DEM Parti’den soyadı eşitliği teklifi

• Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Grup Başkanvekili Gülistan Kılıç Koçyiğit, kadın erkek arasındaki eşitsizliklerinden biri olan soyadı kanununda bazı değişikler yapılması istemiyle Meclis’e kanun teklifi sundu.

Yapılan kanun teklifinde gerekçesinde, “Her türlü eşitsizliğin ortadan kaldırılması, herkesin dil, din, ırk, siyasal düşünce, cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim ayrımı gözetilmeksizin temel insan hak ve özgürlüklerden eşit olarak yararlanması, evrensel bir değer olarak kabul edilmektedir. İnsanlar arasındaki eşitsizliklerin toplumda en çok görülen şekillerinden biri, kadın-erkek arasındaki eşitsizliğe tekabül eden durumlardır. Kadın-erkek arasında eşitsizlik olarak zuhur eden cinsiyet eşitsizliği Türkiye mevzuatında maalesef ki varlığını korumaktadır” denildi.

Soyadı başlı başına eşitsizlik

“Türkiye’de kadın-erkek arasında eşitsizliğe yol açan kanun maddelerinden biri de soyadı düzenlemesini hüküm altına alan Medeni Kanunu’nun 187. Maddesidir. Soyadı, her ne kadar kişiye sıkı sıkıya bağlı olan haklardan olup ve zorla değiştirilmesi mümkün olmasa da kadın, evlenmekle veya boşanmakla soyadını değiştirmek zorunda bırakılmaktadır. Yürürlükte olan Medeni Kanun’da soyadı zaten hep bir erkek üzerinden geçmektedir. Bu erkek ya kadının babası ya da eşidir. Dolayısıyla kadının soyadı her hâlükârda ailesinde olan bir erkek üzerinden tanımlanmaktadır. Her ne kadar soyadının kendisinin toplumsal cinsiyet bağlamında sorunlu olduğunu savunsak da bu kural, kadın-erkek eşitliğinin önünde büyük bir engel olarak durmaktadır. Nitekim, Medeni Kanunu’nun 187. Maddesi, soyun erkeğe dayandığına dair bu yaklaşımı pekiştirdiği için hukuki anlamda da eşitsizlik yaratmaktadır.

Devlet eşit hakkı sağlamak zorunda

Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesi iptal edilmiş ve iptal kararının Resmî Gazete’deyayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar verilmiştir. Söz konusu iptal kararı, 28/4/2023 tarihli ve 32174 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Yine aynı şekilde kadının nüfus kütüğü, evlenme ile eşinin kütüğüne nakledilmektedir. Evliliğin sonlandırılması ile birlikte tekrar eski kütüğüne nakledilmektedir. Soyadından kaynaklı cinsiyet ayrımını pekişmesi hali, kütük kuralı için de geçerlidir. Anayasanın yürürlükte olan 10. maddesine göre; Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri nedenlerle ayrım gözetilmeksizin yasalar önünde eşittir; Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin gerçekleşmesini sağlamaktan sorumludur.” ANKARA