Sayıştay kayyumları saklayamadı

• Sayıştay’ın Mêrdîn Büyükşehir Belediyesi raporunda, kayyumun bazı taşınmazları sattığı ve polise tahsis ettiği; MARSU raporunda ise borcunun 1 milyar 960 milyon 994 bine ulaştığı aktarıldı. 
• Sayıştay denetçileri, yaptıkları incelemelerde AKP’li Mûş ve Tetwan belediyeleri ile kayyumla yönetilen Van Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı VASKİ’nin de borç batağında olduğunu tespit etti. 

Kayyum yönetimindeki Mêrdîn Büyükşehir Belediyesi ve belediyeye bağlı Mardin Su ve Kanalizasyon İdaresi’nin (MARSU) 2022 yılı faaliyetlerine ilişkin Sayıştay tarafından hazırlanan raporlar açıklandı. Raporlarda Büyükşehir Belediyesi ve MARSU faaliyetlerine dair çok sayıda usulsüz işleme dikkat çekildi. 

Sayıştay’ın Mêrdîn Büyükşehir Belediyesi ile ilgili raporunda, usulsüz işlemler 10 ayrı başlık altında düzenlendi. Raporda, Büyükşehir Belediyesi ile ilgili denetim sonucu tespit edilen usulsüzlükler arasında “Taşınmaz Malların Süresiz Tahsis Edilmesi”, “Sosyal Denge Sözleşmesine Sözleşme Konusu Olmayan Hükümlerin Konulması”, “Avans ve Kredilerin Süresinde Kapatılmaması” ve “Doğrudan Temin Alımlarının Elektronik Kamu Alım Platformuna Kaydedilmemesi” gibi işlemler yer aldı. 

Devasa ek ödenek

Raporda, belediyede 189 memur, 12 sözleşmeli personel, 132 kadrolu işçi, 3 geçici işçi olmak üzere 336 personelin yanı sıra 696 Sayılı OHAL Kararnamesi kapsamında ise bin 624 personel olmak üzere toplamda bin 960 personel olduğuna yer verildi. Belediyenin öngördüğü ödenek miktarının bir milyon 310 bin TL olmasına karşılık, 2022 yılı içinde öngörülen ödeneğin yetersiz kaldığı ve merkezi bütçeden belediyeye 952 milyon 107 bin 763 TL ek ödenek verildiğine dikkat çekilen raporda, ödeneğin 247 milyon 909 bin 357 TL’sinin iptal edildiğine yer verildi. 

Kayyum yönetiminin 2022 yılı bütçe gelir tahmininin de yüzde 65 oranında gerçekleştiği belirtildi. Belediyenin sermaye gelirlerinde artışın gelir tahmininin üstünde olduğuna dikkat çekilen raporda, sebebinin ise önceki kayyum Mustafa Yaman döneminde üç defa satılığa çıkarılmasına rağmen satışı gerçekleştirilemeyen belediyeye ait İstanbul’daki taşınmazın satışından kaynaklandığına yer verildi. 

Emniyet’e tahsis edildi

Raporda, belediyeye ait taşınmazların Mardin İl Sağlık Müdürlüğüne ve Derik İlçe Emniyet Müdürlüğüne tahsis edildiğine, tahsis süresinin belirtilmediğine dikkat çekilirken, taşınmazların süresiz tahsis edildiğinin tespit edildiğine yer verildi. Belediyenin verdiği cevapta İl Sağlık Müdürlüğü ve Emniyet Müdürlüğüne tahsisin sonradan düzeltilerek, 25 yıllığına yapıldığını bildirdiği kaydedilen raporda, tahsis işlemlerinin süreli olarak ve en fazla 25 yıllığına yapılması gerektiği kaydedildi. 

Fazladan avans ve kredi

Belediye ile Bem-Bir-Sen arasında imzalanan "Sosyal Denge Tazminatı Ödenmesine İlişkin Sözleşme”nde kanuna aykırılıklar olduğu kaydedilen raporda, avans ve kredilerin kullanımının usulsüz yapıldığına dikkat çekildi. Raporda, şu ifadeler kullanıldı: “2022 yılı içerisinde, yıl içinde kapatılmış olmakla birlikte zamanında kapatılmamış 2.778.364 TL avans ve kredi bulunduğu, zamanında kapatılmayan bu avans ve kredilere ilişkin gecikme zammı uygulanmadığı, uhdesinde mahsup edilmemiş avans bulunmasına rağmen aynı kişiler adına tekrar avans açıldığı, özellikle mahkeme harç giderleri adı altında verilen avansların kullanım oranlarının çok düşük olduğu, ihtiyaçtan daha fazla avans verildiği tespit edilmiştir.”

Belediyenin hesap ve işlemleri üzerinde yapılan incelemelerde doğrudan temin ile yapılan satın alma işlemlerinin EKAP’a (Elektronik Kamu Alım Platformu) kaydedilmediğinin tespit edildiği raporda, “Doğrudan temin yoluyla yapılan alımların, alımı takip eden ayın onuncu gününe kadar EKAP üzerinden kayıt altına alınması gerekmektedir” denildi.  

Borcu yüzde 623 aştı

MARSU’ya ilişkin raporda ise MARSU’nun borç batağına sürüklendiğine dikkat çekildi. MARSU’nun borçlanma limitinin yasal düzenlemede belirtilen sınırı 2021’deki uyarıya rağmen aştığı kaydedilen raporda, MARSU’nun borçlanma stokunun 271 milyon 206 bin 469 TL olmasına karşın bu oranın yüzde 623 oranında aşıldığı ve 1 milyar 960 milyon 994 bin 614 TL’ye ulaştığına yer verildi. Sayıştay raporunun ilgili kısmında “Borçlanmanın yasal sınırının yaklaşık 6 kat üzerinde olması ve her geçen yıl daha da artması ileride idarenin asli görevlerini yerine getirmeme riskini ortaya çıkarmaktadır. İdarenin borç stok durumunu belirleyerek bu tutarın en son kesinleşen bütçe gelirinin yeniden değerleme oranında artırılmış miktarını geçirmemesi ve borç stok durumu yasal sınırın altına düşürülmeden yeni borçlanmaya gidilmemesi uygun olacaktır” denildi. 

VASKİ de borç batağında

Sayıştay’ın kayyumla yönetilen Wan Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı Su ve Kanalizasyon İşleri İdaresi (VASKİ) ile ilgili raporunda da idarenin borç limitlerini aştığı tespitine yer verildi. Sayıştay, “İdarenin limit kapsamındaki borç stokunun 843 milyon 317 bin 349 TL olduğu ve borçlanma sınırını 191 milyon 990 bin 578 TL aştığı görülmüştür. İdarece mevzuatın borçlanmaya yönelik belirlediği sınırlar içerisinde kalınarak borçlanma sınırına riayet edilmesi ve bu sınırın aşılmaması için gerekenin yapılması gerekmektedir” denildi. Raporda, VASKİ’nin 2022 yılı borç miktarının ise 1 milyar 34 milyon 578 bin TL olduğu kaydedildi. Hazırlanan mali tabloda VASKİ’nin 2022 yılında bankalardan 398 milyon TL kredi çektiği de rapora yansıdı. 

AKP’li Mûş Belediyesi dinlemedi

AKP’li Mûş Belediyesi ile ilgili raporda, Sayıştay’ın 2020 ile 2021’e dair ortaya koyduğu tespitlerin giderilmediği, belediyenin borçlanmaya devam ettiği kaydedildi. 2022 için belediyenin maksimum borçlanabileceği tutarın 274 milyon 262 bin 221 TL olduğuna dikkat çekilen Sayıştay raporunda, “Belirtilen mevzuat çerçevesinde yapılan incelemede, belediyenin 2022 yıl sonu itibarıyla faiz dahil iç ve dış borç stok tutarı 322 milyon 253 bin 630 TL’ye ulaşmış, dolayısıyla mevzuatla belirlenmiş olan borç limitinin 47 milyon 991 bin 414 TL kadar aştığı tespit edilmiştir. İdarenin 2022 yılı itibarıyla sahip olduğu borç stoku mevzuatta belirtilen borçlanma sınırını geçmiş olup, faaliyet döneminde anılan sınırlamalara uygun hareket edilmesi gerekmektedir” bilgileri yer aldı. 

Belediyenin 2022 yılı güncel borcu ise 322 milyon 253 bin 636 TL olarak açıklandı.

İhale de sözleşme de yok

Sayıştay denetçileri, Mûş Belediyesi’nde, AKP’li ve kayyum ile yönetilen diğer belediyeler gibi ihale ile alınması gereken birçok satın almanın piyasa araştırması yapılmadan ve avans ile alındığını da belirledi. Raporda, “Yapılan incelemelerde İdarenin gerçekleştirdiği bazı projeler kapsamında yapılan satın almalarda 4734 sayılı Kanun’da bulunan usulleri kullanmak yerine, ilgili personele avans verilmek suretiyle ihale edilmeden ve piyasa araştırması yapılmadan doğrudan piyasadan satın almaların gerçekleştirildiği görülmüştür. Bu kapsamda ‘kar festivali’ organizasyonu için 265 bin 711 TL tutarında,  ‘Hoş Geldin Bebek Projesi’ organizasyonu için ise 320 bin 327 TL tutarında muhtelif kalemlerde harcama yapılmış olup, söz konusu tutarlar 2022 yılı için belirlenmiş doğrudan temin parasal limitinin de üzerinde bulunmaktadır. Diğer taraftan satın alınan iş kalemleri içerisinde sahne ışıklandırması, konser organizasyonu gibi belli bir süreyi içeren işler bulunmasına rağmen, herhangi bir sözleşmeye de bağlanmadığı anlaşılmaktadır” tespitlerine yer verildi. 

AKP’li Tetwan da gere kalmamış

AKP’li Tetwan Belediyesi de borç batağında olan belediyeler arasında yer aldı. Hazırlanan Sayıştay raporunda, belediyenin borç stoku yasal limiti 124 milyon 75 bin TL olmasına rağmen 2022’de toplam borcunun 295 milyon 452 bin 188 TL olduğu kaydedildi. Belediyenin mal alımlarında yine yasal limitin aşıldığını belirleyen Sayıştay, idarenin aynı nitelikteki, aynı tarihli ve aynı birimin ihtiyacı olan alımları parasal limitin altında kalmak amacıyla kısımlara bölerek doğrudan temin yoluyla gerçekleştirdiğini tespit etti. Buna örnek olarak ise 18 Mart 2022’de açık ihale ile gerçekleştirilmesi gereken mıcır alımıyla ilgili belediyenin ihale yerine, aynı gün 9 kez doğrudan temin yoluyla mıcır alımına gitmesi gösterildi. Benzer şekildi araç lastiği, beton alımı gibi birçok alımda da belediyenin ihale yapmamak için aynı gün içerisinde onlarca kez doğrudan alım yaptığı tespit edildi. Raporda bu durama ilişkin, “İdarenin benzer nitelikteki alımlarını kısımlara bölerek doğrudan teminle karşılaması nedeniyle temel ihale usullerinin uygulanmaması mevzuata aykırılık teşkil etmektedir” ifadelerine yer verdi. MARDİN/VAN