İran-Çin anlaşması neler getirecek?

• İran ve Çin arasında “Kuşak ve Yol” projesi kapsamında 25 yıllık işbirliği anlaşması imzaladı. Anlaşmanın ambargo altında olan İran’ı rahatlatacağı, Çin’i ise ekonomik olarak güçlendireceği yorumları yapıldı.

 

Pekin’in başlattığı “Kuşak ve Yol” projesine Tahran’ın katılımını öngören 25 yıllık anlaşma 27 Mart günü her iki ülke arasında imzalandı. Güvenlik, ekonomi, enerji ve teknoloji alanlarında da işbirliğini öngören anlaşmaya göre Çin İran devletine 400 milyar dolarlık yatırım yapacak, karşılığında ise İran’dan ucuz petrol alacak. Anlaşma, Batı’nın ambargosu ile karşılaşan Tahran yönetiminin “rahatlama” stratejisi olarak yorumlandı.

Çin’in Ortadoğu hamlesi

Anlaşmanın detayları her iki ülke yönetimlerince henüz paylaşılmasa da geçtiğimiz yıl The New York Times gazetesi tarafından yayımlanan 18 sayfalık taslak çerçevesinden farklı olmadığı belirtiliyor. Taslağa göre;

* Pekin yönetimi İran’a 25 yıl boyunca sağlık, teknoloji, enerji, güvenlik, telekomünikasyon, liman ve demiryolları alanlarında 400 milyar dolar tutarında yatırım yapacak.

*Bu yatırım karşılığında Çin, İran’dan ucuz petrol alacak.

*İran askeri alanda yenilenmeye gidecek, Çin’den yeni uçaklar satın alacak.

*İran ise ülkedeki hava üslerine Çin ve Rus savaş uçaklarının erişimine olanak tanıyacak.

* İran devrim muhafızları Çin’den askeri eğitim alacak. İran’da petrolü işleyecek olan Çinli firmaların güvenliğini Çin ordusu sağlayacak.

*Çin kitlesel gözetim mekanizmasının aynısını İran’da da kuracak. Böylelikle sosyal medya sansürü daha kolay sağlanabilecek.

*İran, büyük limanlarını Çin ve Rus donanmalarına açacak.

Batı’ya mesaj veriliyor

Analistler, İran’ın Pekin yönetimiyle yaptığı anlaşma ile Batı ülkelerine “Bizimle çalışmazsanız biz de Çin ve Rusya ile çalışırız” mesajı verdiğini belirtiyor. Çin’in ise ekonomik gücünü büyütmeyi, ABD ve Batı ülkelerinine karşı İran’ın yanında durarak Tahran yönetimini güçlendirmeyi hedeflediği yorumu da yapıldı. Anlaşma ile İran’ın ekonomisinin rahatlayacağı, Çin’in ise Ortadoğu’da etkisinin artacağı kaydedildi.

‘Stratejik ortaklık’

Anlaşma ardından bir açıklama yapan Çin Dışişleri bakanı her iki ülkenin “stratejik ortaklık” sağladığını belirtirken, İran Cumhurbaşkanı Ruhani, bu işbirliği anlaşmasının Avrupalı ülkelerin yükümlülüklerini yerine getirmesi açısından önemli olduğunu belirtti. Ruhani ayrıca koronavirüs salgınına karşı Çin’den daha fazla aşı sağlamasını beklediklerini sözlerine ekledi.

Anlaşma protesto edildi

Öte yandan İran-Çin işbirliği anlaşması İran’ın bazı kentlerinde protesto edildi. Tahran’da Meclis önünde,  İsfahan ve Elbruz’da valilikler önünde toplanan protestocular anlaşmanın iptalini istedi. "İran satılık değildir", "Vatanı satanlara ölüm", "Savaşacağız, öleceğiz ve İran'ı geri alacağız" sloganları atan protestocular anlaşmaya tepki gösterdi.

HABER MERKEZİ