Plastik şimdi beynimizde

• Kanda, anne sütünde ve plasentalarda plastik bulunmuştu, şimdi beynimizde de olabilir. Araştırmacılar ülkelerin plastikleri toksik olarak tanımlaması çağrısında bulundu.

SERAP GÜNEŞ

Viyana Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, plastik içeren içme suyu içirilen farelerin beyninde sadece iki saat sonra plastik parçacıkları keşfettiler.

Araştırmacılardan Lukas Kenner yaptığı açıklamada, "Plastik parçacıklar beyne girdikten sonra iltihaplanma, nörolojik bozukluklar ve hatta Alzheimer veya Parkinson gibi nörodejeneratif hastalık riskini artırabilir" dedi. Ancak plastikler ve bu beyin bozuklukları arasındaki ilişkiyi belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu da belirtildi.

Araştırmacılar, beynimizdeki mikroplastik kontaminasyonun, uzun vadede daha ciddi dejeneratif sonuçların yanı sıra,  davranış değişikliklerine yol açacak şekilde nörotransmitter seviyelerini değiştirmek, bilişsel bozukluk ve nörotoksisite gibi kısa vadeli sağlık sorunlarına da neden olabileceğine inanıyor.

Araştırma nasıl yapıldı?

Ekip, araştırmaları sırasında farelere, yoğurt kapları ve strafor paket servis kapları gibi gıda ambalajlarında yaygın olarak kullanılan bir plastik türü olan polistiren parçacıklarıyla dolu su verdi.

Plastiklerin dağılımını izlemek için bilgisayar modelleri kullanan araştırmacılar, 0,001 milimetrenin altında olan ve çıplak gözle görülemeyen nanoplastik parçacıkların, daha önce bilinmeyen bir biyolojik "taşıma mekanizması" yoluyla farelerin beyinlerine girebildiğini buldular. Esasen, bu küçük plastikler beyin zarı yüzeyindeki kolesterol molekülleri tarafından emiliyor. Böylece küçük lipid paketlerinde saklanarak, beyni toksinlerden ve diğer zararlı maddelerden koruma işlevi gören kan damarları ve dokulardan oluşan bir duvar olan kan-beyin bariyerini geçiyorlar.

Vücuda plastikler nasıl giriyor?

The Guardian’dan Adrienne Matei’nin haberine göre Viyana'daki çalışma, tüketilen plastiklerin içme suyundaki etkilerine odaklanmış olsa da, insanların vücuduna plastik girmesinin tek yolu bu değil. 2022 yılında Çin'de yapılan bir çalışma, burundan solunan plastiklerin beyni nasıl etkilediğine odaklanmış ve araştırmacılar "belirgin bir nanoplastik nörotoksisitesi gözlemlenebildiğini" bildirmiştir. Temel anlamda, solunan plastikler, bazı beyin enzimlerinin işleyişinin azalmasına (Parkinson ve Alzheimer hastalarının beyinlerinde işlev bozukluğuna yol açan şeye) neden oluyor.

Plastik yiyoruz

Elbette biz de plastik yiyoruz ve plastikler ve beyin sağlığı üzerine yeni araştırmalar, kirleticilerin gastrointestinal sağlığımızı nasıl etkilediğine dair yeni çalışmalarla birlikte ortaya çıkıyor. Kan-beyin bariyeri gibi, gastrointestinal bariyer de nanoplastiklerin sızmasına karşı savunmasız durumda. Bu da bağırsakta enflamatuar ve bağışıklık reaksiyonlarının yanı sıra hücre ölümüne neden olabilir.

Bu noktada, plastiklerin kanımız, organlarımız, plasentalarımız, anne sütümüz ve gastrointestinal sistemlerimiz dahil olmak üzere insan vücudunun çoğu bölümüne sızdığı açık. Plastiklerin vücudumuzun farklı bölümlerini nasıl etkilediğini henüz tam olarak anlamasak da, çeşitli plastik türlerinde bulunan birçok kimyasal madde, obezite, diyabet, üreme bozuklukları ve fetüslerde ve çocuklarda nörolojik bozukluklar gibi olumsuz sağlık sonuçlarıyla bağlantılı kanserojen ve hormon bozucular olarak bilinmektedir.

Plastik sağlığımızı nasıl etkiliyor?

Bu bahar Boston College Gezegen Sağlığı Küresel Gözlemevi, plastiklerin yaşam döngüleri boyunca sağlığa verdiği zararların ilk kez analiz edilmesine öncülük etti ve "Plastiğin üretimi, kullanımı ve bertaraf edilmesiyle ilgili mevcut modellerinin sürdürülebilir olmadığını ve insan sağlığına verdiği önemli zararların yanı sıra derin toplumsal adaletsizliklerden de sorumlu olduğunu" tespit etti.

Bunların hepsi kötü haber, özellikle de plastik üretiminin hala hızlanmakta olduğu gerçeği ışığında. Dolayısıyla, plastiğin insan sağlığı üzerindeki etkilerine dair anlayışımızı geliştirmek, plastiğin yasaklanmasına doğru atılacak çok önemli bir adım - ki bu da dünya genelinde insanların yüzde 75'inin desteklediği bir hareket. Cesaret verici bir şekilde, 100'den fazla ülkede tek kullanımlık plastik poşetler tamamen veya kısmen yasaklanmış durumda ve bazı ülkelerdeki politika yapıcılar, plastiklerin kirliliğe sebep olması ve sağlık üzerindeki etkileri de dahil olmak üzere, yarattığı maliyetli sonuçları daha fazla gündeme alıyor. Yine de dünya genelinde plastik mevzuatı, hem bilimsel hem de kamuoyu görüşüne hala büyük ölçüde uymamakta.

Toksik olarak sınıflandırıldı

2021 yılında Kanada hükümeti, Kanada Çevre Koruma Yasası kapsamında plastikleri resmen toksik olarak sınıflandırdı. Bu hamle, hükümetin plastiklerin üretimi ve kullanımı üzerinde daha fazla kontrole sahip olduğu ve sağlığı tehdit eden maruziyet türlerini sınırlandırdığı anlamına geliyor. Buna karşılık Imperial Oil, Dow Chemical ve Nova Chemicals gibi plastik üreticileri bu düzenlemeleri engellemek için bir koalisyon oluşturdu.

Daha fazla ülke plastikleri toksik olarak tanımlamalı ve düzenlemeleri arttırmalı. Plastik, sağlığımızı etkilediğinde - hatta beyin fonksiyonlarımızı değiştirecek kadar ileri gittiğinde - insan haklarımızı ihlal ettiğini dahi gündeme almalı.