• Kürt düşmanlığına dayalı savaşla kaynakları tüketen, halkı  yüksek enflasyon, işsizlik, yoksulluk girdabına sürükleyen AKP-MHP iktidarı, Türk Lirası’nın değer kaybını durduramadığı gibi talimatla hükmettiği devlet kurumları ile birlikte oynadığı faiz-döviz kumarıyla koşar adım devaülasyona gidiyor. İktidar ortakları, pişkince açıklamalarla eleştirileri ve erken seçim çağrılarını savuşturmaya çalışıyor.

 

Türk Cumhurbaşkanı Recep T. Erdoğan’ın önceki günkü kabine toplantısı sonrası düşük faiz politikalarında kararlı olduklarını yineledi. Erdoğan, ”Ülkemizi bunca tuzaktan, badireden nasıl çıkardıysak bu ekonomik kurutuluş savaşından da zaferle çıkaracağız” dedi. Erdoğan’ın bu sözlerinin ardından çakılma hızını arttıran Türk Lirası (TL), dün de hem Erdoğan hem de ortağı MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin aynı savunuyu tekrarlayıp seçimler için 2023’ü işaret etmesiyle günlük yüzde 18’in üstünde değer kaybetti.

Geçen hafta Merkez Bankası (TCMB), Türk Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatıyla politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını yüzde 16’dan yüzde 15’e indirmiş, faiz kararı sonrası Dolar/TL kuru 11’i geçmişti. TCMB yüzde TÜİK’e göre 20’ye yakın ama bağımsız kuruluşlara göre yüzde 40’ı aşan yüksek enflasyona ve TL’de art arda gelen sert değer kayıplarına rağmen faiz indirimlerine gelecek ay da devam edeceğini açıklamıştı.

AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın önceki günkü kabine toplantısı ardından akşam saaterinde ekonomi ile ilgili açıklamalar yaptı. Erdoğan, düşük faizlere ilişkin, “Bu politika ile biz ne yaptığımızı, ne için yaptığımızı, nasıl yaptığımızı hangi risklerle karşı karşıya bulunduğumuzu, sonunda ne elde edeceğimizi gayet iyi biliyoruz” derken, süreci “ekonomik kurtuluş savaşı” olarak niteledi. Erdoğan faizlerin düşük tutulmasını memnuniyet verici olarak niteleyerek, TL’deki değer kaybı nedeniyle meydana gelen fiyat artışlarının yatırımları doğrudan etkilemeyeceğini ifade etti. Bu açıklamanın ardından TL’deki değer kaybı hızlandı.

Ancak Erdoğan dün de aynı tonda açıklamalarına devam etti ve muhalefeti suçladı. Dün öğleden sonra 11,19 olan dolar/TL, Erdoğan’ın açıklaması sonrasında sert yükseliş yaşadı. Erdoğan, ”İnşallah 2023 Haziran seçimlerinde hem cumhurbaşkanlığını yeniden kazanarak hem Cumhur İttifakı olarak Meclis’te çoğunluğu elde ederek, bu rekoru çok daha ileriye taşıyacağız. Biz, bundan 10 yıl önce 2023 hedeflerimizi ilan ettiğimizde mevcut takvime göre seçim yılı 2024’tü. Fakat ilginçtir hala ‘erken seçim, erken seçim’. Olmayacak erken seçim, Haziran 2023. Bunlar kiminle yürüdüklerinin farkında değiller. Geçti o, onlar tarih oldu” dedi. Erdoğan’a Cumhur İttifakı’ndaki ortağı MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli de katıldı. Bahçeli, dünkü Grup Toplantısı’nda erken seçimlerin olmayacağını ve seçim tarihinin 2023 olduğunu tekrarladı. Bahçeli, şunları söyledi: ”Tekraren söylüyorum, erken seçim falan yoktur, seçim 2023 yılının Haziran ayında yapılacaktır. ‘İlle de seçim, hemen seçim, seçim de seçim’ diyenler, bozgun siyasetinin taraftarlarıdır. İstikrara en çok ihtiyaç duyduğumuz bir dönemde ‘seçim’ demek kime hizmettir? Kimin sesine ses olmaktır? Nasıl bir siyaset anlayışıdır? Takip edilen politikalar doğrudur, yakında her şey düzelecektir. Terörle mücadelemizin rövanşını kur üzerinden almak istiyorlar. Dik duruşumuzu, egemenlik haklarımızı kahramanca savunmamızı dövizle baskılamaya çalışıyorlar.”

Değer kaybında rekor

Bu açıklamaların ardından piyasalar allak bulak oldu. Dolar/TL sert dalgalanmalarla birlikte 13,15’e yükseldi. Euro/TL’de ise bir eşik daha aşıldı. Euro/TL kuru öğle saatlerinde 15,16’nın üzerine çıktı. TL, günü yüzde 18 değer kaybıyla gelişen ülke para birimleri arasında en fazla değer kaybeden para birimi oldu. TL’deki değer kaybı Eylül’den beri yüzde 62’nin üstünü buldu.

Devalüasyondur işte

Döviz kurlarının yükselişinin durmaması nedeniyle sosyal medyada devalüasyon tartışmaları da yapılmaya başlandı. Gelecek Partisi Ekonomi Politikaları Başkanı Kerim Rota, Twitter’deki paylaşımında, ”Tayyip Erdoğan, Tansu Çiller’den sonra en büyük devalüasyona imza attı. Türk Lirası’nın aylık değer kaybı, 1981’den yana en yüksek 2. artışı yaşadı” dedi. Muhalif iktisatçı Mahfi Eğilmez ise ”Türkiye, ‘dalgalı kurda devalüasyon olmaz’ diyen bizleri mahcup etmiş bulunuyor” paylaşımı yaptı. Hükümet tarafından ülkenin para birimine değer kaybettirilmesi anlamına gelen devalüasyon, ihracatın artırılması yoluyla dış ticaret dengesinin sağlanması için kullanılıyor. Serbest piyasalarda her gün yaşanan kur değişimlerinden farklı olarak devalüasyon, düzenli ve sert değer kayıplarının genel ilerleyişine verilen addır. Türkiye’de yaşanan devalüasyon, Türkiye’nin resmi para birimine yönelik yaşanan güvensizlikten kaynaklanırken, piyasalarda hükümetin bu artışı kasıtlı olarak gerçekleştirdiği de ileri sürülüyor.

Muhalef tepkili

Muhalfet partileri ise dün yaptıkları açıklamalarla Erdoğan ve yönetimine tepki gösterdi. Tüm parti liderleri kendi yönetim organlarıyla toplantı yapma kararı aldı. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, döviz kurlarındaki yükseliş ve ekonomideki gelişmeler nedeniyle Antep ve Urfa ziyaretlerini iptal etti. Kılıçdaroğlu’nun bugün saat 12.00’de Olağanüstü MYK toplantısına başkanlık edecek. Bu karar öncesi partisinin Grup Toplantısı’nda konuşan Kılıçdaroğlu’nun ana gündemi ekonomiydi. Kılıçdaroğlu, “Sen Türkiye Cumhuriyeti devletinin temel bir milli güvenlik sorunusun” diye seslendiği Erdoğan’ın efeliklerine ve palavralarına işaret etti. Kılıçdaroğlu, “Bu millet senin ne mal olduğunu öğrendi. Ekonominin perişan halini biliyorlar. Acaba nasıl sıyırırız diye düşünüyorlar. Erdoğan Kurtuluş Savaşı, diyor. İnsanın biraz yüzü kızarır be. Oğlum paraları sıfırladınız mı diyen adam kimdi Allah aşkına?” diye sordu. Kılıçdaroğlu, seçim çağrısını yineledi.

İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, olağanüstü toplanma kararı aldı. Akşener, ekonomi kurmaylarını dün saat 18:00’de toplantıya çağırdı. İYİ Parti Genel Başkan Yardımcısı Bahadır Erdem, Başkanlık Sistemi’nin ülkeyi batma noktasına getirdiğini, Cumhur İttifakı’nın ise iflas ettiğini belirtti, erken seçim çağrısını yineledi.

HDP ‘acil’ toplanıyor

Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eşbaşkanları Pervin Buldan ve Mithat Sancar, Merkez Yürütme Kurulu’nu (MYK) “acil” koduyla toplantıya çağırdı. Toplantıda ekonomideki kriz ve topluma yansımalarına karşı çözüm önerileri tartışılacak. MYK sonrası Eşbaşkanlar açıklama yapacak. ANKARA

 

Satış yapmadılar

Yaşanan sert yükselişlerin ardından gübre ve zirai ilaç şirketleri, Türkiye’nin farklı bölgelerindeki bayilerine ”satışlarımız geçici olarak durdurulmuştur” şeklinde genel duyuru ilanı göndermeye başladı. Şirket yetkilileri, ”Kurdaki yukarı yönlü sert yükselişler ham madde fiyatlarımızı da yukarı çekiyor. Artık fiyat belirleyemiyoruz. Sattığımız ürünün yerine mal koymakta zorlanıyoruz. Ham maddeye erişim sıkıntıları yaşıyoruz. O yüzden geçici süre satışları durdurmak zorunda kalıyoruz” dedi.

 

Tahtalar kapandı

Döviz büroları, yaşanan volatilite nedeniyle öğlen saatlerinde tahta kapatmak zorunda kaldı ve döviz satışını durdurdu. Bir işletmeci, ”İstikrar olmadığı için tahtayı kapatmak zorunda kaldık. Ne müşteri ne biz mağdur olalım. Şu anda döviz satan yok, tedirginlik olduğu için herkes alım tarafında hareket ediyor. Piyasada çok fazla TL var. İnsanlar sürekli döviz almak istiyor” şeklinde konuştu.

 

Bankalar kilitlendi

Bazı bankalar da dün sistemlerini kilitledi. Yapı Kredi’nin mobil bankacılığında, ”Şu an sistemlerimizde geçici bir sorun yaşıyoruz. En kısa sürede çözülmesi için çalışmalarımız devam ediyor. Anlayışınız için teşekkür ederiz” denildi. İş Bankası’nın mobil Bankacılığı‘nda ise, ”Teknik nedenlerden dolayı şu anda işleminizi gerçekleştiremiyoruz. Lütfen daha sonra tekrar deneyiniz” ifadeleri yerdi. Kurdaki hızlı yükseliş sonrasında diğer bankaların da döviz alım-satımını durdurduğu öğrenildi.

 

Veliaht Prens geliyor

Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed el Nahyan bu akşam Türkiye’ye gelerek Cumhurbaşkanı Erdoğan’la görüşecek. El Nahyan’ın cantasında ekonomik konular var. BAE resmi haber ajansı WAM’da yer alan haberde, ikili ilişkilerin yanı sıra Türkiye ile BAE arasında çeşitli alanlardaki iş birliği ve ortak çalışmaları artırma olanaklarının ele alınacağına işaret edildi. Haberde, ayrıca iki ülkeyi ilgilendiren bölgesel ve uluslararası konular ile gelişmelerin de görüşüleceği vurgulandı. Erdoğan’ın BAE’dan Türkiye’deki yatırımları için 10 milyar dolar harcama beklentisi içinde olduğu belirtiliyor.