Kültür - Sanat
- Pandemi sonrası canlanan bir kültürel piyasa vardı 2022’de. İptal edilen, ertelenen çeşitli festivallerin, fuarların ve sergilerin yeniden görücüye çıktığı, sahne sanatlarında seyircili döneme geri döndüğümüz bir yıl geçirdik kısaca. Bu yazıda, beş başlık altında 2022’nin Kültür-Sanat özetini sunmaya çalıştım.
BİLGE AKSU
1- Nobel Edebiyat Ödülü Annie Ernaux’ya verildi
Türkiye’de de oldukça sevilen bir yazara Nobel’in verilmesi, belirgin bir heyecan dalgası yarattı bu sene. Son yıllardaki ödüllere kıyasla daha bilinir bir ismin aldığı bu ödül, aynı zamanda yazarın özgün tarzını takip edenler için ayrıca bir armağan niteliğindeydi. Fransa’nın modern tarihine kendi penceresinden bakarak, otobiyografik unsurların ağır bastığı ve deneme formuna da girip çıkan yepyeni tarzıyla Ernaux, hem bir Fransa tarihçisi hem de artık Nobel ödülüyle taçlandırılan başarılı bir hikaye anlatıcısı olma payesini edindi böylece. Yazarın ikinci dünya savaşı sonrasındaki Fransa’yı çok katmanlı bir yapıyla; kimi zaman aile bireylerinin yaşantısından, kimi zaman popüler kültüre ait öğelerden, kimi zaman da kişisel izlenimlerinden yola çıkarak önümüze sermesi esasen yeni bir tarz değildi. Yakın dönem Avrupa Edebiyatında çeşitli örneklerini gördüğümüz bu tarzın böylesi bir ödülle taçlandırılmasına çok sevinmemizin sebeplerinden biri de buydu elbette.
2- Altın Portakal ve sonrasında yaşanan gerginlikler
Türkiye’deki en köklü sinema ödülü konumunda bulunan Altın Portakal Film Festivali, her sene bir takım tartışmaların gölgesinde geçer. Bazen verilen ödüllerin kısıtlı bir çevreden ötesine geçmediği söylenir, bazen jüri üyeleri eleştirilir, bazen katılımcıların genel duruşları hakkında yorumlar yapılır. Fakat bu seneyi diğerlerinden ayıran en mühim unsur, festivaldeki büyük ödüllere ulaşan sanatçıların politik duruşlarıyla ilgili patlayan tartışmalardı. Karanlık Gece filmiyle Özcan Alper ve Murat Uyurkulak, Kurak Günler’le de Emin Alper; sırasıyla en iyi film, en iyi senaryo ve en iyi yönetmen ödüllerini teslim alırken, ülkenin içinde bulunduğu duruma istinaden oldukça sert konuşmalar yapınca mesele ödülün ve festivalin ötesine geçti. İktidar yanlısı medya tarafından oldukça seviyesiz bir zemine çekilmeye çalışılan bu tartışmalar, kamuoyunun buradaki muhalif sanatçıların arkasında durmasıyla pek de uzamadı. Fakat çok geçmeden Kültür Bakanlığı’ndan skandal bir karar çıktı ve Emin Alper’in Kurak Günler için aldığı desteğin faiziyle geri ödenmesi talep edildi. Buna karşılık kamuoyunda kendiliğinden örgütlenen bir kampanya doğdu ve Kurak Günler filmi, benzer nitelikli filmlere kıyasla oldukça iyi bir gişe rakamına ulaştı. İlk üç hafta itibarıyla filmin izlenme sayısı neredeyse 200 bine ulaşmış durumda.
3- İklim aktivistlerinin eylemleri
Son yılların en çok konuşulan meselesi iklim kriziydi. Modern dönemde artan kentleşme, sanayileşme ve popülasyondaki sıçramalar nedeniyle gezegenin kendi döngüsünün bozulduğu, artan enerji ihtiyacının sürdürülebilir olmadığı, karbon salınımının engellenmemesi halinde çok yakın bir gelecekte ortaya çıkacak senaryoların korkunçluğu üzerine çok şey söylendi. Kimileri bunu sert ve abartılı bir propagandadan ibaret bulurken, kimileri halihazırda bu etkileri görmeye başladığımızı ve bir an önce önlemler alınması gerektiğini belirtiyordu. Tam da bu minvalde, yeni nesil aktivizmin üslubuna uygun şekilde bir takım girişimler ortaya çıktı. Genç iklim aktivistleri, yaşanabilir bir gezegenin olmadığı bir durumda, sanatsal ya da kültürel değer taşıyan hiçbir nesnenin varlığının anlam taşımayacağını ifade ettikleri, oldukça kışkırtıcı eylemlere imza attılar. Mona Lisa, İnci Küpeli Kız, Son Akşam Yemeği, Ayçiçekleri gibi kült eserlerin sergilendiği salonlara giren aktivistler, çeşitli yemekler ya da boyalarla bu tablolara sembolik saldırılar düzenleyip iklim krizine dikkat çekmeye çalıştılar.
İklim kriziyle ilgili öne çıkan en bilindik isim Greta Thunberg de yılın son günlerinde dikkat çekici bir tartışmanın odağı haline geldi. Çeşitli sosyal medya sitelerinde ayrımcı ve ırkçı söylemleri bulunan, hakkında tecavüzden insan kaçakçılığına varan şekillerde suçlamaların bulunduğu eski boksçu Andrew Tate’in, Greta’ya hitaben attığı bir tweet kısa sürede yayıldı. Tweet içeriğinde, 33 adet arabasının bulunduğunu ve bunların toplam karbon emisyonlarının yüksekliği hakkında konuşmak istediğini belirten Tate, Thunberg’den beklemediği bir cevap aldı. Tate’in eril üslubu ve yaklaşımını sivri bir dille tweet’ine konu eden Thunberg’in bu paylaşımı retweet rekorları kırdı. Hemen akabinde bir videolu cevap paylaşan Tate, görüntüye giren boş pizza kutuları nedeniyle Romanya polisi tarafından gözaltına alındı. Tate hakkında uzun süredir yakalama kararı bulunuyordu.