• 24 saatlik döngü sanki ezelden beri varmış gibi yaşıyoruz. Fakat Dünyamız da günler geçmişte oldukça kısaydı. Araştırmalara göre giderek de uzuyor.

Biraz kısa ya da uzun 24 saatlik günlük döngü Dünya üzerindeki canlı yaşamını neredeyse bir bütün olarak düzenleyen bir yapıdır ve uzun bir süreden bu yana oldukça istikrarlı bir şekilde sürmektedir.

Ancak Dünyamızda günler hep 24 saat değildi. Bilim insanları bundan 1 milyar yıl önce Dünyada bir günün 19 saate eşit olduğunu hesaplıyor. CalTech’ten Konstantin Batygin gibi astronomlar ise Dünyanın erken döneminde bir günün 10 saatten kısa dahi olabileceğini öne sürüyor. Ay’ın oluşumuna neden olan ve Dünya ile Mars büyüklüğündeki başka bir gezegenin çarpışmasını takiben bir günün çok kısa hale geldiğini düşünen bilim insanları daha sonra Ay’ın gelgit etkileri sonucunda Dünya’nın kendi yörüngesi etrafında dönüşünün yavaşladığını belirtiyor.

Dünya üzerindeki günler hala çok yavaş da olsa - her yüzyılda yaklaşık 1,7 milisaniye - uzuyor.

Dünya'nın yavaşlayan dönüşüne çeşitli faktörler katkıda bulunuyor. Gezegenimizin Ay ile olan ilişkisi bunun birinci nedeni. Ay'dan gelen gelgit kuvvetleri Ay zaman içinde Dünya'dan yavaşça uzaklaşırken bir sürtünme etkisi yaratıyor. Bu kuvvet nedeniyle Dünya'daki günler 200 milyon yıl sonra 25 saate ulaşabilecek.

 ABDli bilim insanı Sarah Millholland, depremeler gibi bazı büyük felaketlerin de Dünyanın dönüş hızı üzerinde küçük de olsa etkileri olabileceğini söylüyor.  Örneğin, 11 Mart 2011'de Japonya'yı vuran 8,9 büyüklüğündeki deprem Dünya'nın dönüşünü hızlandırarak 24 saatlik günün uzunluğunu 1,8 mikrosaniye kısaltmıştı. Millholland, "İklim değişikliği de buzulların erimesi, deniz seviyesindeki değişiklikler ve tektonik faaliyetler nedeniyle Dünya kütlesinin yeniden dağılımına bağlı olarak bir rol oynayabilir. Kutuplardaki buzullar eridikçe dönüş yavaşlıyor” dedi.

Günlerimiz yakın gelecekte uzayabilir

Dünya'nın dönen iç çekirdeğinde görülen yavaşlamaya bağlı olarak günlerimizin uzunluğu yakın gelecekte biraz artabilir.

Bilim insanları tarafından gerçekleştirilen yeni bir araştırma, gezegenimizin çekirdeğinin son 14 yıldır alışılmadık derecede yavaş döndüğünü doğruluyor. Ve bu gizemli eğilim devam ederse, Dünya'nın günleri yakın gelecekte biraz uzayabilir.

Dünya'nın iç çekirdeği, 4.800 kilometre kadar derinde bulunan kabaca ay büyüklüğünde katı bir demir ve nikel yığınıdır. Bu merkez, iç çekirdektekine benzer erimiş metallerden oluşan aşırı sıcak bir katman olan dış çekirdek, manto olarak bilinen daha katı bir erimiş kaya denizi ve kabukla çevrilidir. Tüm gezegen dönmesine rağmen, iç çekirdek, manto ve kabuktan biraz farklı bir hızda dönebilir.

Bilim insanları yaklaşık 40 yıl önce Dünya'nın iç katmanlarını ayrıntılı sismik aktivite kayıtlarıyla haritalamaya başladığından beri, iç çekirdeğin manto ve kabuktan biraz daha hızlı döndüğü görüldü.

Ancak 12 Haziran'da Nature dergisinde yayınlanan yeni bir çalışmada, araştırmacılar 2010 yılından bu yana iç çekirdeğin yavaşladığını ve şu anda gezegenimizin dış katmanlarından biraz daha yavaş döndüğünü tespit etti.

Saatlerinizin ayarlarıyla oynamayın

Güney Kaliforniya Üniversitesi’nde görev yapan sismolog John Vidale yaptığı açıklamada, 20’den fazla araştırmanın aynı bulguları işaret ettiği ve Dünyanın iç çekirdeğinde ciddi bir yavaşlamanın yaşandığını söyledi.

Araştırmacılara göre iç çekirdeğin dönüşü yavaşlamaya devam ederse gezegenimizin dış katmanlarının biraz daha yavaş dönmesine ve günlerimizin uzunluğunu değiştirebilir.

Ancak Vidale, herhangi bir potansiyel değişikliğin saniyenin binde biri mertebesinde olacağını ve bunun da "fark edilmesi çok zor" olacağını söyledi. Sonuç olarak, bu farklılığa uyum sağlamak için saatlerimizi ya da takvimlerimizi değiştirmemiz gerekmeyecek.

 

* * *