Protestoların 102. günü

• Rojhilatê Kurdistan ve İran’daki protestolar 102’ci gününü geride bıraktı. İdam, işkence, tutuklama ve tacize rağmen protestolar çeşitlenerek devam ediyor. 2 kişi idam edildi 47 kişi idam riski altında. Protestolarda 69’u çocuk 506 kişi öldürüldü. Kadın öncülüğü ile tanışan İran halkları Kürt kadınlarının ‘jin, jiyan, Azadî’ sloganı ile mesafe katediyor  

‘Jin jiyan Azadî’ eylemlerinin başlamasının üzerinden 102 gün geçti. Rojhilatê Kurdistanlı Kürt genç kadın Jîna Amînî’nin (22) İrşad Devriyesince götürüldüğü karakolda işkence ile katledilmesi sonucu başlayan halk hareketi ve eylemlilikler hızından bir şey kaybetmeden devam ediyor. İran’da etnik ve mezhebi farkları ortadan kaldıran Kürt kadın öncülüklü ‘Jin Jiyan Azadî’ isyanı Eylül ayı ortalarından bu yana kesintisiz protesto gösterileri ile devam ediyor. Kadınlar, 1979 yılında gerçekleşen İran Devrimi’nden bu yana, 43 yıldır, daha önce eşi benzeri görülmemiş bir şekilde protestolara öncülük ediyor. Protestolar, İran’da sistemin değişmesini ve rejimin devrilmesini talep ediyor.

İran, şimdiye kadar protestolara katıldıları gerekçesi ile Muhsin Şikari’yi ve Mecid Rıza Rehneverd’i halka açık bir şekilde idam etti.

İdam ile bastırma çabası
Uluslararası Af Örgütü (UAÖ), İranlı yetkililerin ‘İran'ı sarsan halk ayaklanmasına katılanları sindirmeyi amaçlayan düzmece davalar’ olarak nitelediği mahkemelerde en az 26 kişi için ölüm cezası istediğini bildirdi. İnsan Hakları Aktivistleri Haber Ajansı (HRANA), idam cezasına çarptırılan ya da idam cezası alma riski bulunan 58 kişi olduğunun tespit edildiğini bildirdi. 

HRANA’nın Cuma günü yayınladığı bir raporda, 13 kişiye idam cezası verildiği, bundan ikisinin infazının gerçekleştirildiği ve 47 kişinin risk altında olduğu belirtilirken mahkemenin haklarında ölüm cezası verdiği 11 kişinin akıbetiyle ilgili derin endişeler dile getirildi. Raporda gerçekleştirilen ilk iki infazda ‘şeffaflığın olmadığı adli bir süreç işlediği, sanıklara avukat verilmediği ve infazların rekor denecek bir hızla gerçekleştirildiği’ vurgulandı.

Bir itirazı kabul edildi

Yüksek Mahkemenin Halkla İlişkiler Birimi idam cezası verilen Muhammed Kobadlu ile Saman Saidi'nin (Yasin) itiraz başvurusunu onayladı. Ancak Mizan Haber Ajansı birkaç saat sonra Yüksek Mahkemenin Kobadlu ile açıklamada düzeltmeye gittiğini bildirdi. Yüksek Mahkemenin yeni açıklamasına göre Muhammed Kobadlu’nun itirazı reddedilirken hakkındaki karar bir kez daha teyit edildi. AFP’ye göre, Yüksek Mahkemenin, protestolara katıldıkları için ölüm cezasına çarptırılan tutukluların yeniden yargılanmasına karar verdiğini aktardı. Yüksek Mahkeme, önce iki sanığın itirazını kabul ettiğini açıklamış, ancak Yargı Erki’ne bağlı Mizan Haber Ajansı, Yüksek Mahkemenin Halkla İlişkiler Birimi’nin kararla ilgili açıklamayı düzelterek yalnızca Saman Saidi'nin itirazının kabul edildiğini bildirmişti. Bir polise arabasıyla çarparak ölümüne neden olan sanık Muhammed Kobadlu’yu ‘yeryüzünde bozgunculuk çıkarmakla (ifsad fi'l arz)’ suçladı. Saldırıda 1 kişi öldü, 5 kişi de yaralandı. 

Saman Rep ile devlete savaş açmış!

Şarkılarında eşitsizlik, baskı ve işsizlik gibi konulara değinen Kürt rap sanatçısı Saman Saidi, ‘güvenlik görevlisini öldürmeye teşebbüs’ ve söylediği şarkılarla ‘devlete karşı savaş açmak (muharebe)’ ile suçlanıyor. Mizan Haber Ajansı, Çarşamba günü Yüksek Mahkemenin idam cezasına çarptırılan Mahan Saderat hakkında Saman Saidi ile benzer bir karar verdiğini duyurmuştu.  İran'ın resmi haber ajansı IRNA’nın haberine göre Saderat, hakkındaki bıçakla tehdit ettiği, gözdağı verdiği ve güvenliği baltaladığı gerekçesiyle ‘devlete karşı savaş açma (muharebe)’ suçlamasına itiraz ederken bir motosikleti ateşe verdiğini kabul etti.

69’u çocuk 506 protestocu öldürüldü

HRANA, Cuma günü, son protesto olaylarının başlamasından bu yana İran’da 69'u çocuk yaşta olmak üzere 506 protestocunun ve 66 güvenlik personelinin öldürüldüğünü bildirdi. HRANA’ya göre protestolarda şimdiye kadar 18 bin 516 protestocu tutuklandı. İranlı yetkililer can kayıpları konusunda şaibeli bilgileri resmi olmayan biçimde konuşmalarında dile getiriyor. DMO komutanlarından biri, 300 kişinin öldüğü söyledi.

Şok edici tanıklıklar

İran'daki İnsan Hakları Savunucuları Merkezi Başkan Yardımcısı, aktivist ve gazeteci Nergis Muhammedi, Evin Hapishanesi'nden yazdığı bir mektupta, protestolar sırasında tutuklanan kadınların uğradığı cinsel ve fiziksel tacizi anlattı. Muhammedi, BBC Farsça tarafından aktarılan mektubunda ‘devlet suçu’ işlendiğini belirtirken bu suçların ortaya çıkarılmaması halinde kadınlara yönelik bu baskıcı yöntemin devam edebileceği konusunda uyardı. Mektubunda bu saldırıların ifşa edilmesine karşı ailelerin ‘tehdit edildiğini’ belirten Muhammedi, bu suçların durması için İran’daki aktivistlere, insan hakları savunucularına ve protestoculara yönelik saldırıların tüm dünyaya duyurulması gereğini vurguladı. Evin Hapishanesi’nde kadınlar bölümüne sevk edilen bir grup kadının, cinsel saldırılara maruz kaldıklarına ilişkin korkunç açıklamalarda bulunduğunu ifade eden Muhammedi, tutuklu kadınların bedenlerinde işkence ve cinsel şiddetin izlerini’ gördüğünü belirterek, “Bu vakalar yetkili makamlara bildirilmiş olmasına rağmen, dava şu ana kadar takip edilmemiştir” yazdı.

Rejim yanlıları da ‘İnsanları kalbi sızlıyor’

İran'da yetkili makamların tüm baskılarına rağmen ülkenin 31 vilayetinde protestolar çeşitli şekillerde sürerken protestoları destekleyen açıklamalar da yapılmaya devam ediyor. İranlı eski milletvekili Hüseyin Ensari Rad, Hamaney’e açık bir mektup göndererek, radikal reformlar yapılmadığı takdirde ‘kıyamet günü’ olarak adlandırdığı büyük bir patlama yaşanacağı konusunda uyardı. Hüseyin Ensari Rad: “Protestoların arkasında ABD’nin ve İsrail'in olduğunu, protestocuların yurtdışından yönetildiklerini belirttiniz. Ancak gerçek şu ki tüm dürüst uzmanlar, ekonominin, kültürün ve siyasetin bu şekilde yönetilmesinin felakete yol açacağını yıllardır dile getiriyorlar. Şu anda çok sayıda ölünün ve binlerce tutuklunun olduğu öfke ve şiddet dolu protesto gösterileri ve beraberindeki tarifsiz trajediler tüm insanların kalbini sızlatıyor.”

Hatibi: ‘Gün ağırıyor’

İranlı oyuncu Aşkan Hatibi, yaptığı açıklamada, protestoların başladığı ilk günlerde gözaltına alınıp sorguya çekildiğini belirterek, “Artık uyanma zamanı, çünkü gün ağarıyor ve manzara özgürleştiriyor” diye yazdı. 90 gündür saklanarak ve korku içinde yaşadığını ifade eden Hatibi, “Bana yaptıklarını her hatırladığımda panik atak geçiriyorum. İran halkının en yiğitleri ve en güzelleri her gün ya idam sehpasına çıkarılıyor ya da sokaklarda öldürülüyor. Tarihimizin bu sayfasının ve bu kanın silinip boşa gitmeyeceğini bilmenizi istiyorum. Bu, son derece karanlık bir dönemin sonu olabilir” ifadelerini kullandı.