• Dünyaca ünlü antropolog David Graeber, 2 Eylül Çarşamba günü hayatını kaybetti. Wall Street’te 'işgal evleri'nin öncülüğünü yapan ve Kürt Özgürlük Hareketi'nin dostu Graeber'in ani ölümü büyük üzüntü yarattı.

İSMET KAYHAN

Bize farklı düşünme imkanını tanıtan, hatırlatan, yaşatan ve sorgulatan bir düşünür olan David Graeber hayatını kaybetti. Dünyaca ünlü antropolog ve aktivist Graeber'ın eşi Nika Dubrovsky, Graeber'ın Venedik'te bir hastanede hayatını kaybettiğini duyurdu. Graeber'ın yayıncısı Penguin Random House ise ölüm sebebinin henüz bilinmediğini açıkladı.
28 Ağustos günü Youtube üzerinden paylaşılan bir videoda “bir süredir biraz keyifsiz olduğunu” ancak durumunun daha iyiye gittiğini ifade eden Graeber’in ölüm nedeni yapılacak otopsi sonucu belli olacak.

Wall Street’i İşgal Et'in öncüsü
Bürokrasi, siyaset ve kapitalizm üzerine keskin eleştirel yazılar kaleme alan Graeber, Occupy Wall Street Hareketi'nin öncülerinden biri ve London School of Economics'de (LSE) antropoloji profesörüydü.
1961'de New York'ta doğan Graeber'in babası İspanyol İç Savaşı'nda Enternasyonal Tugay'da savaşmıştı. Annesi Konfeksiyon İşçisi Kadınlar Sendikası'nın üyesiydi.
Akademide dikkatleri ilkin Maya hiyerogliflerini hobi olarak tercüme etmesi ile üzerine çekti. New York Eyalet Üniversitesi ve Chicago Üniversitesi'nde antropoloji okuduktan sonra, prestijli Fulbright bursunu kazandı ve iki yılını Madagascar'da antropolojik saha çalışması yürüterek geçirdi.
2005'te Yale Üniversitesi kadro almasına bir yıl kalmışken sözleşmesini yenilememeye karar verdi. Bunun üzerine 4 bin 500 meslektaşı ve öğrenci Graeber'i destekleyen bir metne imza attı.

Borçları silin!
2011’de kaleme aldığı ‘Borç: İlk 5000 Yıl’ kitabı Graeber'in en önemli çalışmalarından biriydi. Bu kitapta, tüm toplumsal ilişkilerin arkasında yatan şiddeti inceledi. Ardından tüketici borçlarının silinmesi çağrısında bulundu. Büyük yankı uyandıran kitabı tüm dünyada ilgiyle karşılandı.
Graeber kitaplarına, Occupy Wall Street Hareketi ile yürüttüğü faaliyetlerini ele aldığı 'Demokrasi Projesi: Tarih, Kriz, Hareket', ardından 'Kurallar Ütopyası: Teknoloji, Aptallık ve Bürokrasinin Gizli Keyifleri ile devam etti.

Boktan İşler: Bir Kuram
2013'te yazdığı Boktan İşler Olgusu Üzerine makalesi daha sonra Boktan İşler: Bir Kuram kitabına dönüştü. Bu kitapta, beyaz yakalı işlerin anlamsız olduğunu ve teknolojik gelişmenin insanları daha az değil, daha fazla çalışmaya götürdüğünü anlattı.
2015'te Guardian gazetesine verdiği röportajında Graeber, "Bilhassa Avrupa ve Kuzey Amerika'da devasa insan kalabalıkları tüm çalışma yaşamlarını gereksiz olduğuna inandıkları işler yaparak geçiriyorlar. Bu durumun sebep olduğu moral ve ruhsal hasar çok derin. Kolektif ruhumuzda açılmış bir yara" demişti. Aynı röportajda, "toplumsal değerin hiçbir nesnel ölçütü yoktur" sözleriyle kendi yaptığı işin bile anlamsız olabileceğini söylüyordu.

Biz %99'uz...
Graeber'in eylemciliğinin ve siyasetle ilişkisinin yoğunlaşması 1990'ların sonunda başlamıştı. 2011'deki Occupy Wall Street hareketinin kilit isimlerinden biriydi. Ancak sık sık kendisine atfedilen "Biz %99'uz" sloganını kendisinin bulduğunu kabul etmeyecekti.
"Evet, kendimize %99 diyebileceğimizi önerdim. Sonra İspanyol Öfkeliler Hareketi'nden iki yoldaş ve bir Yunan anarşist 'biz' kısmını ekledi ve sonra da 'bomba değil gıda' kampanyasından bir gazi, bunları birleştirip cümle yaptı. Bir de derler ki komitelerden yaratıcı bir şey çıkmaz!" yazmıştı.

Rojava gerçek bir devrim
Graeber, Kürt Özgürlük Hareketi'nin ve Rojava Devrimi'nin önemli bir destekçisiydi. 2014 kışında Rojava'yı ziyaret ettikten sonra, ''Rojava'da gerçek bir devrim yaşanıyor'' diyecekti.
Graeber, İspanyol devrimcileriyle Rojava’daki YPG savaşçıları arasında kurduğu paralelliği ise şöyle anlatmıştı: ''Eğer bugün Franco’nun yalandan dindar, katliamcı Falanjistlerine benzer birleri varsa o IŞİD değil de kimdir? Eğer bugün İspanya’nın özgür kadınlarına benzer birileri varsa Kobanê’de barikatları savunan cesur kadınlar değil de kimdir? Dünya kamuoyu, bu kez en vahimi de uluslararası sol, tarihin tekerrürüne izin vererek bu suça ortak mı olacak?''

Rojava’dan 10 yaş genç döndüm
10 gün boyunca Rojava'da demokratik özerklik modelini inceleyen Graeber gazeteci Pınar Öğünç'e verdiği söyleşide de, ''Rojava’da yaşananın gerçekten devrim olduğuna dair içinde kuşku bulunan ya da her şeyin sadece bir vitrin düzenlemesi olduğunu düşünen birinin gidip görmesinin tüm bu fikirleri ilelebet unutturacağını söyleyebilirim'' diyecekti.
Rojava'nın ilham verici olduğunu söyleyen Graeber, ''Şahsen ben sadece 10 gün geçirerek Rojava’dan 10 yaş genç döndüm'' demişti.

Barış Akademisyeni
Graeber,  2016 yılında “Bu Suça Ortak Olmayacağız” bildirisine imza atan Barış Akademisyenleri’ne verdiği destekle de gündeme gelmişti.

Çağımızın en büyük düşünürlerinden

1
Janet Biehl: “David Graeber’ın zamansız ölümü karşısından şok içindeyim ve çok üzgünüm. Kendisi, Rojava Devrimi’nin yüksek sesli ve çok etkili bir savunucusu oldu.”

2
Guardian yazarı Owen Jones: "Entelektüel bir dev; çok sayıda insana ilham ve cesaret vermiş ve eğitmiş, insaniyet dolu biri."

3
Tarihçi Rutger Bregman: "Çağımızın en büyük düşünürlerinden biri ve harikulade bir yazar."

4
İngiliz İşçi Partisi vekili John McDonnell: "David değerli bir dost ve müttefikti. Putları yıkan araştırmaları ve yazıları ile, bize taptaze fikirlerin kapısını araladı ve siyasal eylemciliğe yenilikçi yaklaşımlar kazandırdı."

5
Kadına yönelik şiddete karşı etkili siyasal eylemciliği ile tanınan ve Rojava’nın kadın devrimini de bu anlamda takip edip dünyaya tanıtan Britanyalı feminist Rahila Gupta:
''David Graeber’ın öldüğüne inanamıyorum. Sebebi henüz bilinmiyor. İnsani yönü çok kuvvetli olan dev bir entelektüeldi. Onunla Rojava’daki Kürt devrimine yönelik ortak siyasal desteğimiz ve sevgimiz üzerinden tanışmıştık.''

Öcalan’a Özgürlük İnisiyatifi:
Derin bir kayıp

David Graeber’i kaybetmenin üzüntü içindeyiz. Erken ölümü hepimiz için derin bir kayıp. Graeber’in en önemli özelliği yaşama farklı bakmaktaki ısrarıydı. Büyük bir kısmımızın alıştığı ve sorgulamadığı olaylara her zaman yepyeni bir bakış açısı getirmeyi bildi. Eşsiz yaratıcılığı onun hem farklı disiplinler hem de farklı zaman dilimlerinde zorluk çekmeden dolanmasını sağladı. David, Kürt Özgürlük Hareketi’nin entelektüel birikiminin uluslararası kamuoyu tarafından anlaşılmasına önemli katkılarda bulundu ve onun yaptığı çözümlemeler aynı zamanda bizim düşüncemizi de güçlendirdi.
David dünyanın acil olarak ihtiyaç duyduğu aktivist-entelektüellerden biriydi. Sadece iyi bir kalbe ve sağlam bir akla sahip değildi. Aynı zamanda akademik dünyanın tekçiliğine karşı çıkabilecek ve popüler olmayan meseleleri de gündeme taşıyacak denli güçlüydü.
Çok parlak bir antropolog, anarşist bir eylemci, Kürdistan’daki devrimin dostu ve anlamlandırma gücü yüksek devrimci bir entelektüel olan David Graeber’in insan tarihinin bu çok önemli dönemecinde yapacağı daha önemli katkılar vardı. Hepimiz tarafından çok özlenecek. Ancak o Rojava’da ve insan ruhunun özgür olduğu her yerde yaşamaya devam edecek.”