Bendimahi Çayı kuruyor, İnci Kefali tehdit altında

• HDP Ekoloji Komisyonu Eşsözcüsü Mesut Bor, İnci Kefali'nin geleceğinin tehdit altında olduğuna dikkat çekti. Bor, “Van Gölü'nü besleyen Bendimahi Çay'ı yanlış sulama, kirlilik, barajlar ve akarsu yatağının değiştirilmesi sonucu kuruyor” dedi.
• Bor, “Bölgede yapılan HES ve maden ocaklarına ÇED olumsuz raporu verilmedi. ÇED raporlarının hiçbiri bölgede inceleme yapılarak hazırlanmadı. Raporların tamamı Ankara’da hazırlanıyor” şeklinde konuştu.

HAVAR DERYA/VAN

Dünyanın temel sorunlarından biri olan küresel ısınma, yağışların azalmasıyla beraber göl sularının yok olup adeta karaya dönüşmesi, alanın küçülmesi gibi sonuçlar yaratıyor. Göllerin kimyasal ve biyolojik yapısında da değişikliklere neden olan bu durum, çevre kirliliği ve bunun dışındaki insan kaynaklı pek çok etkenle beraber azalan su kaynakları canlı çeşitliliğini azaltarak yok olmayla karşı karşıya bırakıyor. Bu krizden etkilen akarsulardan biri olan Bendimahi Çayı’nı, HDP Ekoloji Komisyonu Eşsözcüsü Mesut Bor ile konuştuk.

 

 

Küresel iklim krizinin en fazla etkilediği bölgeler arasında orta enlemlerin yer aldığını belirten Mesut Bor, “Yaşadığımız coğrafyanın tamamı orta enlemlerde yer aldığı için iklim krizinden de en fazla etkilenecek bölgelerin arasında yer alıyor. Ayrıca Kurdistan’ın kuzeyinin jeolojik yapı itibariyle oldukça engebeli ve yüksek rakımlı bir bölge oluşu canlı yaşamını da sınırlandırmaktadır” dedi. 

Su rezervleri kuruyor

Bölgede hakim olan karasal iklim koşulları gereği hidrografik yapının büyük çoğunluğunu kar yağışlarının belirlediğini söyleyen Bor, “Dünya sıcaklık ortalamasında meydana gelen bu artış mevsimler arasında dengesizliklerin oluşmasına neden oluyor. Mevsimler arasındaki bu dengesizlik göller, akarsular ve yeraltı su rezervlerinin yaz ayları itibarıyla tamamen kurumasına neden oluyor” diye vurguladı.

Bor, “Van Gölü'nü besleyen en büyük akarsulardan biri olan Bendimahi Çayı’nın ve birçok derenin kurumasında yanlış sulama, kirlilik, barajlar, akarsu yatağının değiştirilmesi  gibi beşeri faktörler de etkili oluyor” dedi.

 

 

İnci Kefali türü tükeniyor

Bor şöyle konuştu: “Mevsimler arasındaki dengesizlik yaz aylarında eriyen kar suları ile beslenen akarsu ve derelerin mayıs aylarında karların tamamen erimesi sonucu debilerinde ciddi azalmalara neden oluyor. Bu da İnci Kefali’nin üreme faaliyetini ve dolayısıyla neslini devam etmesini olumsuz etkiliyor, hatta böyle devam ederse beşeri faktörlerin de etkisiyle kısa süre içerisinde İnci Kefali’nin nesli tamamen tükenecek.”

“Canlılar için büyük önem teşkil eden akarsular, yaşamımızın devamı için vazgeçilmezdir” diyen Bor, sözlerine şöyle devam etti: “Akarsular taşıdığı su miktarıyla denizlerin ve göllerin su seviyesini dengede tutar. Karaların iç kesimlerinde oluşan çanak veya çukur alanları doldurarak göllerin oluşumunda önemli rol oynar. Yatakları boyunca çeşitli ekosistemlerin oluşmasına vesile olur. Bununla beraber akarsular taşıdıkları materyaller sayesinde deniz veya göllerde yaşayan canlıların besin ihtiyacını giderir.”

Gölleri besleyen herhangi bir akarsuyun kuruması hem akarsu yatağında oluşan ekosistemlerin hem de göl ve çevresinde oluşan ekosistemlerin yok olmasıyla sonuçlanacaktır. Ancak şunu unutmamak gerekir; ekosisteme can veren akarsulardır. Üzerine baraj kurulan akarsular, akıntıyla su havzasına besin ve mineralleri taşıyamaz hale gelir. Bu da daha çok erozyon, yağmur suyunun daha çok emilimi, daha çok tatlı su kaybına neden olarak çölleşme sorununu arttıracaktır.”

Binlerce balık ölü halde bulunuyor

Barajların akarsuların debilerinde meydana gelen azalmadan birinci derecede sorumlu olduğunu söyleyen Bor, 2022 yazında bölgede yaptıkları incelemeler sonucu binlerce balığı ölü halde bulduklarını, balıkların ölmesinde baraj kapağının sürekli kapalı oluşu, üreme faaliyeti için göç eden balıkların tekrar Van Gölü'ne ulaşmasını engelleyerek meydana gelen ekolojik yıkımın su yetersizliğinden kaynaklandığını tespit ettiklerini belirti.

 

 

Barajlar ekosisteme zarar veriyor

Bor, “Barajlar, akarsular, göller ve denizler ekosisteme zarar veriyor. Bunun en önemli örneği olarak pamuk tarlalarını sulamak adına Amuderya ve Siriderya nehirlerinin yatağının değiştirilmesi ve üzerine baraj kurulması sonucu dünyanın en büyük üçüncü gölü olan Aral Gölü'nün tamamen kuruması gösterilebilir” dedi.

Mesut Bor, karşımızda böyle bir felaket örneği varken yetkililerin hiçbir şekilde önlem almamasının Van Gölü’nün de aynı felaket ile karşı karşıya kalmasına neden olacağını sözlerine ekledi.

ÇED olumsuz raporu verilmiyor

“Van Gölü ve çevresinde yaşanan ekolojik felaketlere ilişkin gerek basın açıklamalarıyla bir duyarlılık yaratmaya gerekse de hukuki süreçler başlatarak ilgili kurumlara başvurmamıza rağmen ne yazık ki hiçbir sonuç alınamadı” diyen Bor, “Bu da akıllara başka bir politik nedeni getiriyor. Orman kıyımları, neredeyse her gördükleri akarsu üzerine inşa edilen barajlar bölgenin insansızlaştırılmak istendiği sonucunu ortaya çıkarıyor” dedi.

Bor, “Bölgede yapılan HES ve maden ocaklarına ne hikmetse bunca olumsuzluğa rağmen ÇED olumsuz raporu verilmedi. Hatta ÇED olumlu raporlarının tamamı Ankara merkezli kendi yandaşları tarafından hazırlanmakta ve ÇED raporlarının hiçbiri bölgede inceleme yapılarak oluşturulmuyor” diye ekledi.