Sağ hükümet Maorilere karşı

• Yeni Zelanda’da iktidardaki merkez sağ hükümet, Maori halkının sağlık hizmetlerine kolay erişimi için oluşturulan kurumu Haziran ayı sonunda kapatma kararı aldı. Ülkede protestolar düzenleniyor.

Pasifik ülkesi Yeni Zelanda'nın muhafazakâr hükümeti, Maori halkının kendi geleneksel tıp yöntemlerini de uyguladıkları sağlık kurumunu lağvetmek için karar aldı. Sağlık Bakanı Shane Reti yaptığı açıklamada Maori Sağlık Kurumu'nun Haziran ayı sonuna kadar kapatılacağını ve çalışmaların ulusal sağlık sistemi tarafından üstlenileceğini söyledi. Reti, mevzuatın “Maori sağlığı için yeni bir vizyonun başlangıcı ve bir müjde” olduğunu söyledi.

2022’de kurulmuştu

Te Aka Whai Ora olarak bilinen Maori Sağlık Kurumu, Yeni Zelanda halkının yüzde 17'sini oluşturan ve genel nüfusa göre daha yüksek yoksunluk ve daha kötü sağlık sonuçlarına sahip olan Maorilerin, sağlık hizmetlerine kolay erişimi için 2022 yılında kurulmuştu. Bu adım, Waitangi Tribunal olarak bilinen ve 1970'lerden bu yana Maorilerin taleplerini dinleyen ve gerektiğinde telafi öneren daimi bir komisyon tarafından tavsiye edildi.

Yerli düşmanı hükümet

Ekim ayında göreve gelen Başbakan Christopher Luxon'un merkez sağ koalisyonu, özellikle Maori dilinin resmi kullanımını teşvik eden ve yerlilerin yaşam standartları ve haklarını geliştirmeye çalışan önceki İşçi Partisi hükümetinin politikalarını geri alma sözü vermişti. Sağ koalisyon bu hamlesi ile seçmenlerine verdiği sözleri yerine getirmeye başladı. Azınlık durumundaki yerli Maori halkının beyazlarla aynılaştırılarak haklarını savunmaz hale getirilmesi stratejisi uygulayan Luxon, politikalarının tüm Yeni Zelandalılara eşit haklar vermeyi amaçladığını söylüyor.

Sağlık Bakanı Reti, Maori Sağlık Otoritesinin görevinin ulusal sisteme aktarılmasının, Maoriler de dahil olmak üzere tüm Yeni Zelandalıların sağlık sonuçlarını iyileştirmek için ihtiyaç duyduğu uzmanlığı geliştireceğini iddia etti. "Kuruluşun kaldırılmasına yönelik dar odaklanma, ihtiyacı olanlar için Maori sağlığına odaklanmamızın sona ereceği anlamına gelmiyor" diyen Bakan, "Maori sağlığı için yeni bir yön çizmek" amacıyla Yerli gruplarla birlikte çalışacaklarını da sözlerine ekledi.

Yeni bir çatışma olası

Maori Sağlık Kurumunun lağvedilmesinin haklarının baltalanması olduğunu söyleyen yerli halklar, yaptıkları açıklamalar ile direniş sinyali verdi. 1840’da Büyük Britanya ile yapılan Waitangi Anlaşması ile yerli halk ikinci sınıf insan konumuna geriletilmişti. Zaman içerisinde yerli halk ile yerleşimci beyazlar arasına çifte hükümetli ortak devlet kurumları oluşmuştu.

Maorilerin en büyük halk sağlığı kuruluşu olan Hapa to Hauora'nın genel müdürü Jacqui Harema, Maorilerin kendi halklarına nasıl bakacaklarını ve sonuçlarını nasıl iyileştireceklerini daha iyi bildiklerini söyledi. Maori Sağlık Otoritesinin lağvedilmesini endişe verici olarak nitelendirdi.

Maorilere ne iyi gelir

Jacqui Harema basına yaptığı açıklamada, "Maoriler kendileri için neyin en iyi olduğunu biliyorlar. Kendi halkımız için kendi dünya görüşümüze dayanan çözümlere kaynak sağlayabilmeleri için finanse edilmeleri gerekiyor" dedi.

Bu durumu Covid-19 salgınında Maori sağlık çalışanlarının aşılama süreçlerinde yakaladıkları başarıyı anlatarak örneklendiren Harema, finansman sağlandığında ailelere ulaşarak kendi dillerinde ve kültürlerinde ikna edici oldukları bilgisini verdi. Maori yerlileri devletin beyaz görevlilerinden hizmet almayı reddederken kendi halkının görevlileri ile tam uyum içerisinde hareket ediyor.

Hükümetin Yerli politikaları ülke çapında protestoları ve yasal işlemleri tetikledi. Maori Sağlık Otoritesinin kapatılması planıyla ilgili olarak Waitangi Mahkemesine bir başvuru yapıldı ancak mahkeme başvuruyu görüşmeden önce kapatma işlemi resmiyet kazanmış olacak. WELLINGTON