Yüzde 1’in talanı

• Oxfam'ın raporu yüzde 1'lik 'kirleten elitlerin' gezegeni yok olma noktasına kadar yağmaladığını ortaya koydu. Her bir yeni milyardere karşılık bir milyon insan aşırı yoksulluğa düştüğüne dikkat çekilen raporda, zengin kesimin kirletici faaliyetleri en yoksul yüzde 66'lık kesimin ölümüne kadar varıyor.

Oxfam’ın raporuna göre dünyanın en zengin yüzde 1’lik kesimi, en yoksul yüzde 66’dan daha fazla karbon salımına neden oluyor. Yılda 140 bin dolardan fazla geliri olan 77 milyon kişinin oluşturduğu yüzde 1’lik grup, sadece 2019’daki tüm karbon emisyonlarının yüzde 16’sından sorumlu. Yine yüzde 1’in karbon salımının, önümüzdeki on yıllar boyunca 1.3 milyon insanın sıcaklığa bağlı ölümlerine neden olacağı da hesaplandı. 

Yüzde 99'luk kesimde yer alan bir kişinin, en zengin milyarderlerin bir yılda ürettiği kadar karbon üretmesi yaklaşık 1.500 yıl alıyor.

Küresel iklim eşitsizliği üzerine bugüne kadar yapılmış en kapsamlı çalışma olarak değerlendirilen Oxfam raporu, 77 milyon kişiden oluşan elit grubun, 2019’da tüm karbondioksit (CO2) emisyonlarının yüzde 16’sından sorumlu olduğunu gösteriyor. “Kirletici elit” olarak adlandırılan süper zengin bireylerin orantısız etkisini ortaya koyan rapora göre bu oran, sıcaklık nedeniyle bir milyondan fazla ölüme neden olmaya eşdeğer.

Öldüren eşitsizlik

Her bir yeni milyardere karşılık bir milyon insan aşırı yoksulluğa düştüğüne dikkat çekilen Oxfam raporunda en zengin yüzde 1’lik kesimin iklim yalıtımlı ve klimalı bir yaşam sürme eğiliminde olmasına karşın büyük acılara neden olduğunu gösteriyor.

Raporda, ABD Çevre Koruma Ajansı tarafından kullanılan ve her bir milyon ton karbon için dünya çapında 226 fazla ölüm anlamına gelen “ölüm maliyeti” formülünü kullanarak, sadece yüzde 1’in emisyonlarının önümüzdeki on yıllarda 1,3 milyon insanın sıcaklığa bağlı ölümüne neden olacağını ortaya koyuyor.

Buna göre; 1990 ve 2019 yılları arasında, söz konusu zengin kesimin bulunduğu yüzde 1’in birikmiş emisyonları, AB mısırının, ABD buğdayının, Bangladeş pirincinin ve Çin soya fasulyesinin geçen yılki hasatlarını yok etmeye eşdeğer bir miktar.

Kadınlar, çocuklar, evsizler

Araştırmaya göre, yoksulluk içinde yaşayan insanlar, marjinalleşmiş etnik topluluklar, göçmenler ve aşırı hava koşullarına karşı savunmasız evlerde ya da dışarıda yaşayan ve çalışan kadınlar ve kız çocukları orantısız bir şekilde bu durumdan etkileniyor.

Bu grupların birikim, sigorta veya sosyal korumaya sahip olma ihtimalleri daha düşük; bu da onları sel, kuraklık, sıcak dalgaları ve orman yangınları karşısında hem ekonomik hem de fiziksel olarak daha fazla risk altında bırakıyor. Benzer şekilde Birleşmiş Milletler de gelişmekte olan ülkelerin aşırı hava koşullarına bağlı ölümlerin yüzde 91’inden sorumlu olduğunu söylüyor.

Rapor, en yoksul yüzde 99’luk kesimden bir kişinin, en zengin milyarderlerin bir yılda ürettiği kadar karbon üretmesinin yaklaşık bin 500 yıl alacağını ortaya koyuyor.

Rapor, kapsamlı verilerin bulunduğu en son yıl olan 2019’da yüksek gelirli ülkelerin (çoğunlukla küresel kuzeyde yer alan) küresel tüketim kaynaklı CO2 emisyonlarının yüzde 40’ından sorumlu olduğunu, düşük gelirli ülkelerin katkısının ise ihmal edilebilir düzeyde; yüzde 0,4 olduğunu gösteriyor.

Zenginler yağmalıyor, kirletiyor

Oxfam’ın kıdemli İklim Adaleti Politika Danışmanı Chiara Liguori, “Süper zenginler gezegeni yok etme noktasına kadar yağmalıyor ve kirletiyor ve en yüksek bedeli ödeyenler de bunu en az karşılayabilenler oluyor” şeklinde konuştu.

Milyarderler ezici bir çoğunlukla beyaz, erkek ve ABD ile Avrupa’da yaşıyor. Ancak bu etkili süper zengin sınıfının üyeleri dünyanın diğer bölgelerinde de giderek daha fazla bulunabiliyor. Milyonerler ise daha da dağınık durumda.

Rapor, bunun iklim için birçok açıdan kötü bir haber olduğunu söylüyor. Süper yatlar, özel jetler ve malikanelerden uzay uçuşları ve kıyamet günü sığınaklarına kadar yüzde 0.1’in abartılı karbon ayak izi, küresel ısınmanın 1.5C’de zirve yapması için gereken üst seviyeden 77 kat daha yüksek.

Ayrıca birçok süper zenginin şirket hisseleri yüksek oranda kirletici. Örneğin ABD’de her dört kongre üyesinden birinin fosil yakıt şirketlerinde toplam değeri 33 milyon ila 93 milyon dolar arasında değişen hisse senedine sahip olduğu bildiriliyor.

Oxfam’dan ‘ağır servet vergisi’ çağrısı

Oxfam, en kötü etkilenenleri desteklemek, eşitsizliği azaltmak ve yenilenebilir enerjiye geçişi finanse etmek için süper zenginlere ağır servet vergileri ve fosil yakıt şirketlerine ağır gelir vergileri uygulanması çağrısında bulunuyor. Rapor, en zengin yüzde 1’lik kesimin gelirleri üzerinden alınacak yüzde 60’lık bir verginin yılda 6,4 milyon dolara işaret ettiğini ve emisyonları 695 milyon ton azaltabileceğine dikkat çekti.

Oxfam International’n geçici İcra Direktörü Amitabh Behar “Servetin vergilendirilmemesi en zenginlerin bizden çalmasına, gezegenimizi mahvetmesine ve demokrasiyi hiçe saymasına izin veriyor. Aşırı zenginliği vergilendirmek, hem eşitsizlik hem de iklim kriziyle mücadele etme şansımızı dönüştürür.” HABER MERKEZİ