• Zîlan Sarah Kößler’in kaleme aldığı ‘Jina’ kitabı, Jîna Amini’nin hikâyesini çocuklara taşıyarak kolektif hafızayı yaşatıyor. Kürt halkının mücadelesini çocuklara empati ve cesaretle anlatıyor.

HAKAN TÜRKMEN / BERLİN

Zîlan Sarah Kößler’in mesleki deneyimini, politik farkındalığı ve kalbinin sesini harmanlayarak kaleme aldığı ilk çocuk kitabı "Jina", bir çocuğun gözünden bir halkın direnişini anlatıyor. 39 sayfadan oluşan Almanca ve İngilizce olarak kaleme alınan "Jina", Blue Boat Book yayınevi tarafından yayımlandı. Kitabın görsel dünyası ise Fransız illüstratör Clara Gilod’un çizimleriyle hayat buldu. Kitabın Kurmanci ve Farsça çevirisi de tamamlandıktan sonra okuyuculara sunulacak. Çocuk ve genç terapisti Zîlan Sarah Kößler’le yazarlık serüvenine dair konuştuk.

Terapistlikten yazarlığa

Zîlan Sarah Kößler, çocuk terapistliği yaparken, toplumun çocuklara yaklaşım biçimini daha derinlemesine gözlemleme imkanı bulduğuna dikkat çekerek çocuk edebiyatına dair ilgisinin nasıl başladığını şu şekilde anlattı: “Zamanla fark ettim ki yaşadığımız toplumda çocukların eğitimi oldukça siyasal ve politik bir olgu. 'Çocukları koruma' adı altında onları bilgisiz bırakmak, bana göre dünyanın en eşitsiz yaklaşımlarından biri. Oysa çocuk haklarında eğitimin önemi açıkça belirtilir. Bu nedenle çocuklara küçük yaşta empati kazandırmanın, onları dünyada olup bitene karşı daha duyarlı bireyler olarak yetiştirmenin çok önemli olduğuna inanıyorum. Yazarlık yolculuğum da bu inançla başladı. Çocuk edebiyatına dair alışılmış kalıpları kırarak, çocuklara “hakikati yaşlarına uygun bir dille anlatmam gerekiyordu.”

 

 

Bir direnişin adı

Kitap, adını İran’da ahlak polisleri tarafından işkenceyle katledilen Jîna Amini’den alıyor. Kitapta yalnızca bir trajediyi değil, bilinçli bir tercih, bir kimlik mücadelesini anlatmaya çalıştığını belirten Zîlan Sarah Kößler sözlerine şöyle devam etti: “'Jîna ismi yalnızca bir bireye değil, aynı zamanda bir halkın hafızasına, direnişine ve kimliğine karşılık geliyor. Kitabın başlığı doğrudan Jîna Amini’ye atıf yapıyor. Onun hikayesi sadece İran’daki baskı rejiminin değil, aynı zamanda Kürt kadınlarının tarih boyunca verdikleri kimlik mücadelesinin bir parçası. Yalnızca bir kadının yaşadığı baskıları değil, aynı zamanda sistematik kimlik inkarına karşı bir cevap niteliği taşıyor. Jîna Amini’nin ölümünden sonra sistematik olarak 'Mahsa' ismi öne çıkarıldı. Bu kolonyalist yaklaşım, onun Kürt kimliğini görünmez kılmaya çalıştı. Oysa ailesiyle yaptığım birebir görüşmede bir kez bile ‘Mahsa’ ismini duymadım. Hep ‘Jîna’ denildi. Kitabım ise bu kimlik inkarına karşı yazılmış bir cevaptır.”

 

 

'Jin, Jiyan, Azadî' bir yaşam tarzıdır

Hedefinin yalnızca bireysel bir hikayeyi edebiyat yoluyla anlatmak olmadığını, aynı zamanda kolektif bir belleğin aktarmaya çalıştığını ifade eden Kößler, “Ana tema, özgürlük, kimlik ve direnme hakkıdır. Ama bu sadece bireysel bir özgürlük hikayesi değil, kolektif bir hafızanın çocuklara aktarılmasıdır. 'Jin, Jiyan, Azadî' bir yaşam tarzıdır ve bu kitabı, çocukların kendi adlarını, kendi seslerini savunabilmelerinde ilham olması için yazdım'' dedi. 

 

 

Sade ve güçlü bir dil

Kitabı 6 yaş ve üzeri çocuklar için kalem aldığını ve bu yaş grubunu seçmesinin ardında hem gelişimsel hem de pedagojik nedenler olduğuna dikkat çeken Zîlan Sarah Kößler, şu şekilde devam etti: ''Bu yaşta çocuklar empati kurmaya başlar ve dünyayı anlamlandırma çabası artar. Bu nedenle sade ama duygusal bağ kurabilecekleri, düşündüren bir anlatım dili tercih ettim. Kitapta kullanılan dil sade ama güçlü, basit ama etkili bir dil kullandım. Çocukların duygusal bağ kurabileceği, tekrarlarla pekişen ve onları düşündürmeye teşvik eden bir anlatımı tercih ettim”.

 

 

Cesaret ve hayalin simgesi

Kitaptaki olayların kurgudan ibaret olmadığını ve kitabın doğrudan Jîna Amini’nin yaşamından ilham aldığını belirten  Kößler devamında şunları aktardı: ''Jina cesur, hassas, hayal gücü güçlü bir karakter. Onun dans etme, şarkı söyleme, saçlarını rüzgarda savurma arzusu, çocuklara sadece bir birey olarak değil, bir hak sahibi olarak yaklaşmayı öğretiyor. Çocukların bu karakterle bağ kurmasını sağlamak için hem duygusal hem hayal dünyasına hitap etmeye çalıştım. Jîna, çocuklara kendi bedenleri, isimleri ve hayalleri üzerinde söz hakkı olduğunu hatırlatıyor. Clara Gilod’un illüstrasyonları bu kitabın ruhunu taşıyor. Karakterin iç dünyasını ve duygusal katmanları çocukların daha iyi anlayabilmesi için görsel olarak da destekliyor. Kitaptaki olaylar kurgudan ibaret değil, doğrudan gerçek yaşamlardan besleniyor, Kitap doğrudan Jîna Amini’nin yaşamından ilham aldı. Şarkı söyleyememesi, saçlarını örtmek zorunda bırakılması, adının bastırılması gibi baskılar birebir gerçek hayattan. Aynı zamanda, bu hikaye sadece Jîna’nın değil, onun gibi ismi, kimliği ve varlığı için savaşan tüm Kürt kızlarının bir direniş anlatısıdır.” 

Hatırlamak, hissetmek, direnmek

Şu anda Hanau’daki ırkçı saldırıda katledilen 9 genç için yazdığı  'Hanau’nun Tohumları' adlı kitap üzerinde çalıştığını ifade eden Zîlan Sarah Kößler yeni projeleri hakkında şunları söyledi: ''Ayrıca Fransız bir illüstratörle ‘Evin’in Hikayesi’ adlı projemiz var. Bu kitapta nakış ve hafızayı bir araya getiren bir anlatım kurguluyoruz. Çocuklara sadece okumak değil, görerek, hissederek, dokunarak direnmenin ve hatırlamanın yollarını göstermek istiyoruz. Son olarak Jineoloji ve Jinwar kavramlarını tanıtan yeni bir çocuk kitabı projem daha var. Almanya’daki çocuk kitapları literatürünün zenginliği sıkça övülse de hala büyük eksikler var ve bende elimden geldikçe yazmaya çalışacağım.”

 

* * *

Berlin’de tanıtım

 

 

Kitabın tanıtımı, 24 Mayıs 2025 (bugün) tarihinde Berlin’de (Hermanstrasse 89) geniş katılımlı bir etkinlikle gerçekleştirilecek. Saat 15.00’te başlayacak olan etkinlik, okuma oturumları, atölye çalışmaları ve panel ile zenginleşecek. Akşam saatlerine doğru ise kültürel bir şölene dönüşecek Afgan dans gösterisinin ardından İranlı müzisyenler Yalda Yazdani, Faravaz Farvandin ve Türkiyeli Kürt sanatçı Berfîn Aktay’ın sahne alacağı müzik performanslarıyla etkinlik saat 22.00’de sona erecek.