Yoksulların parasını savaşa harcıyorlar

• Ukrayna’ya borç veren ve savaşa yatırım yapan Avrupa, Afrika’ya yaptığı yardımları kesiyor. Kesintiler devam ederse 2026 yılı zorlu geçecek ve son on yılda kaydedilen ilerlemeler tersine dönecek.

Avrupa, yoksulluk ve açlıkla mücadele eden kişilere verilen yardımları, Ukrayna ve savaş harcamalarına aktarıyor. ABD Başkanı Donald Trump’ın 2025 yılı başlarında USAID programını kaldırmasının ardından Avrupa ülkeleri de verdiği yardım sözlerinden birer birer cayıyor.

İsveç, Aralık ayında Mozambik, Zimbabve, Liberya, Tanzanya ve Bolivya'ya sağladığı kalkınma yardımında 10 milyar kron (800 milyon sterlin) kesinti yapacağını duyurdu. Almanya'nın 2026 yılı için 1,05 milyar euro tutarındaki insani yardım bütçesi, geçen yılın yarısından az olacak ve harcamalar Avrupa için öncelikli görülen alanlara yeniden odaklanacak.

Latin Amerika ve Asya’dan çekildi

Berlin merkezli İnsani Eylem Merkezi'nin (Centre for Humanitarian Action - CHA) direktörü Ralf Südhoff, “Bir süredir mevcut dayanışma ve sorumluluk konusundaki uzlaşı kayboluyor” dedi. The Guardian’a konuşan Südhoff, devamında şunları söyledi: “Almanya bu yıl Latin Amerika'dan kademeli olarak çekilmeye başladı, Asya'daki faaliyetlerini azalttı ve artık Avrupa'yı etkileyen krizlere odaklanmak istediklerini söylüyorlar.”

İngiltere de bu yılın başlarında savaş harcamalarını finanse etmek için yardımı keseceğini duyurdu. Norveç, Ukrayna'ya verdiği sivil desteği 2,5 milyar kron (185 milyon sterlin) artırarak yardım bütçesinin dörtte birine çıkardı, ancak bu artışın bedelini Afrika'ya 355 milyon kron (26 milyon sterlin) kesinti yaparak ödettiği için eleştirildi.

Fransa'nın 2026 yılı bütçesinde de yardım harcamalarında 700 milyon euroluk bir kesinti yapılacak; gıda yardımları yüzde 60 azaltılırken, savunma harcamaları ise 6,7 milyar euro artırılacak.

WFP’nin fonu yüzde 20’si kesildi

Südhoff, “Bu daha geniş bir jeopolitik eğilim. Avrupalı liderler, Moskova, Pekin ve Washington gibi bu oyunu oynamak zorunda oldukları yönünde yanıltıcı bir inanca sahipler” dedi ve yardımların daha ‘işlemsel’ hale geleceğini ve bağışçıların kendileri için doğrudan fayda gördükleri alanlara yönlendirileceğini öne sürdü. “Şu anki tepki, açığı kapatmak veya bunu denemek değil, ABD kesintilerini takip etmektir.”

Alman STK'ların koalisyonu Venro'nun Almanya'nın 2026 yardım bütçesine ilişkin yaptığı analiz, ülkenin geleneksel kalkınma ve yoksullukla mücadele programlarına sağladığı fonları büyük ölçüde azalttığını gösteriyor. Dünya Gıda Programı'na (World Food Programme-WFP) sağlanan fon yüzde 20, GAVI aşı ittifakına sağlanan fon ise yüzde 33 kesildi.

Yardım kesintilerinden en çok etkilenen ülkeler arasında, kasırgalar ve kuraklıkların yanı sıra, Temmuz ayından bu yana 300.000'den fazla kişinin yerinden edildiği Mozambik de yer alıyor. Birleşmiş Milletler’e (BM) göre, ülke bu yıl ihtiyaç duyduğu 222 milyon dolarlık fonun sadece 31 milyon dolarını aldı, bu da gıda dağıtımının sadece iki ayda bir yapılmasına ve kalori ihtiyacının yüzde 39'unu karşılamasına neden oldu.

Ağır yükü altı ülke taşıyor

İsveç'in kalkınma fonundan çıkarılan dört Afrika ülkesinin tümünde HIV/AIDS hizmetlerinde kesintiler yaşandı. Uzmanlar, bu durumun yıllardır süren hastalıkla mücadelede kaydedilen ilerlemelerin tersine dönmesine yol açacağı konusunda uyarıyor.

Boston Consultant Group'un analizine göre, Mozambik, Zimbabve ve Tanzanya, Nijerya, Güney Afrika ve Zambiya ile birlikte HIV/AIDS ile mücadeleye yönelik sağlık programlarındaki kesintilerin en ağır yükünü üstlenecek altı ülke arasında yer alıyor.

Save the Children Mozambik Direktörü Ilaria Manunza, “Mevcut kesintiler devam ederse, 2026 yılı son derece zorlu geçecek. Son on yılda kaydedilen ilerlemelerin tersine dönme riski çok yüksek” ifadelerini kullandı.

STOCKHOLM