Cidde'de ciddi konular gündemdeydi

• İran’a karşı oluşturulan Arap blokajının işe yarayıp yaramadığını zaman gösterecektir. Her halükârda Cidde toplantısı Körfez'deki suların ısınmasına yol açacaktır. Rusya, Çin ve İran üçlüsünün nasıl bir refleks vereceği ise merak konusudur. 

• KİK toplantısından, Dünyanın yeni bir kamplaşmaya doğru gittiğini belirgin bir şekilde görmek mümkündür. Mısır, Ürdün, Irak ve ABD’nin katılımıyla yeni bir iş birliği mekanizması kurulmuş oldu. Arap NATO’su şeklinde yorumlanan yeni bir yapılanmaya gidildiği muhakkaktır.
• Türkiye, Kürt düşmanlığına kendisini mahkûm etmiştir. Coğrafik konum avantajını kullanarak, Kürtleri pazarlık konusu yaparak yol alması rağbet gören bir strateji olmaktan çıkmıştır.

ŞÜKRÜ GEDİK
Suudi krallığının ev sahipliğinde Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi toplantısı Cidde’de yapıldı. Mısır, Ürdün ve Irak’ın dahil edilmesiyle konsey toplantısı ‘Cidde Güvenlik ve Kalkınma Zirvesi’ olarak yapılıp sonuçlandırıldı. 

Toplantının ana başlıkları güvenlik, enerji ve kalkınmaya odaklansa da asıl önemli meselelerden biri de devletler arası ilişkilerdi. Rusya, Çin, İran, Irak, Suriye, Lübnan, Filistin, Yemen, Ukrayna gibi çatışmalı ve sorunlu alanlara ilişkin yeni stratejik bir yaklaşımın benimsenmiş olması zirvenin sonuçlarından biri oldu. Asıl önemli mesele ise Rusya, Çin ve İran’a karşı tutum alınmasına yöneliktir. ABD Başkanı Biden, ‘Rusya, Çin ve İran tarafından doldurulacak bir boşluk bırakmayacağız’ demesi toplantının ana gündemi oldu.

Ortadoğu NATO’suna ilk adım
Ortadoğu’yu yeniden kaynayan kazan haline getiren Cidde toplantısı Arap, İsrail yakınlaşması ve Suudi hava sahasının İsrail’e açılması, İran cephesinde önemle üzerinde durulmasını gerektirecek yeni bir dönemin başlangıcına işarettir. 
KİK toplantısından, Dünyanın yeni bir kamplaşmaya doğru gittiğini belirgin bir şekilde görmek mümkündür. İlk sinyaller son NATO toplantısında verilmişti. Mısır, Ürdün, Irak ve ABD’nin katılımıyla yeni bir iş birliği mekanizması kurulmuş oldu. KİK ülkeleri ve ABD arasında ‘Ortak Görev Gücü’ kurulması ön görülmekte, Hava ve Füze savunma sistemleri, deniz güvenliği ve erken uyarı sistemleri de dahil askeri alanda yeni bir yapılanmayı hedeflemektedir. Arap NATO’su şeklinde yorumlanan yeni bir yapılanmaya gidildiği muhakkaktır. Bu oluşumun hedefinde ise ağırlıklı olarak İran yer almaktadır. 

Enerji ve gıda belirleyici
Ukrayna savaşı ile birlikte baş gösteren sorun hiç kuşkusuz enerji sorunudur. Dünya, enerji savaşlarına doğru yelken açarken enerji yatakları, enerji güvenliği, enerji piyasaları ve nakil hatları oldukça önem taşımaktadır. Cidde toplantısının önemle üzerinde durduğu konulardan biri de enerji kaynaklarına sahip olma ve güvenliğini sağlamadır. Petrol ve doğal gaz krizi önümüzdeki dönemde dünya gündemini meşgul edecek en temel konularından biri olacak. Ha keza, kapıda Gıda Krizi’de kendisini gösteriyor. Bütün bu kriz ve sorunlu alanların masaya yatırıldığı Cidde toplantısı, beklentilere ne kadar cevap olacağı bilinmez fakat enerji savaşlarının odağındaki Ortadoğu, önemli bir role sahip. 

Savaş çığırtkanlığı popülist sağı güçlendirir
Önümüzdeki süreç güvenlik, enerji, gıda sorunlarının küresel çapta varlığını his ettirdiği dönemler olacak. Enerji savaşları, beraberinde yeni kutuplaşmaları doğurmaktadır. Savaş riski artıkça ulusal söylemler ve ulus devlet ideolojilerine rağbet doğal olarak artacaktır. Merkez sağın Avrupa’da tırmanışa geçmesinin en büyük nedeni mevcut çıkar çelişkilerinin kendisini dayatmasıdır. Kendi ulus devletini önceleyen anlayışlar ön plana çıktıkça sağ siyaset tavan yapmaya meyillidir. 
Cidde toplantısı Madrid’deki NATO toplantısının Ortadoğu’da ki versiyonudur. Küresel ve bölgesel sorunlara Arap yaklaşımını ortaya koymaktadır. Kuşkusuz, kim ne elde etti? Mevcut sorunları çözme gücü var mı? istenen sonuç elde edildi mi? Soruların cevabını şimdiden kestirmek pek olası değil. Niyet ve temenni kabilinden kapsamlı bir çerçeve çizildiğini söylemek mümkündür. Irak’ta ki siyasi ve ekonomik krize, Suriye, Lübnan, Yemen, Filistin-İsrail konularına gerçekçi kalıcı çözümler yerine sadece vurgu yapılmasıyla sınırlı kalması sorunun ağırlığına denk bir yaklaşım olmamıştır.

Türkiye pas geçildi 
ABD Başkanı Biden’in Ortadoğu turu, Çin’in Hint-Pasifikteki etkinliğini, Rusya’nın Ukrayna savaşını, İran’ın Hürmüz boğazındaki etkisini masaya yatırırken, NATO üyesi Türkiye’yi pas geçmesi de üzerinde durulması gereken bir konudur.

Türkiye’nin dış politikada ki tutarsızlığı, ‘kazı kazan’ taktiğine başvurması, gerektiğinde NATO’ya, gerektiğinde Rusya’ya yaltaklanması, külhanbeylik çıkışlar yapan, caka satan, beylik laflar eden, diplomatik nezaketten uzak tavrının karşılığı, yalnızlığıdır. Türkiye, Kürt düşmanlığına kendisini mahkûm etmiştir. Bu nedenle geri dönüşü mutlak bir yenilgi anlamına geldiği için savaşta ısrar edecektir. Coğrafik konumun avantajlarını kullanarak, Kürtleri pazarlık konusu yaparak yol alması rağbet gören bir strateji olmaktan çıkmıştır. 

Cidde toplantısına gereğinden fazla anlam yüklemekten ziyade, başlayan Dünya enerji savaşlarına, KİK ülkelerinin de ABD ve İsrail ile dirsek temasında yeni bir kulvara girdiğinin göstergesidir. Suriye, Irak, Lübnan ve Yemen’de süre gelen sorunlar aşılmadığı müddetçe, bölgedeki savaş riski de devam edecektir.  

İran’a karşı oluşturulan Arap blokajının işe yarayıp yaramadığını zaman gösterecektir. Her halükârda Cidde toplantısı Körfezde ki suların ısınmasına yol açacaktır. Hedef tahtasına konulan Rusya, Çin ve İran üçlüsünün bundan sonra ki süreçlerde nasıl bir refleks vereceği ise merak konusudur.  Savaşı kendi ülke sınırları dışında karşılayan İran, içerde kendisini tahkim etmeye, destek oluşturmaya devam etmektedir. Reisi’nin Kürt coğrafyasını ziyaret ederek ‘yaşasın Kürdistan’ demesinin siyasi okuması da bu gelişmelerle alakalıdır. 

Kimi Kürt kartına sarılarak, kimi Kürt kartına saldırarak yol alıyor. Kürtler Ortadoğu’da siyasetin öznesi olmaya devam ediyor.