Xase'nin kilisesi yok edildi

• Hozat’ta Ermenilere ait Ergayn Inguzent Surp Harutyun Kilisesi’nin taşlarının, köylülerin ev yapımında, devletin ise okul yapımında kullandığını belirten Cemal Oğuzhan, bir mirasın yok edildiğini söyledi.

AYŞE SÜRME
Dersim’in Hozat ilçesinde bağlı Ergen köyünde bulunan Ergayn Inguzent Surp Harutyun Kilisesi, kalan tek beden duvarlarıyla bakımsızlıktan unutulmaya yüz tutmuş durumda. Meryem Ana’ya ithaf edilmiş olan kilise, 975 yılında inşa edildi. Ortaçağ’da Ermenice eğitim veren ve Ermeni kültürünün gelişmesine katkı sunan kilisede, birçok el yazması eser üretildi. 1915’te Ermenilere yönelik başlatılan soykırım politikaları kapsamında kilisenin son rahibi, kilisenin içinde yakılarak öldürüldü. Daha önce Ergayn olan köyün ismi Ergen olarak değiştirildi. Dersim’in en güzel yapı taşlarından inşa edilen kilise, harabe halde olmasına rağmen tarihi kalıntıları içinde barındırıyor. Kilise içerisinde, yontma süsler, resimler, hac işaretleri, buğday başağı motifleri ve Ermenice yazılar göze çarpıyor. 
 
Köyün son Ermenisi 
Kilisenin ortasında, soykırımından sonra hayatta kalan ve ömrünün büyük kısmını harabeye dönmüş kiliseyi definecilerden korumakla geçiren Xase adında Ermeni bir kadına ait mezar bulunuyor. Vasiyeti üzerine köylüler, Xase’nin cenazesini kiliseye gömüyor. Defineciler Xase’nin mezarını tahrip edince, köylüler koruma amaçlı mezarın üzerine beton döküyor. Şu ana kadar hiçbir şekilde bakım yapılmayan kilisenin damı çökmüş durumda. Kilisenin yıkıntı duvarları, kuşlar yuva, sokak hayvanları ise barınak olarak kullanıyor. Kaderine terk edilen kilisenin taşları ise okul yapımında kullanıldı.

Defineciler mezarına zarar verdi 
Kilisede mezarlığı bulunan son Ermeni kadın Xase’nin kendileriyle birlikte yaşadığını dile getiren Cemal Oğuzhan ise, “Xase, ‘benim annemde babamda sizsiniz’ derdi. Köyümüzün son Ermeni’siydi. Ailesinin hepsini kaybetmişti. Geldi bize sığındı. Biz de eşimle birlikte ona hem anne, hem de baba olduk. Çok seviyorduk onu. Kiliseyi korur, zarar gelmemesi için çok çabalardı. Çünkü bu kilise onlara ait son mirastı. Vasiyeti üzerine kiliseye defin ettik. Mezarına defineciler zarar verdiği için üzerine beton döktük” diye konuştu. 
 
Devlet bir mirası yok etti 
Devletin yanı sıra köylülerinde kiliseye sahip çıkmadığını sözlerine ekleyen Oğuzhan, şunları söyledi: “Her gelen taşlarını aldı ev yaptı, devlet okul yaptı. Hatırladığım kadarıyla kilisenin sütunların da gelin odaları vardı. Kendi elimizle, devlet eliyle bir kültürü, mirası yok ettik.”