Amed'in tarihi eserleri neden Ankara’da?

• Amed'de 2014 yılında boşaltılarak JİTEM ve adliye binalarına taşınan Arkeoloji Müzesi envanterindeki Roma, Bizans, Sasani, Akkoyunlu, Artuklu gibi dönemlere ait eserlerin birçoğu yerinde yok.

YILMAZ KAYA/AMED

Amed'de ilk müze 1934 yılında Ulu Camii yakınındaki Zinciriye Medresesi'nde açıldı. Müze, 1985 yılında ise Elazığ Caddesi'ndeki yeni binasına taşınarak, 1993 tarihinde ziyaretçilere açıldı. Sur ilçesindeki tarihi İç Kale'nin restorasyonu sonrasında, Arkeoloji Müzesi'nin bir kısmı eski Adliye binasına, bir kısmı ise boşaltılan JİTEM'in terk ettiği karargaha taşındı.

Diyarbakır Arkeoloji Müzesi’nde, tarihi 12 bin yıllık olan Hilar Mağaraları kazılarında çıkarılan eserler başta olmak üzere, binlerce yıllık tarihe sahip Kortik Tepe, Gîrê Fîlla, Hekemê Usê, Karaveyan, Müslüman Tepe, İç Kale, Salat Tepe, Kenan Tepe, Xırbê Merdo, Üç tepe, Ziyaret Tepe, Kavuşan Höyük gibi kazı alanlarında çıkarılan arkeolojik eserler ile satın alma ya da müsadere gibi yollardan elde edilen tarihi eserler sergileniyordu. Eserlerin bir kısmı İç Kale'deki şimdiki yerine taşınırken, bir kısmı da 2015 Aralık ayında başlayan Sur'daki öz yönetim çatışmaları sırasında 'güvenlik' gerekçesiyle Ankara Altındağ'da bulunan Anadolu Medeniyetler Müzesi'ne taşındı.

 

 

Envanterler farklı

Diyarbakır Arkeoloji Müzesi'nin resmi internet sitesinde 2023 itibarıyla 29 bin 270 adet tarihi eserin kayıtlı olduğu belirtiliyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı Müzeler Genel Müdürlüğü'ne ait olan www.muze.gov.tr sitesinde ise bölgede gerçekleştirilen kazılar, satın alma ve müsadere gibi yollarla  Neolitik, Kalkolitik, Eski Tunç, Demir Çağ, Urartu, Asur, Helenistik, Roma, Part, Bizans, Selçuklu, Akkoyunlu, Eyyubi, Abbasi, Emevi, Sasani, Osmanlı gibi birçok medeniyete ve devirlere ait sikke, arkeolojik ve etnografik 35 bin 563 eserin Amed Arkeoloji Müzesi'nde bulunduğu kaydediliyor. Aradaki fark 6 bin 293 tarihi eser. Türkiye Turizm Tanıtım Platformu'nun internet sitesinde ise Diyarbakır Arkeoloji Müzesi'nde 31 bin 842 adet tarihi eserin bulunduğu belirtiliyor.

 

 

8 yıldır geri getirilmedi

Diyarbakır Arkeoloji Müzesi'nde kalan eserler halen eski Adliye A binası olarak bilinen binada tutuluyor. Binanın üst katında Körtik Tepe, Çayönü, Hekemê Usê, Kenan Tepe, Karavelyan salonları; 1. katta ise Salat Tepe, Müslüman Tepe, Xırbê Merdo Tepe, Kavuşan Höyük, Ziyaret Tepe, Üçtepe, Hilar Mağaraları ve İç Kale kazılarına ait sergi salonları bulunuyor. Bizans, Urartu, Helenistik, Abbasi, Sasani gibi dönemlere ait eserler ise eskiden JİTEM karargâhı olarak kullanılan tarihi binada sergileniyor. Müzeden götürülen eserler ise aradan geçen 8 yıla rağmen hala getirilmiş değil.