Ana dil haktır, tartışmaya kapalıdır

• “Kürtler ana dilde eğitim almanın yanı sıra Kürtçenin resmi dil olmasını istiyor. Ana dil temel haktır ve tartışmaya kapalıdır. Biz hem ulusal hem de uluslararası mercilerde savunuculuk faaliyetlerimizi yürütmeye devam edeceğiz.”

MAHİR FIRAT FİDAN/AMED

Mezopotamya Dil ve Kültür Araştırma Derneği (MED-DER) Kürtçe online dil kurslarına Ekim ayında yenilerini ekleyecek. MED-DER, Kürt edebiyatının gelişmesi için Kürt Edebiyatçılar Derneği’yle birlikte de “Yaratıcı Yazarlık Atölyesi” başlatıyor.

Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında 2016’da yayınlanan Kanun Hükmünde Kararnamelerle (KHK) çok sayıda Kürt kurumu, sivil toplum örgütü ve basın-yayın organı kapatılarak kriminalize edildi. Ana dil alanında çalışma yürüten kurumlar da bu saldırıdan nasibini aldı. Kürtçeye dönük artan asimilasyon politikalarına karşı 2017 yılından bu yana mücadale eden, Kürtçenin farklı lehçelerinde dersler veren MED-DER kurulduğu günden bugüne çok sayıda kişiye Kürtçe okuma, yazma ve konuşmayı öğretti. Sadece 2020’de 292 kişi, 2021’de 397 kişi, 2022’nin ilk 8 ayı içerisinde ise 803 kişi MED-DER’in kurslarına kayıt yaptırdı. MED-DER’in yeni dönem çalışmaları, kurs programları ve Kürtçenin eğitim dili olması için nasıl bir yol izlediklerini MED-DER yöneticisi ve eğitmenlerinden Dilan Güvenç’e sorduk.

 

 

Online eğitim bir fırsat

Öncelikle MED-DER’in misyonuna değinen Dilan Güvenç, “Lozan’dan günümüze uzanan asimilasyon politikasına karşı elbette dilin öğretilmesi tek başına yeterli olmuyor ancak MED-DER, açtığı kurslar ve atölyelerle bir bilinç oluşturmaya çalışıyor” dedi. Hem yüz yüze hem de online kursların devam ettiğini belirten Güvenç, “Amed’de yaşamayan ve Kürtçe atölyelere katılmak isteyen dünyanın birçok yerinden insanlar online kurslarımıza başvuruyor. Dil alanında çalışma yapan derneklerin kapatılmasıyla beraber, bu alanda yürütülen çalışmalar epey azaldı. Online eğitim bu açığı kapatmak için bir fırsattı bizim için ve bu fırsatı değerlendirip, dört parça Kurdistan’dan ve Avrupa’dan çok sayıda başvuru aldık” diye aktardı.

Ekim’de yeni kurslar

Ekim ayında yeni kursların başlayacağını söyleyen Güvenç, “Kurslarımız, Despêk (başlangıç), Asta Yekemîn (birinci aşama), Asta Duyemîn (ikinci aşama), Asta Sêyemîn (üçüncü aşama) ve Mamosteti (eğitmenler eğitimi) dediğimiz aşamalardan oluşuyor. En çok talep Despêk, yani başlangıç aşamasına oluyor. Despêk aşaması Kürtçeyi hiç bilmeyenler için oluşturduğumuz bir kurs. İlk aşamaya talebin bu kadar fazla olması asimilasyon politikalarının ne kadar hızlandığını ve derinleştiğini gösteriyor. Kursiyerlerimiz zamanla Kürtçeyi konuşmaya, okumaya ve yazmaya başlıyor. İlerleyen süreçlerde farklı üretimler açığa çıkıyor. Kurslarımız herkese açık olduğu için toplumun farklı kesimlerinden ve farklı iş alanlarından kişiler de kurslarımıza başvuruyor” ifadelerini kullandı.

Dijital medyada daha aktif olacağız

Güvenç, daha çok insana ulaşmak için 2023’ün sonlarına doğru dijital alanda ciddi bir yenilenmeye gideceklerini belirterek ekledi: “En fazla başvuru aldığımız alan dijital medya. Yakın zamanda dijital kimliğimizi oluşturup YouTube’da dilbilimciler ve dil üzerine çalışan akademisyenler ile programlar hazırlayıp yayınlamayı düşünüyoruz. Hedefimiz 2024’e girerken bu hazırlıkları tamamlamak ve dijital medyada çok daha fazla aktif olmak.”

Yaratıcı Yazarlık Atölyesi

MED-DER’in 23 Eylül’de 6 hafta sürecek “Yaratıcı Yazarlık Atölyesi” başlatacağını söyleyen Güvenç, şu bilgileri paylaştı: “Yaratıcı Yazarlık Aatölye çalışmamızın temel amaçlarından biri yönün Kürtçe eserlere çevrilmesi. Dili bir nevi yazınsal eserlerle yoğurmayı planlıyoruz. Bu da beraberinde dil bilincini ve gelişimini getirecektir. Son yıllarda Kürtçe yazım bir ivme kazanmış olsa da Kürtçe eser sayısını arttırmaya, yeni yazarlarımızı bu konuda teşvik etmeye çalışıyoruz. Atölye hem online hem de yüz yüze gerçekleşecek. Katılımcılar, alanında uzman yazar, akademisyen, dil bilimci eğitmenlerden temel konular hakkında bilgi edinme imkanı bulacak. Atölye, yazmayı öğretmekten çok edebiyatın dönüştürülmesine odaklanıyor.”

İlki Amed’de yapılacak olan atölye, ardından Batman, Mardin ve Van’da düzenlenecek. Atölyelere Dilawer Zeraq, Şêxo Fîlîk, Yıldız Çakar, Lal Laleş, Sîdar Jîr ve Omer Dilsoz gibi Kürt edebiyatçı ve yazarlar katılacak.  Ortalama 30 kişi ile sınırlı olacak atölyeler, haftanın iki günü iki saat olarak gerçekleştirilecek. Atölyenin sonunda ise katılımcılara "Yaratıcı Yazarlık Atölyesi Katılım Belgesi" verilecek. 

 

 

Ana dil tartışmaya kapalı

MED-DER olarak Kürtçenin eğitim dili olması için yıllardır mücadele ettiklerini de vurgulayan Güvenç, bu kapsamda saha çalışmaları da yürüttüklerini söyledi. Güvenç, “Tora Ziman û Çanda Kurdi (Dil ve Kültür Ağı) ve Platforma Ziman (Dil Platformu) ile bu isteği imza kampanyaları ile dönem dönem gündemleştirdik. Kürtlerin en büyük talebi ana dilde eğitim. Yaptığımız saha çalışmaları ve raporlar da bunu bize gösteriyor. Kürtler ana dilde eğitim almanın yanı sıra Kürtçenin resmi dil olmasını istiyor. Ana dil temel haktır ve tartışmaya kapalıdır. Biz hem ulusal hem de uluslararası mercilerde savunuculuk faaliyetlerimizi yürütmeye devam edeceğiz” dedi.

En fazla talep gençler ve kadınlardan

Kürtlere yönelik 100 yıldır uygulanan asimilasyon politikasının en çok da çocuklar ve gençleri etkilediğini söyleyen Güvenç, “Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde belirtildiği gibi çocukların ana dilde eğitim almasının engellenmesi suçtur. Bu durumun Kürt çocuklarına yaşattığı travmanın yanı sıra kimlik çelişkisi de açığa çıkıyor. Bu çelişki beraberinde ciddi bir arayış ortaya çıkıyor. Bizim yaptığımız araştırmaya göre Kürtçe ana dilde eğitim için en fazla başvuru gençler ve kadınlardan geliyor. Ciddi bir farkındalık var. Özellikle üniversitelerin açılmasıyla beraber gençlerden gelen başvurular daha da artıyor” dedi.