• DİSK-AR’ın araştırmasına göre; emekli bayram ikramiyesi, asgari ücret ve enflasyon karşısında eriyerek 7 yılda 50 bin TL’lik kayba yol açtı. 

Bayramdan önce ödemesi devam eden 4 bin TL'lik emekli ikramiyesinin asgari ücrete oranı, yüzde 62’den yüzde 18’e kadar düştü. 

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından hazırlanan araştırma bülteni, emekli bayram ikramiyesinin yıllar içinde nasıl eridiğini gözler önüne serdi. Uygulamaya, 2018'de bin TL olarak  konulan bayram ikramiyesi, 2025 itibarıyla 4 bin TL’ye yükseltilse de asgari ücret ve enflasyon karşısında ciddi anlamda değer kaybetti.

Asgari ücretin üçte biri

Bayram ikramiyesinin, 2018’de asgari ücrete oranı yüzde 62,4 iken 2025’te yüzde 18,1’e geriledi. Aynı dönemde ikramiye yalnızca dört kat artarken, asgari ücret 7 kattan fazla arttı. DİSK-AR verilerine göre; emekli bayram ikramiyesi asgari ücret kadar artsaydı bugün 13 bin 793 TL, resmi enflasyon oranında artsaydı 8 bin 878 TL, gıda enflasyonuna göre ise 11 bin 460 TL seviyesine çıkmalıydı. Böylece emeklinin sadece 2025'teki iki bayramda yaşadığı toplam kayıp 19 bin 587 TL’yi buluyor. 7 yıllık toplam kayıp ise 50 bin TL’yi aşıyor.

İkramiye değil, bayram harçlığı

Araştırma, bayram ikramiyesinin giderek alım gücünü kaybettiğini ve bugün ortalama 2 kilo baklava alınabilecek düzeye gerilediğini ortaya koyuyor. DİSK-AR, emekli bayram ikramiyesinin “ikramiye demek için bin şahit lazım” seviyesine düştüğünü vurguladı. Dört yıldaki biner TL'lik artışlar, yüksek enflasyon ve asgari ücret artışları karşısında yetersiz kaldı.

Asıl mesele aylıkların seviyesi

DİSK-AR raporunda, emekli ikramiyesinin en az asgari ücret düzeyine çıkarılması ve yılda iki kez değil, dört kez ödenmesi gerektiği vurgulandı. Raporda ayrıca, emekli aylıklarının düşmesine yol açan 5510 sayılı yasanın etkilerine de dikkat çekildi ve “Asıl mesele, emekli aylıklarının insanca yaşam düzeyine çekilmesidir” denildi. Emekli sayısının arttığı bir dönemde, bayram ikramiyelerinin sembolik bir “bayram harçlığı”na dönüştüğünü belirten rapor, iktidarın “emekliyi enflasyona ezdirmeyeceğiz” söylemleriyle icraatlarının çeliştiğini ortaya koydu.

İkramiye artışı sözde kalıyor

CHP Mersin Milletvekili Gülcan Kış da emeklinin bayram ikramiyesinin yıllar içinde yaşadığı büyük erimeyi gündeme taşıdı. Kış, 2018'de bin lira bayram ikramiyesiyle 6 gram altın alınabilirken, bugün aynı 6 gram altını alabilmek için 25 bin 200 liraya ihtiyaç olduğunu söyledi. Kış, “2018’de bin liraya 6 gram altın alıyordu emekli. Bugün verilen 4 bin liralık ikramiyeyle ancak 1,5 gram altın alınabiliyor. Emeklinin cebinden tam 4,5 gram altın eksildi. Bu tablo, ikramiye artmadı; emeklinin hakkı her yıl eridi, tükendi demektir” dedi.

Kış, yalnızca ikramiye üzerinden değil, hayat pahalılığına ilişkin de değerlendirmelerde bulundu. Gıda enflasyonunun yıllık yüzde 70’leri aştığı, kiraların büyükşehirlerde 30 bin lirayı bulduğu bir ortamda emeklilerin temel ihtiyaçlarını karşılamasının imkânsız hale geldiğini söyleyen Kış, emeklinin alım gücündeki erimeyi somut rakamlarla anlattı: “Bugün 4 bin lira ikramiye veriliyor ama emeklinin gerçek kaybı 21 bin lirayı buluyor. Bir bayramda emeklinin cebinden 21 bin lira çalındı. Bu sadece maddi değil, manevi bir kayıptır. Bayram sofralarında eksilen umut, torunlara uzanamayan eldir bu kayıp.” ANKARA

 

* * *

İmalatta yavaşlamaya devam

İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI, Mayıs'ta 47,2 olarak gerçekleşerek önceki iki ayda görülen 47,3 değerinin hafif altında kaldı. Böylece endeks, imalat sanayi faaliyet koşullarının aylık bazda belirgin bir şekilde yavaşlamaya devam ettiği yönünde sinyal verdi. Mayıs verisi ile beraber sektörde bozulma eğilimi üst üste 14. aya ulaştı.

Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en hızlı ve güvenilir referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Mayıs 2025 dönemi sonuçları açıklandı. Eşik değer olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, Mayıs'ta 47,2 olarak gerçekleşen manşet PMI, Mart ve Nisan'da görülen 47,3 değerinin hafif altında kaldı. Böylece endeks, imalat sanayi faaliyet koşullarının aylık bazda belirgin bir şekilde yavaşlamaya devam ettiği yönünde sinyal verdi. Mayıs verisi ile beraber sektörde bozulma eğilimi üst üste 14. aya ulaştı.

Faaliyet koşullarının Mayıs'ta gösterdiği ivme kaybında talebin sınırlı seyri belirleyici olmayı sürdürdü. Yeni siparişlerde aşağı yönlü eğilim, Mayıs'taki belirgin yavaşlamayla birlikte üst üste 23. aya ulaştı. Zayıf talep ve enflasyonist baskılar, imalat sektörü üretiminde hız kaybının devam etmesine neden oldu. Mayıs'ta yaşanan yavaşlama, geçen yılın Ekim ayından bu yana en yüksek oranda gerçekleşti.

İstihdam ve satın alma faaliyetleri de Nisan'a göre daha belirgin düşüş gösterirken, firmalar hem girdi hem de nihai ürün stoklarını azalttı. 

 

* * *

Borsa'da kayıp yüzde 28,31

Borsa İstanbul’da 19 Mart sonrası hızlanan satışlar yatırımcının reel kaybını da artırıyor. BİST100’deki reel kayıp yüzde 28,31 olduğunu ortaya koydu.

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun 19 Mart’ta gözaltına alınıp tutuklanmasına kadar 10 bin puanın üzerinde kalmayı başaran BİST100 endeksi sert kayıp yaşarken yılın ilk 5 ayı geride kaldığında borsa yatırımcısı reel olarak büyük kayıplar yaşadı. Şebnem Turhan'ın aktardığı EKONOMİ’nin Mayıs ayı yüzde 2,1 aylık enflasyon beklentisiyle yaptığı hesaplamalara göre; BİST100 Mayıs'ta yatırımcısına yüzde 2,69; 5 ayda ise yüzde 28,31 kaybettirdi. Yılın ilk 5 ayında dört endeks dışında 29 endeks yatırımcısına reel olarak kayıp yaşattı. Mayıs'ta ise 12 endeks reel olarak kaybettirmezken 21 endeks reel olarak yatırımcısına kayıp getirdi.

Borsa İstanbul endekslerinde kayıp BİST100’in piyasa değerini de geriletiyor. 2024 sonunda BİST100 piyasa değeri 8 trilyon 554 milyar 988 milyon lira seviyesindeydi. 18 Mart’ta gelindiğinde BİS100 piyasa değeri 1.1 trilyon lira artarak 9 trilyon 645 milyar 532 milyon liraya yükseldi. 19 Mart ile birlikte sert düşen BİST100 piyasa değeri, Nisan sonunda 8 trilyon 299 milyar 627 milyon liraya, Mayıs sonunda ise 8 trilyon 172 milyar 644 milyon liraya geriledi. Böylece yılın ilk 5 ayı geride kaldığında yıl sonuna göre BİST100 piyasa değeri 382.34 milyar lira, 18 Mart’tan bu yana ise 1.47 trilyon lira geriledi.

 

* * *

Tekstil ve giyimde 35 bin istihdam kaybı

Tekstil ve hazır giyim sektörlerinde, yılın ilk çeyreğinde 2 bin 147 firma kepenk kapattı, 35 bin 460 kişi işsiz kaldı. 

Türkiye ekonomisinin istihdam ve ihracat lokomotiflerinden tekstil ve hazır giyim sektörleri, kan kaybetmeye devam etti. Ekonomim'den Yener Karadeniz'in haberine göre; bu yıl yalnızca üç ayda her iki sektörde toplam 2 bin 147 firma faaliyetini sonlandırdı. Aynı dönemde çalışan sayısı da 35 bin 460 kişi azaldı. 2022’nin sonundan bu yana bakıldığında ise iki sektörde şirket sayısı 7 bin 96 adet gerilerken istihdam kaybı ise 298 bini geçti ve toplam çalışan sayısı 1 milyon 222 binden 923 bine düştü. Başka ifade ile 2022’nin sonundan bu yana çalışan her dört kişiden biri sektörlerden çıkış yaptı.

Hazır giyim ve tekstli sektörlerinde daralma 2023’ten bu yana devam ediyor. Tekstil, 30 Nisan itibarıyla 276 adet konkordato ile  en riskli ikinci sektör olurken, 79 adet ile giyim ise 7. sırada yer aldı. 

 

* * *

Dış ticaret açığı, 6,5 milyar dolar

Türkiye’nin Mayıs'taki dış ticaret açığı, yüzde 0,1 artışla 6,5 milyar dolar olarak kaydedildi.

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Mayıs ayı dış ticaret verilerini açıkladı. Bakan Bolat, Türkiye’nin Mayıs'ta ihracatının geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,7 artarak 24,8 milyar dolar olduğun söyledi. İthalatın yıllık bazda yüzde 2,1 artışla 31,3 milyar dolar olarak kaydedildiğini belirten Bolat, "Mayıs'ta dış ticaret açığı, yüzde 0,1 artışla 6,5 milyar dolar oldu" dedi. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 79,3 olarak gerçekleşti.