• Hız limitleri, yol durumu ve donanımı, araç bakım ve kontrollerindeki istismar, nakliye sektöründeki sürücülerin çalışma koşulları ve iş yükü baskısıyla birleşince trafik kazaları kaçınılmaz oluyor. 
•  Türkiye ve Kuzey Kürdistan'da önceki gün meydana gelen kazalarda 40'dan fazla insan yaşamını yitirdi, onlarcası yaralandı. Türkiye, Avrupa genelinde geçen yıl trafik kazaları kaynaklı 5 bin 362 ölümle liderdi. 
•  Bu sayı, kendisini takip eden ve aynı nüfusa sahip Almanya'nın neredeyse iki katı. İllere göre bakıldığında ise bin taşıt başına en fazla ölümlü yaralanmalı kazanın Bingöl, Hakkari, Bitlis, Siirt ve Ağrı olarak devam ettiği görülüyor. 

Mardin'in Derik ilçesinde Cengiz Holding'e çalışan bir TIR'ın sebep olduğu kaza yerine ikinci TIR da çarpınca 20 kişi yaşamını yitirdi, 26 kişi yaralandı. Antep'te ise yolcu otobüsünün karıştığı kazada 15 kişi yaşamını yitirdi, 31 kişi de yaralandı. Afyon’da yine yolcu otobüsünün bu kez şarampole devrilmesi sonucu 1 kişi yaşamını yitirdi, 30 kişi ise yaralandı. Muğla'da yolcu otobüsü yandı, yangın ormana da sıçradı. TÜİK'e göre; Türkiye ve Kuzey Kürdistan'da 2021'de toplam 1 milyon 186 bin 353 trafik kazası meydana geldi. Yıl içerisindeki ölümlü yaralanmalı trafik kazalarının yüzde 78,6'sı yerleşim yeri içindeydi. Trafik kazalarında 5 bin 362 kişi hayatını kaybetti, 274 bin 615 kişi yaralandı. Türkiye, bu sayıyla Avrupa'da lider konumunda. Dr. Suat Sarı, artırılan hız limitleri ve denetimsizliğe işaret etti.

Mardin'in Derik ilçesi Üçyol mevkiinde Cengiz Holding'e ait Eti Bakır Fabrikası’ndan yük taşıyan TIR’ın karıştığı kazada yaralılara müdahale edenlere bir başka TIR çarptı; 20 kişi yaşamını yitirdi. 7’si ağır 26 kişinin tedavileri Mardin Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kızıltepe ve Derik Devlet Hastanesi’nde devam ediyor. İki şoför gözaltına alındı, kazaya dair soruşturma başlatıldı. 

İlk kaza sonrası önlem yok

Görgü tanıkları, ilk kaza sonrası bölgede önlem alınmadığını belirterek, Cengiz Holding’e ait yük taşıyan araçların ağır tonaja rağmen aşırı hız yaptıklarını ve araçların bakımsız olduğunu söyledi. 

İhmaller zinciri söz konusu

Kazanın ardından Derik Devlet Hastanesi önünde açıklama yapan Halkların Demokratik Partisi (HDP) Parti Sözcüsü Ebru Günay, ihmaller zincirine dikkat çekerek, şunları söyledi: “Bu bir felaket, felakette ihmaller zinciri söz konusu. Uzun süredir tek şeride düşürülen bir ana cadde, TIR'ların geçtiği bir ana cadde. İlk TIR'ın freni patladığı için kaza gerçekleşiyor. İnsanlar gidiyor tedbir alınmıyor, yarım saat sonra ikinci TIR geliyor, toplanmış olan kalabalığın içinde bir faciaya neden oluyor. Şunu biliyoruz; TIR'lar, Cengiz Holding'in TIR'ları. Gerekli tonaj kontrollerinin ve bakımlarının yapılmadığını, aslında o TIR'ların sürekli ölüm saçtıklarını herkes biliyor. Sanırım TIR'lardan birinin taşıdığı şey gübre. Dağılan yükler başka bir kazaya sebebiyet vermiş." 

Cengiz Holding'den pişkin cevap

Cengiz Holding, Günay'ın bu sözleri üzerine yazılı açıklama yaptı. Cengiz Holding, "Söz konusu araçların Cengiz Holding ile herhangi bir ilişkisi yoktur. Kazaya karışan araçlar, Mardin’deki gübre fabrikamızdan satın alınan ürünlerin nakliyesi için müşterimiz tarafından organize edilen TIR’lardır. Nakliyecinin temini ve tüm nakliye işlemleri, alıcının sorumluluğunda yapılmıştır. Dolayısıyla bu araçlar bize ait olmadığı gibi, araçların bakım sorumluluğu da bu sürece dahil olan taraflara aittir" diyerek sıyrılmaya çalıştı.

Cenazeler dün toprağa verildi

20 kişinin cenazeleri, dün aileleri tarafından teslim alınmaya başlandı. Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kızıltepe ve Derik Devlet Hastanesi ile kentteki özel hastanelerde bulunan cenazeler yakınları tarafından alınarak Derik ilçesine getirildi. Derik'te binlerce kişi hayatını kaybedenler için şehir merkezinde toplanırken, kılınan cenaze namazının ardından hayatını kaybedenlerin cenazeleri farklı yerlerde defnedildi. 

Beştaş: Büyük bir katliam

Defin işlemlerine Mardin ve çevre illerden gelen binlerce kişi katılırken, Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) Eşbaşkanı Saliha Aydeniz, HDP Parti Sözcüsü Ebru Günay ve HDP Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş da eşlik ediyor. Alelerden bilgi alan Beştaş, yaşanan olay için “Büyük bir katliam” dedi.

2 TIR daha geliyordu

Devam eden cenaze töreninde olayın görgü tanıkları ise Mezopotamya Ajansı’na (MA) konuştu. Tanıklar, ilk olay öncesi önlem alınmadığını tekrarlarken, ikinci TIR’ın çarpmasının ardından arkadan gelen iki TIR’ın da son anda durdurulduğunu belirterek, facianın daha da büyümesinin bu şekilde engellendiğini söyledi. 

 Selma Özcan, ilkinden sonra hastaneye yöneldiğini, ancak bir anda ikinci TIR’ın geldiğini belirterek, “Çok hızlı bir şekilde geldi. Cenazeler yerdeydi. O sırada anons yapıldı. Herkesin kenarı çekilmesi istendi. İki TIR’ın daha geldiği söylendi. ‘İki TIR daha frenleri patlamış geliyor’ denildi. Aralarında yarım saat vardı. Önlem alınsaydı bu olay olmazdı yani. Derik’te büyük bir katliam yaşandı” dedi.

TIR'ları aşırı yüklüyorlar

Kazada hafif yaralanan isimlerden HDP’li Belediye Meclis üyesi Nurettin Gökalp da ilk kazadan sonra olay yerinden cenaze çıkarmaya başladıklarını dile getirerek, bir anda ikinci TIR’ın geldiğini gördüklerini söyledi. İkisinin de Cengiz Holding’ten çıkan TIR’lar olduğunu kaydeden Gökalp, “TIR’ları aşırı yüklüyorlar. Bu katliam oldu. İkinci kazada yaklaşık 18 insan katledildi. Devlet ne güvenlik ne de tedbir alıyor” diye konuştu.

Üç kişinin kimlik tespiti

Kimlikleri dün sabah itibarıyla tespit edilemeyen üç kişinin cenazesinin DNA testinin ardından ailelerine teslim edilmesi bekleniyordu. Ölen polis ise devlet tarafından alınarak törenle memleketine gönderildi. 

Kazada yaşamını yitiren ve kimlikleri tespit edilen 17 kişinin isimleri ise şu şekilde: Şervan Tanrısever, Mihriban Tanrısever, Kemal Dağ, Necla Arda, Maşallah Bağlayan, Mülkiye Acar, İsa Ayebe, Hamit Akkoyun, İnan Berk, Sitti Abul, Hatip Denk, Ahmet Akdağ, Mehmet Ekinci, Bawer Babur, İrfan Aktaş, avukat Baran Açan, polis Yahya Ergün.  

Antep'te 15 kişi yaşamını yitirdi

Tarsus-Antep yolunun Nizip bölümünde kaza yapan bir araca müdahale için güvenlik şeridinde bulunan ekip ile itfaiye, ambulans ve bir canlı yayın aracına, kaza yerinden 150 metre geride devrilen ve kayan Özel Diyarbakır Seyahat'e ait yolcu otobüsü çarptı. Aralarında itfaiye erleri Mehmet Bozkurt (59), Mehmet Polat (57), Ahmet Polat (29), sağlık personeli Tuba Uzdilli, Abdullah Kütük, Halil Özden ile İhlas Haber Ajansı (İHA) çalışanı Muhammed Abdulkadir Esen (25) ile Umut Yakup Tanrıöver'in de (26) bulunduğu 15 kişi hayatını kaybetti, 31 kişi de yaralandı. 5 yaralının durumu ciddiyetini koruyor. 

İşçileri taşıyan traktör devrildi

Antep'in Nizip ilçesine bağlı kırsal Zergil (Keklik) Mahallesi’nde, dün sabah saatlerinde fıstık işçilerini taşıyan traktör şarampole yuvarlandı. Arif Küçük (30) ve kimliği öğrenilemeyen bir kişi yaşamını yitirdi; Ahmet Küçük (76), Ali Küçük (42) ile kimlikleri belirlenemeyen 5 kişi de yaralandı. 7 yaralıdan ikisinin sağlık durumunun ağır olduğu öğrenildi. 

Urfa-Birecik Karayolu’nda önceki gece saatlerinde iki TIR’ın kafa kafaya çarpışması sonucu meydana gelen kazada üç kişi yaralandı. 

Otobüs şarampole devrildi

Afyon’un Sandıklı ilçesinde ise yolcu otobüsü şarampole devrildi. Kazada bir kişi yaşamını yitirdi, 10’u ağır olmak üzere 30 kişi de yaralandı. Kaza, Afyon-Antalya kara yolu Hüdai Kaplıcaları yakınında meydana geldi. Yalova'dan Antalya'ya giden yolcu otobüsü, sürücünün direksiyon hakimiyetini kaybetmesi sonucu şarampole devrildi. Yaralılar, ambulanslarla çevre hastanelere kaldırılarak, tedavi altına alındı. 10 kişinin sağlık durumunun ciddiyetini koruduğu belirtildi. 

Otobüs yandı, ormana sıçradı

İstanbul’dan Muğla’nın Marmaris ilçesine giden Birol Çiçek’in (33) kullandığı yolcu otobüsünün motor kısmından, saat 06.00 sıralarında, dumanlar yükselmeye başladı. Sakar Geçidi’nde yangını fark eden Çiçek, otobüsü yol kenarına çekerek, 37 yolcuyu indirdi. Alevler, yol kenarındaki ormana da sıçradı. İhbarla bölgeye sevk edilen itfaiye ve orman ekipleri, alevleri bir saatte söndürdü. Otobüs, tamamen yanarken, bir dönüm alan da zarar gördü. Yangının, motor turbo borusundan çıktığı belirlendi. Jandarma, yangınla ilgili soruşturma başlattı. 

Yol yapımından limite kadar

Aylar öncesinden otoyollarda artırılan hız limitinden dolayı kazaların artacağı uyarısında bulunduğunu söyleyen İBB Ulaşım ve Trafik Komisyonu üyesi Dr. Suat Sarı, “Bütün dünyada hızı limitleri azaltılırken biz hızı yükselttik. Hız limitini 154 km sınırına getirmeniz açık seçik bir cinayettir. İşte beklediğimiz kaza oldu. Bundan sonra daha da artacak. Bu daha ilk. Otoyollarımızı küresel otoyol yapım şartlarına aykırı yapıyoruz. Dinlenme yerleri yapmıyoruz, şerit ve hız denetleme sistemleri kurmuyoruz. Sırf beton otoyol yapıyoruz. Sonuçta bunlar oluyor” dedi. 

Limitörler sökülüyor, şerit denetimi yok

Cumhuriyet'e konuşan Sarı, hız limitlerinin böyle gitmesi durumunda kazaların daha da artacağını belirterek, şunları söyledi: “Otobüs sürücülerinin şerit denetimi yapılmıyor. Otobüslerin gitmesi gereken şerit üçüncü ve ikinci şerittir. Hepsi birinci şeritte gidiyor. Bunların limitörleri vardır. Bu limitörler sayesinde otobüsler 100-120 kilometre sınırını geçemezler. Onların hepsi fabrikadan öyle çıkıyor ama bunu söküyorlar. Bunlar denetlenmiyor. Muayene istasyonları da bunu denetlemiyor. Otoyollarda hız denetim sistemi kurulması lazım. Beton otoyolun bir anlamı yok. Türkiye’de otoyol yapıldıktan sonra ölüm oranları düşecek, dediler ama 2020-2021 arası ölümlü ve yaralanmalı kaza oranları arttı. Yol yapmakla trafik kazalarını azaltamıyorsunuz. Böyle giderse kazalar daha da artacak. Dünyada hız sınırını arttırıp da iyi sonuç almış hiçbir ülke yoktur.” 

5 bin 362 kişi yaşamını yitirdi

Türkiye ve Kuzey Kürdistan'daki karayolu ağında 2021'de toplam 1 milyon 186 bin 353 adet trafik kazası meydana geldi. 998 bin 390 adedi maddi hasarlı, 187 bin 963 adedi ise ölümlü yaralanmalı trafik kazasıdır. Yıl içerisindeki ölümlü yaralanmalı trafik kazalarının yüzde 78,6'sı yerleşim yeri içinde yüzde 21,4'ü ise yerleşim yeri dışında meydana geldi. Trafik kazalarında 5 bin 362 kişi yaşamını yitirdi, 274 bin 615 kişi yaralandı. TÜİK'e göre; toplam yaşamını yitiren sayısı, bir önceki yıla göre yüzde 10,2 arttı. 2020'de 4 bin 866 kişi yaşamını yitirmişti. Bin taşıt başına 7,4 ölümlü yaralanmalı trafik kazası meydana geldi. Taşıt sayısına göre kazalar ve sonuçları değerlendirildiğinde, 2021'de ölümlü yaralanmalı kazaların yüzde 50,5'i iki araçlı, yüzde 43,6'sı tek araçlı ve yüzde 5,9'u çok araçlı kazalardan oluştu. Ölümlü yaralanmalı trafik kazasına 308 bin 442 adet taşıt karıştı.

Nüfusa göre Kürt illeri önde

İllere göre incelendiğinde bin taşıt başına en fazla ölümlü yaralanmalı kazalarda ilk sırayı Kürt illeri alıyor. İlk 5'teki iller şunlar; Bingöl, Hakkari, Bitlis, Siirt ve Ağrı. 

Avrupa Birliği'ne fark atıyor

Avrupa Birliği'nde 2020'de 18 bin 786 kişi hayatını kaybetti. Bu sayı 2010'da 29 bin 576'dı. AB içinde en fazla ölümlü yol kazaları Almanya'da, nüfusa oranla bir milyon kişi başına düşen en yüksek ölüm ise Romanya'da meydana geldi. Türkiye'nin de dahil olduğu Avrupa genelinde ise 2020'de en çok trafik kazaları kaynaklı ölüm yıllık 4 bin 866 ile Türkiye'de yaşandı. Almanya (83,2 milyon) ve Türkiye'nin (83.6 milyon) nüfusları ise hemen hemen aynı. Federal İstatistik Dairesi'ne göre; Almanya'daki ölümler 2021'de, bir önceki yıla göre yüzde 5,8 azaldı. Almanya'da 2021'de 2 bin 562 yaşamını yitirdi. Bir önceki yıl ise 2 bin 719'du. 

TÜİK'in Motorlu Kara Taşıtları istatistiklerine göre; trafiğe kayıtlı toplam taşıt sayısı Ocak ayı sonu itibarıyla 25 milyon 321 bin 937. AB ülkelerinde 45 milyon 803 araçla en fazla araca ev sahipliği yapan ülke ise Almanya.

 

Cengiz ölüm saçıyor

HDP Sözcüsü Ebru Günay, dün katıldığı cenaze töreninden sonra açıklama yaparak, hem hükümetin hem de Cengiz Holding'in sorumluluğuna dikkat çekti. Baştan itibaren bir ihmaller zinciri olduğunu, korunanlar ve ayrıcalıklar sınıfının çok rahat katliam yapma ve bunun hesabını vermemesine işaret eden Günay, bütün Derik ve Mazıdağı halkının, Cengiz Holding’in Eti Bakır Tesisi'nin yıllardır ölüm saçtığını bildiğini söyledi. "Doğayı katlederek ölüm saçıyor, yük gönderdiği TIR’larıyla ölüm saçıyor. İpek yolunun kullanım biçimi, TIR’larının kontrolsüz olmasıyla ölüm saçıyor” diyen Günay, kazanın bir katliam olduğunun altını çizdi. Günay, şunları söyledi: “Katliamın asıl sebebi, aylardır bitmeyen yol yapım çalışması. Düşünün bir ana cadde, İpek Yolu’nun ana caddesi TIR’ların vızır vızır geçtiği tek şerit üzerinden çift yönlü götürülüyor. Bugün hepimiz olay yerinden geçerken gördük, iki kaza gerçekleştiriliyor ama yol kapatılmıyor. Zamanında yol trafiğe kapatılsaydı, bu katliam gerçekleşmeyecekti. İki kaza arasında 20 dakikalık bir zaman dilimi var. Zamanında tedbir alınsaydı, ikinci katliam gerçekleşmeyecekti. Zamanında TIR’lar,  yük tonajları kontrol edilseydi bunlar gerçekleşmeyecekti. Öyle benim taşeron firmalarımdır, benim müşterilerimin sorumluluğudur diyerek, Cengiz Holding bu sorumluluktan kurtulamaz.

Sırtını iktidara dayamış

Cengiz Holding sırtını iktidara dayamış, her türlü doğa katliamını ve can kaybını kendisinde hak görüyor. Onlardan alışveriş yapan müşteriler, o yükleri taşıyan kamyonlar ve TIR, güçlerini iktidardan alarak katliamları gerçekleştiriyor. 21 canın katli, Cengiz Holding’in elindedir. Mardin’de yaşanan doğa katliamı, Eti Bakır Tesislerinden kaynaklanıyor. Katliamların sebeplerinden biri taşınan fosfatın yola dökülmesi ve oluşan kaygan zeminden bahsediliyor. Eti Bakır’dan alınan fosfat ile gerçekleşiyor. Sorumluluk müşterilerimizdedir, diyerek bu işten kurtulamazlar. O TIR’ların yükleri kontrol ediliyor mu, yükü sizden alıyorlar. Sorumluluk size ait. Gerekli kontrol yapılmıyor, iş güvenliği, yol güvenliği yok.”

Eti Bakır ne üretiyor?

Eti Bakır A.Ş Mazıdağı İşletmesi yılda, 250 bin ton konsantre fosfat, 650 bin sülfürik asit üretilip Fosforik Asit Üretim Tesisi için hammadde oluşturuyor ve 150 bin ton fosforik asit üretiliyor. Üretilen 150 bin ton fosforik asit, üretilen 75 bin ton sıvı amonyak Gübre Üretim Tesisi'nin hammaddesini oluşturuyor ve 108 bin 336 ton DAP(18-46-0) gübresi üretiliyor. Sülfürik asit tesisinin çıktısı olan kalsin kullanılarak 2 bin ton katot bakır, 2 bin 530 ton çinko karbonat ve 6 bin 740 ton kobalt karbonat üretiliyor.

Bir yıl içinde ortalamanın üstünde 82 kişi, Derik ve köylerinde kolon/bağırsak kanseri oldu. Yurttaşlara göre; akşamları Eti Bakır’ın zehri rüzgarla taşınıyor. Derik dört mevsim Eti Bakır’ın dumanı, buharı altında kalıyor.