Stratejik oy mu, ideolojik ve kitlesel tehlike mi? (1)

• Yönetim sistemindeki yeni durum sandık dışı siyasetin daraldığı, sandığın sıklıkla halkın önüne konduğu dönemlerde 3. Yol siyasetinin açmazlarını çoğaltmaktadır. Açmazların çoğalmasının yanı sıra genişçe bir taban kaymasına neden olmaktadır.

DEM Parti’nin kendi yolunda ilerlemesiyle ilgili uzun süredir ortaya çıkan stratejik ve taktik hatalar, kendisiyle birlikte ideolojik bir tehlikeyi ufukta gösteriyor. Görünen o ki, DEM Parti Kürt nüfus coğrafyasına sıkışma, Kürt Özgürlük Hareketi ise bu nüfusla sınırlanma riski yaşıyor ve bu risk büyüyor. “Bölgesel parti” veya “etnik parti” olma riskinin büyüdüğü son dört seçim sonuçları karşılaştırıldığında görülüyor. Batı’da düşen oylar için “tabanımız stratejik oy kullandı” gerekçesi tek başına yeterli bir gerekçe sunmuyor. Önce bunu kabul ederek başlamak lazım.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesiyle birlikte Türkiye’de siyaset ve özellikle seçimler iki bloklu siyasete doğru meyil kazanmıştır. Cumhurbaşkanının yetkilerindeki olağandışı artışla birlikte yönetme merkezi meclis ve başbakanlığa bağlı hükümetlerden Cumhurbaşkanı’na doğru kaymıştır. Bu durum özellikle genel seçimlerde (Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekilliği) yüzde 50+1 kuralı ile birlikte düşünüldüğünde iki bloklu siyasetin yerleşmesine yol vermektedir.

Yönetim sistemindeki bu yeni durum sandık dışı siyasetin daraldığı, sandığın sıklıkla halkın önüne konduğu dönemlerde 3. Yol siyasetinin açmazlarını çoğaltmaktadır. Açmazların çoğalmasının yanı sıra genişçe bir taban kaymasına neden olmaktadır. 3. Yol siyasetinin hinterlandında olan milyonlarca seçmen “stratejik oy” adı altında seçmen davranışını değiştirmektedir. Bu sebeple “stratejik oy” kalıcı bir tutuma dönüşmektedir.

2018-2023 genel seçimleri İstanbul karşılaştırması

AKP

3.882.775

3.758.031

CHP

2.448.244

2.952.880

HDP

1.146.449

853.161

MHP

757.238

650.886

İyi P.

743.920

840.891

TİP

---

420.740

Genel seçimler bazında 2018 ve 2023 seçim sonuçlarını incelediğimizde;

* AKP’de az bir düşüş olmuş, CHP’de ise yüzde 20 civarında bir oy artışı gerçekleşmiştir. HDP’de kabaca yüzde 20 civarı bir düşüş gerçekleşmiştir. İyi Parti’nin oyları ise yüz bine yakın bir sayıda artmıştır, bu artış yüzde 10’dan fazladır.

* TİP ise ilk defa 2023’te girdiği seçimde 420 bin oy almıştır. Görünen o ki, CHP yeni çıkan oylar ve HDP’nin oylarıyla TİP’e karşı erimesini telafi etse de HDP bu erimeye çözüm bulamamıştır.

* Yani 2018’den 2023’e CHP ve TİP’in DEM Parti’nin oylarını yuttuğu görülmektedir.

 

2019-2024 yerel seçimleri İstanbul karşılaştırması

AKP

3.886.057

3.431.588

CHP

3.285.793

4.432.862

DEM Parti

341.993

183.805

2019-2024 yıllarında gerçekleşen yerel seçim sonuçlarına bakıldığında;

· 2019 yerel seçiminde Büyükşehir ve ilçe adaylarımız olmamasına rağmen aldığımız 341.993 oy, 2024 yerel seçiminde Büyükşehir ve birçok ilçede aday çıkarmamıza rağmen 183.805’e kadar düşmüştür. AKP’deki düşüş yüzde on civarındadır. Fakat DEM Parti’deki düşüş yüzde 50 civarındadır.

· Yani CHP iktidardaki dramatik bir düşüşten oy almamış, karşılaştırmalı olarak DEM Parti’den daha fazla oy almıştır. Hele 2023 seçimlerinde DEM Parti’nin aldığı oylarla kıyaslarsak yüzde 80’den fazla DEM Parti’den oy almıştır.

Görünen o ki, stratejik oy kalıcı bir tutuma dönüşmekte, bu durum DEM Parti’de kan kaybına neden olmaktadır. Böylece DEM Parti için neden-sonuç bağlamı kuracağımız çerçeveler üzerinden ciddi tehlikeler ortaya çıkmaktadır.