Yine mecburi U dönüşü 

• Türkiye ve İsrail’in büyükelçilerini karşılıklı olarak 4 yıl aradan sonra yeniden atamaya karar vermesi “ekonomik ve siyasi krizin basıncıyla Erdoğan yine U dönüşü yaparak, tutum değiştirmek zorunda kaldı” şeklinde yorumlandı. 

Türkiye ve İsrail, 4 yıl önce geri çektikleri büyükelçilerini karşılıklı olarak tekrar atamaya karar verdi. Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Çarşamba günü Ankara’da düzenlediği basın toplantısında büyükelçilerin atanmasının ilişkilerin normalleşmesi süreci kapsamındaki adımlardan biri olduğunu söyledi. İsrail Başbakanı Yair Lapid’le Türk Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasındaki telefon görüşmenin ardından Tel Aviv’den yayınlanan açıklamada ise “İlişkilerin iyileştirilmesi, ekonomik, ticari ve kültürel bağların genişletilmesine ve bölgesel istikrarın güçlendirilmesine katkıda bulunacak” ifadesi kullanıldı. İsrail Cumhurbaşkanı Isac Herzog ise kişisel sosyal medya hesabından Türkçe iletiler paylaşarak bu karardan duyduğu memnuniyeti dile getirdi.  

4 yıl önce çekmişlerdi 

29 Ocak 2009 tarihindeki Davos Zirvesi’nde dönemin Başbakanı Erdoğan, İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Perez’e “One Minute” diyerek çıkışmış ve “Siz çocukları öldürmeyi iyi bilirsiniz” demişti. İki ülke, 2010’da yaşanan Mavi Marmara saldırısından sonra ise karşılıklı büyükelçilerini çekmişti. Bu olayın ardından Haziran 2016’da iki ülke anlaştı ve yeni atanan büyükelçiler Tel Aviv ve Ankara’da 2016 sonunda göreve başladı. Ancak Türkiye 2018’de Kudüs’teki protestolarda 60 Filistinli’nin öldürülmesinden sonra büyükelçisini yine geri çekti. İsrail de aynı adımı attı. O tarihten bu yana iki ülkedeki en üst düzey yetkili ise de facto olarak maslahatgüzarlar oldu. 

Rusya-Ukrayna savaşının etkisi

Ancak Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’ya savaş açmasıyla tüm dünyada değişen ekonomik ve siyasi şartlar iki ülkenin ilişkilerini yeniden gözden geçirmesine neden oldu. İsrail Cumhurbaşkanı Herzog’un geçtiğimiz Mart ayında Türkiye’ye yaptığı ziyaret ve bunun ardından her iki ülkenin dışişleri bakanının karşılıklı ziyaretleri 10 yılı aşkın süren gerilimden sonra ilişkilerin yumuşamasına yardımcı oldu. 

Tamamen ‘duygusal’ sebepler

Şimdiye kadar Filistin meselesini oy devşirmek için kullanan Erdoğan, şimdi ise TL’deki erime ve yüksek enflasyonla boğuşan ekonominin getirdiği ağır krizle karşı karşıya kaldığı için İsrail ile ilişkileri düzeltmeye çalışıyor. Ayrıca son anketlere göre, seçmen desteği oldukça azalan Erdoğan önümüzdeki genel seçimlere güçlü girebilmek için de dış politikada inişli çıkışlı adımlar atıyor ve yeniden “U dönüşü” yapıyor. Analistler de Türkiye’nin kriz süresince İsrail ile ticari, ekonomik ve turistik ilişkileri sürdürmeye hevesli olduğunu, ayrıca Erdoğan’ın oğlu Ahmet Burak’ın da kendi denizcilik şirketi aracılığıyla bu ilişkilerde aktif olarak rol oynadığını söylüyor. Erdoğan’ın oğlunun şirketi, İsrail’deki Hayfa limanını Ürdün ve onun aracılığıyla Arap ülkeleriyle ticaret için ana istasyon haline getiriyor. Ukrayna savaşı sonrası Avrupa Birliği’nin doğal gazda Rusya’ya olan bağımlılığı azaltmaya çalıştığı bir dönemde Türkiye, İsrail ile doğal gaz konusunda iş birliği yapmayı arzuluyor. Ancak Türkiye’nin işi hiç de kolay değil. Zira uzmanlar, olası bir İsrail-Türkiye doğal gaz hattının karmaşık ve yüksek maliyetli olacağını düşünüyor.  HABER MERKEZİ