TC’nin soykırım tacirliği

• Türk devleti Afrika boynuzunda etkili olmak için diktatörleri silahlandırmaya ve etnik soykırımları teşvik ediyor. Oromia’da kabine üyeliği de yapan Profesör Milkessa Gemechu Etyopya hükümetine satılan Türk SİHA’larının Tigray’da yaptığı katliamı anlattı. 
• Etiyopya’da, ülkede yaşayan tüm halklara dönük katliam politikaları sonucu son üç yılda bir milyona yakın insan katledildi. Bu soykırımda kullanılan en etkin silah ise Türk yapımı Bayraktarlar.
• Etiyopyalı siyaset bilimci Mikessa Gemechu: Kasım ayının başından Aralık ayının başlarına kadar düzinelerce Bayraktar İHA saldırısı tek başına Oromia'da yüzlerce sivili katletti.
• Türkiye, Afrika boynuzunun en büyük oyuncularından biri olmak istiyor. Diktatörleri silahlandırıyor. Başta Tigraylılar olmak üzere Etiyopya halkları bütün dünyaya Türkiye’yi boykot çağrısında bulunuyor. 

MİHEME PORGEBOL / SERAP GÜNEŞ

Tigray Bölgesi, Etiyopya’nın kuzeyinde yer alıyor. Bu bölge 2021 yılına kadar Tigray Halk Kurtuluş Cephesi (TPLF) kontrolünde bulunuyordu. On yıllardır merkezi hükümet ile TPLF arasında süren gerilim 2020 yılında Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed Ali’nin talimatlarıyla şiddetli bir savaşa dönüştü. Savaşın seyri, 2021 yılında insansız hava araçlarının devreye girmesiyle merkezi hükümet lehine gelişti. Abiy Ahmed Ali, kısa süre içerisinde bu bölgedeki zaferini ilan etti. Etiyopya’da yaşayan halklar üzerinde o güne dek türlü biçimlerde süren baskı Abiy’in bu adaletsiz “zaferiyle” tüm ülkede bir soykırıma dönüştü. 

İmha politikası uyguluyor

2018’den 2020 yılına kadar Etiyopya’nın en kalabalık ve idari anlamda en güçlü eyaleti olan Oromia’da kabine üyeliği de yapan Profesör Milkessa Gemechu, 9 Aralık tarihinde ülkedeki soykırıma ilişkin sosyal medya hesabından soykırım boyunca yaşananlara ilişkin açıklamalarda bulundu. Profesör, yaptığı açıklamada Abiy Ahmed Ali yönetimindeki hükümetin ülkeyi feodal, monarşik bir ulus inşasına geri götürme niyetiyle hareket ettiğini söyledi. Geçmişte Abiy Ahmed Ali’yle birlikte çalıştıklarını ancak Abiy’in Etiyopya’da yaşayan tüm halklara dönük imha politikaları sonrası yollarının ayrıldığını söyleyen Milkessa Gemechu, soykırıma uğrayan yerli halkların yaşadıklarını da aktardı. 

Akıl almaz uygulamalar

Profesörün aktarımlarına göre 2019 ve 2020 yıllarında Kimant halkına dönük soykırım uygulamalarında insanlar diri diri yakıldı, elleri ve ayakları kesildi, kalanlar ise yerlerinden göçertildi. Gumuz halkına dönük de aynı şeyler yapıldı. Binlerce insan toplu mezarlara diri diri gömüldü, kadınlar taşlanarak katledildi. Wollo halkı da kamyonlara yüklendi ve kamyon kasalarındayken taranarak katledildi. Oromo’da ise insan aklının alamayacağı uygulamalara tanıklık edildi. Abiy Ahmed Ali’nin talimatlarıyla hareket eden Amhara Güçleri, bir çiftçi toplum olan Oromo halkından çocuk, yaşlı, kadın, erkek demeden binlerce insanın kafasını kesti. Kestiği kafaları teşhir için şehir şehir gezdirdi. Binlerce insanı birbirine bağlayarak diri diri ateşe verdi. 

Bayraktar başı çekiyor

Abiy Ahmed Ali, soykırım uygulamalarının en vahşi biçimlerini de Tigray halkına uyguladı. Diğer halklara yapılanların yanında yüz binlerce Tigraylı açlığa mahkum edildi, binlercesi acılar içinde öldü. Binlercesi çöllerde vahşi hayvanlara parçalatıldı. Kaynaklar, en az 600 bin Tigraylının katledildiğini söylüyor. Yaşanan tüm bu vahşete karşı uluslararası kamuoyu sessizliğini korurken başta Türkiye olmak üzere birçok devletin Etiyopya’ya silah desteği sürüyor. Soykırım uygulamalarında en çok kullanılan silah ise Bayraktar. 

Etiyopya’da da sivilleri katlediyor

Başta Güney Kurdistan’daki Medya Savunma Alanları ve Rojava’da karıştığı savaş suçlarıyla bilinen, Ukrayna ve Ermenistan’da da sıklıkla sivil katliamında kullanılan Bayraktar adlı insansız hava araçları her gün yüzlerce Afrikalının canını alıyor. Etiyopya’da binlerce yıldır varlık gösteren yerli halklar silah desteğinin bir an önce kesilmesi için buldukları tüm kanalları kullanarak seslerini duyurmaya çalışıyor. Başta Tigraylılar olmak üzere Etiyopya halkları bütün dünyaya Türkiye’yi boykot çağrısında bulunuyor. 

Biz de Etiyopya’da yaşananlara ilişkin sorularımızı siyaset bilimci Milkessa Gemechu’ya yönelttik. 

Etiyopya'da birçok halk ve topluluk yaşıyor. Etiyopya'nın demografik ve sosyo-politik yapısı hakkında bilgi verebilir misiniz? 

Etiyopya'da 80'den fazla farklı etno-ulusal topluluk var. Etiyopya'nın merkezi istatistik kurumunun raporuna göre, daha birçok farklı etnik grubun yanı sıra, bunların en önemlileri Oromo (yüzde 40), Amhara (yüzde 27), Tigrayan (yüzde 6), Somali (yüzde 6), Sidama’dır (yüzde 4). Etiyopya'daki en büyük ana dil Oromo dilidir, ancak Etiyopya'nın resmi dili değildir. Amhara dili, Etiyopya federal hükümetinin tek resmi dili olarak Etiyopya'daki tüm uluslara empoze edilmektedir. Etiyopya, onbir ulusal/dilsel bölgesel devletten oluşan bir federasyondur.

Bildiğiniz gibi dünya Afrika’ya kör. Dolayısıyla orada olan bitenlere dair uluslararası kamuoyunda yeterince bilgi de yok. Ülkenizde olup bitenler bu aşamaya nasıl geldi, bunda belirleyici olan politikalar nelerdi? 

Abiy Ahmed Ali'nin hükümeti, 2019 yılında iktidarı ele geçirmesine yardımcı olan Oromo gençliğine karşı savaş başlattı. Oromo gençlerine (Qeerroo) yönelik kitlesel tutuklamalar, yargısız infazlar ve zorla kaybetmeleri içeren büyük bir baskıdan sonra geldi bu savaş. Abiy'in temel amacı, üniter bir merkezi hükümet altında kendi diktatörlüğünü kurmaktı. Bu yüzden, daha fazla özerklik ve öz yönetim talep eden Oromo milliyetçilerini ve Tigrayan milliyetçilerini bir numaralı düşmanı olarak gördü. Sonuç olarak, önce Oromo gençliğiyle uğraştı ve sonra yüzünü Tigray savaşına döndü. 

Tigray savaşı, Etiyopya tarihindeki en yıkıcı savaş oldu. Abiy'in bu savaşı nedeniyle bir milyona yakın kişinin öldüğü tahmin ediliyor. Abiy'in Oromo gençliğine karşı savaşı, barışçıl protestocuları Oromo Kurtuluş Ordusu'nun (OLA) gelişmesine yol açan silahlı hareketlere dönüştürdü. OLA, barışçıl mücadelelerini yürütemeyen Oromo gençlerinden oluşuyor. 

Tigrayan güçleri ile Etiyopya federal hükümeti arasında Kasım 2022'nin başlarında imzalanan barış anlaşmasının ardından, federal hükümet savaşı Oromia üzerine yönlendirdi. Abiy, orta ve batı Oromia Bölgesi'nde ayrım gözetmeksizin katliamlar yapmak üzere insansız hava aracı saldırıları kullanıyor. Abiy'in, Fano Amhara adlı milisler de dahil olmak üzere Amhara kuvvetleri olarak anılan müttefik gücünün batı Oromia'yı işgali, Oromia'daki bu savaşın bir parçası. Bu Fano Amhara milisleri, batı Oromia'daki yedi bölgeyi (Fentalle, Boset, Derra, Amuru, Jarte, Kiramu ve Gidda Ayyana) işgal etti. Soykırım (kafa kesme, insanları topluca diri diri yakma, insanları katletme, sosyal medyada dolaşan videolarla yapılan psikolojik savaş) ve yerinden edilmeler de dahil olmak üzere her türlü kitlesel vahşeti işlediler.   

Abiy Ahmed Ali, daha doğrusu Etiyopya devleti, halkları soykırıma uğratarak ne tür bir siyasi avantaj hedefliyor? Bunu neden yapıyor?  

Abiy, çok uluslu federalizmi ortadan kaldırmak ve onun yerine üniter, merkezi ve homojenleştirici bir ulus-devlet kurmak istiyor. Seçtiği araçlar Oromo, Tigrayanlar, Kimant, Gumuz ve diğer azınlık topluluklarına karşı devlet şiddeti ve soykırımlardır. Kendi değerlerini bu topluluklara zorla dayatıyor. 

Birleşmiş Milletler'in Etiyopya'daki soykırıma karşı tüm sözleşme ve anlaşmalara rağmen oldukça pasif olduğunu biliyoruz. Etiyopya'nın soykırım politikalarını kim ve ne şekilde koruyor? 

Rusya, Çin, Türkiye ve BAE; Eritre ve Etiyopya'nın tarafında. Abiy'in rejimini uluslararası sahnede savunuyorlar. 

Soykırıma uğrayan Ermeni, Rum, Süryani halkları, soykırımdaki suç ortaklığı nedeniyle yıllardır Türkiye'yi teşhir ediyorlar. Türkiye'nin soykırıma verdiği destek ve katkıdan bahseder misiniz? 

Türkiye, özellikle Abiy'in hükümetine Bayraktar adında insansız hava araçlarını sağlayarak Etiyopya'daki savaşın bir parçası oldu. Tigray ve Oromia'daki dron saldırıları Türkiye tarafından desteklendi. Türkiye hükümetinin başka ülkelerde soykırıma karışması utanç vericidir. Tarih, Türkiye hükümetinin Etiyopya'nın ezilen halklarına karşı neler yaptığını gözler önüne serecektir. Kasım ayının başından Aralık ayının başlarına kadar, düzinelerce Bayraktar İHA saldırısı tek başına Oromia'da yüzlerce sivili katletti.   

Türkiye, geçmiş sömürgecilik pratiklerini anımsatan bir politika yürütüyor. Etiyopya örneğinden yola çıkarak Türkiye'nin Afrika'daki politikalarını nasıl değerlendiriyorsunuz? 

Türkiye, Afrika boynuzunun en büyük oyuncularından biri olmak istiyor. Sonuç olarak, diktatörleri silahlandırmaya başladı. Etiyopya halkları, Türk emperyalizmine ve Etiyopya'nın içişlerine olan bu müdahalesine öfkeli.