• Hengaw İnsan Hakları Örgütü, İran rejiminin savaşın ilk 10 günde en az 530 kişiyi tutukladığını bildirdi. 

Hengaw İstatistik ve Dokümantasyon Merkezi tarafından derlenen verilere göre; tutuklulara yöneltilen suçlamalar arasında “İsrail adına casusluk”, “devlete karşı propaganda” ve “kamuoyunda kaygı yaratma” yer alıyor. Tutuklananlar arasında en az 30 kadın, iki Afgan vatandaşı ve iki Avrupa vatandaşı bulunuyor. 22 Haziran 2025 Pazar günü, siyasi tutuklu Majid Masibi, “İsrail adına casusluk” suçlamalarının ardından adil bir yargılama veya önceden kamuya duyurulmadan idam edildi.

İran yetkilileri yargısal baskıyı daha da yoğunlaştırdı. İstihbarat Bakanlığı ve yargı, tutukluların artırılmış kısıtlamalar altında hızla yargılanmasını emretti. Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi, İsrail'i destekleyici olarak algılanan her türlü iş birliğinin en ağır cezalarla karşılanacağını duyurdu. Buna paralel olarak, İslami Danışma Meclisi (Parlamento), yabancı hükümetlerle iş birliği yapmanın cezasını artırmayı amaçlayan acil bir çift aciliyet yasası çıkardı.

Hengaw İnsan Hakları Örgütü, ulusal güvenlik kisvesi altında gerçekleştirilen devam eden tutuklama ve infaz dalgasını şiddetle kınadı. Hengaw, uluslararası insan hakları organlarını bu ihlalleri durdurmak ve tüm tutukluların yasal statüsünün, muamelesinin ve güvenliğinin bağımsız olarak izlenmesini sağlamak için acil ve koordineli eylemde bulunmaya acilen çağırdı. 

 

* * *

PJAK’tan çağrı

Kürdistan Özgür Yaşam Partisi (PJAK) Meclisi, Kürt halkı ile Azeri Türk halkı arasında “kötü niyetli aktörlerin planlarını boşa çıkarmaya” çağırdı. 

İrail ile İran savaşına dikkat çekilen açıklamada, "Kürtler ve Azeri Türklerin coğrafi yakınlığı ve Urmiye gibi bölgelerde ortak yaşam alanları paylaşmaları nedeniyle bu savaş ve buna bağlı gelişmeler her iki halk için ciddi sonuçlar doğurabilir. Tarihsel deneyimlerimize bakarak bu tehlikeli tarihsel evrede omuz omuza yürümeli ve güvenle bu dönemi aşmalıyız" denildi. 

Farklı aşamalarda hem fikir ve projelerle sorunlara çözüm bulmak hem de pratikte Kürtler ve Azeri Türkler arasındaki tarihsel ortaklıkları özgürlük mücadelelerini yükseltmek ve demokratik bir sistem inşa etmek için değerli bir fırsata dönüştürmeye çalıştıklarını hatırlatan PJAK, açıklamasını şöyle sürdürdü: "Şimdi her zamankinden daha fazla bu hedefe bağlıyız. Bu savaşın sıcaklığı tüm İran’ı sararken, hem hükümetin güvenlik kurumları hem de Kürtler ve Azeri Türkler arasında kaos yaratmak için pusuda bekleyen kötü niyetli kişiler, bu iki kardeş ve ortak kaderi paylaşan halk arasında Türkofobi ve Kürdofobi atmosferi yaratmaya çalışıyor. PJAK olarak açıkça ilan ediyoruz ki; tüm gücümüzü bu iki halk arasındaki değerli bağları her zamankinden daha güçlü hale getirmek için kullanacağız ve böylece mevcut savaşın yol açtığı zararı en aza indireceğiz. Kendimizi her iki halka karşı sorumlu hissediyoruz ve İran hükümetinin ve bölgedeki diğer kötü niyetli aktörlerin kötü planlarını boşa çıkarmak için tüm kapasitemizi kullanacağız.

Ortak yapılar önerisi

Bu çerçevede, Kürt ve Azeri Türk halklarının sivil toplum kuruluşlarının ve örgütlerinin, her iki halkın ortak vatanı olarak kabul edilen şehir ve bölgelerde, bu savaşın olası tehdit ve zararlarına karşı omuz omuza mücadele edebilmek için ortak yapılar oluşturmasını öneriyoruz.

Biz, Azeri Türklerin özgürlükçü ve demokratik tüm örgüt ve kuruluşlarıyla işbirliği yapmaya hazırız ki bu iki halk arasında demokratik dayanışma ruhunu geliştirelim. Böylece, savaşın yıkıcı etkilerine karşı halklarımızın yaşamını korumak için tarihsel görevimizi yerine getirelim ve bölgedeki fırsatçı rejim ve hükümetlerin Kürtler ile Azeri Türkler arasında çatışma ve bölünme tohumları ekme fırsatını ellerinden alalım.

İki hükümete çağrı

Türkiye hükümetine ve Azerbaycan Cumhuriyeti’ne mesajımız şudur: Eğer gerçekten Azeri Türklerin çıkarlarını gözetiyorlarsa Kürtleri Azeri Türkler için bir tehdit olarak gösteren her türlü politikadan uzak durmalıdırlar. Kürdofobi atmosferi yaratmaya ve Kürtleri tehdit olarak göstermeye yönelik her girişim, İran’daki Azeri Türk ulusunun demokrasi mücadelelerini yanlış bir yola saptırır ve onları gerçek hedeflerinden uzaklaştırır; bu da yalnızca İran rejimine fayda sağlar."