dönem Marksist bir gerilla olarak mücadele veren, sade yaşam tarzı ve felsefesiyle dünya çapında ilgi gören Uruguay’ın eski devlet başkanı José Mujica 89 yaşında hayatını kaybetti. Uruguay’da üç günlük ulusal yas ilan edildi. Mujica, dört ay önce yemek borusu kanseri tedavisini ''Bir savaşçının da dinlenmeye hakkı vardır” sözleriyle bırakıp başkent Montevideo yakınlarındaki üç odalı mütevazı çiftliğinde palyatif bakıma geçme kararı aldı.

Mujica’nın vasiyeti hazırdı: Bir bacağı olmayan köpeği Manuela, onun sadık dostuydu. Çiftliğindeki sekoya ağacının altına, Manuela’nın yanına gömülmek istedi. “Ben toprağın altına döneceğim. Ama insan bir kökün dibine gömülmeli, ki bir ağacı beslesin…”

Gerilladan başkanlığa

1960’larda Tupamarolar yani Ulusal Kurtuluş Hareketi (MLN-T) adlı silahlı sol örgütün lideri olarak şehir gerillası mücadelesi yürüten Mujica, diktatörlüğe karşı verdiği silahlı mücadele, toplumsal eşitsizliğe karşı örgütlediği eylemler ve tarihe geçen cezaevi kaçışıyla, Latin Amerika gerilla hareketlerinin sembol isimlerinden biri haline geldi. 1971'de Punta Carretas Cezaevi’nden 106 siyasi mahkumla dışarıdan kazılan gizli bir tünelle kaçtı. Ancak devletin baskısı ve 1973-1985 arası süren askeri diktatörlük, onu yaklaşık 15 yıl hapse gönderdi. Bu sürenin 10 yılını hücre hapsinde geçirdi.

Darbe sonrası Uruguay ordusu, sekiz gerillayla birlikte Mujica'yı 'rehine' kapsamına almıştı. Ordu gerillaların saldırılarını sürdürmeleri halinde bu dokuz kişinin öldürüleceğini açıklamıştı. Hapishanede geçirdiği zaman, 'A Twelve Year Night' (12 Yıllık Gece, 2018) adlı filme de konu oldu.

 

 

'Saraysız' başkan

1985’te demokrasinin geri gelmesiyle afla serbest kaldı. Geniş Cephe adlı sol koalisyona katıldı. 2005’te tarım bakanı oldu, 2009’da ise oyların yüzde 52’sini alarak Uruguay’ın 40'ıncı devlet başkanı seçildi. Eşi Lucia Topolansky de eski bir gerilla ve politikacıydı. Mujica’yla 2005’te evlendiler ve hiç çocukları olmadı.

2010-2015 arasında devlet başkanı olarak görev yapan Mujica, 'Pepe' lakabıyla tanınırken Uruguay’ı bölgenin en demokratik ve özgürlükçü ülkelerinden biri haline getirdi. Geleneksel başkanlık şatafatını reddeden Mujica, eski bir 1987 model mavi Vosvos kullanıyor, örgü hırka ve sandalet giyiyor, Montevideo dışında bir çiftlik evinde krizantem çiçekleri yetiştiriyordu.

2023 Ekim’inde Associated Press’e (AP) verdiği röportajda şöyle diyordu: “Hayatın trajedisi bu; bir yandan muhteşem ama sonunda bitiyor. Cennet burada. Cehennem de.”

Dünyayı büyüledi

Başkanlık döneminde sade yemekler yedi, sokakta broşür dağıttı, kadın düşmanlığına karşı kampanyalar yürüttü. Mütevazılığıyla bir halk kahramanına dönüştü. Lüks başkanlık konutunu neden reddettiği sorulunca: “Beni yoksul gibi gösterdiler ama asıl yoksullar onlar… Dört katlı bir sarayda sadece çay içmek için yaşamak zorundaysan, bu yoksulluktur” demişti.  Döneminde ülke ekonomisi büyüdü, maaşlar arttı, yoksulluk azaldı. Tüketim kültürüne karşı konuşmalarıyla Uruguaylıları sadeliğe çağırdı. 2024 başkanlık seçimlerinde seçilen Yamandu Orsi de onun mirasını devam ettiren isimdi.

“Bana soruyorlar: ‘Nasıl hatırlanmak istersin?’ Bu kibirden başka bir şey değil,” demişti. “Hafıza tarihsel bir şeydir… Yıllar geçer. Tozu bile kalmaz.”

2024 yılının Kasım ayında BBC'ye verdiği son röportajda "İnsan ölümün kaçınılmaz olduğunu biliyor" demişti: "Ve belki de bu hayatın tuzu gibidir." HABER MERKEZİ