Krizin nedeni savaş, savaş da iktidar tercihi

• Ekonomik krizin insanları intihara sürüklediği Türkiye’de savaş sanayisine aktarılan kaynağın son 5 yıl içinde 5 kat arttığına dikkat çeken ekonomist Dr. Cüneyt Akman, savaşın da bir iktidar tercihi olduğunu söyledi.

 

Türkiye’nin sürdürdüğü savaş politikalarının ekonomiye maliyetini ”Kahrolsun İstibdat Yaşasın Hürriyet” isimli kitabında işleyen Dr. Cüneyt Akman, savaşa harcanan kaynakların Türkiye’yi nasıl krize sürüklediğini Vietnam savaşı örneği üzerinden anlattı. 

Yeni Yaşam Gazetesi’nden Hüseyin K. Akçadağ’a konuşan Akman, Êfrîn’i işgal saldırısı sırasında yazdığını dile getirdiği kitabında hem aktüel bir meseleyi incelemek hem Türkiye’deki otoriter rejimin geçmişteki (Türkiye ve dünyadaki) otoriter rejimlerle karşılaştırmak ve incelemek istediğini söyledi. Akman, kitapta gerçek bir cumhuriyetçiliğin neden barış yanlısı, neden savaş karşıtı olduğunu anlatmaya çalıştığını vurguladı. Akman, “İstibdat rejimleri yasa dışı yapılardır. Herhangi bir otoriter yapı değildir. Mevcut yasaların arkasından dolanarak veya doğrudan doğruya ihlal ederek yasa dışı, gayri meşru bir yönetimin kurulmasıdır” dedi. İstibdat rejimlerinin genellikle bir iç ve dış düşmanlara ihtiyaç duyduğunu altını çizen Akman, bunu şöyle açıkladı: “Sık sık güç gösterileri yaparak kendi içsel zayıflığını gidermeye, meşruluğunu sağlamaya çalışır. O  nedenle iç ve dış düşmana ihtiyacı vardır. Bunun savaş ekonomisi ile çok yakın ilgisi vardır.” 

Vietnam savaşı örneği

 Savaşların yol açtığı felaketleri dünyadan örnekler vererek açıklayan Akman, şöyle devam etti: “Amerika dünyanın en zengin ülkesiydi 1950’lerde. Ama 1960’larda Vietnam savaşı gibi bir savaş onu iflas noktasına getirdi. Bretton Woods sistem çöküşü Amerika’nın Vietnam savaşındaki muazzan savaş harcamaları nedeniyle oldu. Dolara dayalı Bretton Woods dünya para sisteminin çöküşü bugün yaşadığımız krizlerin nedendir. Düşünün ki bir savaş dünyanın en büyük ekonomisini bile yerle bir edebiliyor. Bütün dünyaya zarara verebiliyor. Türkiye gibi kaynakları daha sınırlı bir ülkede savaşların neye yol açabileceğini göstermek için yazdım.”

Savaşın yuttuğu bütçe

 Ekonomist Akman, yaptığı hesaplamaları ise şöyle paylaştı: “Bakın Sayın Bahçeli bir ara bir konuşma yaptı, ondan önce de Sayın Cumhurbaşkanı da ‘Bir mermi kaç paradır, siz biliyor musunuz’ işte ‘bir F-16 ne kadar benzin yakıyor’ dedi. En son Merkez Bankası Başkanı da ‘O SİHA’lar, İHA’lar parasız uçmuyor. O askerler oraya bedava gitmiyor’ dedi. Bahçeli’nin konuşmasında verdiği rakamların hepsi benim kitabımdan alınma. O hesaplamaların hepsini ben yaptım. İşte bir F-16’nın kaç galon benzin yaktığını, ben kitabı yazdığım sırada jet yakıtının ne kadar olduğunun üzerinde yapılmış hesaplamalardı. Tabi ben başka bir şey için yazdım, onlar başka bir şey için kullandı. Ben o rakamları git gide 50 milyar dolar gibi bir rakama yükselecek ve Türkiye’nin bunu sonucu ciddi bir ekonomik sıkıntıya gireceğini göstermek için yazdım. 2018’in yazında yazdım. Savaş masrafları, savaş sonrası bakım, silahlar, bombalar ve mermilere giden paralar. Bunlar bir savaşın sürdürülmesi için gerekli olan paralar. Bir de askeri sanayi kompleks için harcanan paralar var. Ben burdan bunların toplamının birlikte Türkiye’yi bir krize sokacağını söylemiştim 2018’in yazında. Üzerinden çok geçmedi; 3-4 ay sonra bazı dış tetikleme ile birlikte Türkiye ciddi bir krize girdi. Nitekim şimdi itiraf ediyorlar. ‘Ucuz mu uçuyor SİHA’lar’ diye.”

Savaş sanayine 5 kat daha fazla

 Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘Savunma sanayi 75 milyar dolar tutuyor bunların toplamı’ söylemi üzerinde duran Akman, savaş sanayine ayrılan kaynak 2016’da 15 milyar dolar iken son 5 yıl içinde bu rakamın 5 kat arttığını ifade etti. Akman, “Odalar birliğindeki savaş sanayi grubu ‘bu biz yetmez, bize bu kadar daha verin’ diyor. E niye? ‘İnceleyeyim’ diyenlere de ‘bağımsızlığın fizibilitesi mi olur kardeşim’ diyorlar. Tam da onun fizibilitesi olur. Hesapsız kitapsız yapılan işler sonucunda bakın ne oluyor. Füze savunma sistemleri alınıyor ama size füze atmıyorlar. Ekonomiyi öyle bir hale getiriyor ki hesapsız ve genellikle yandaş bazı firmaları korumak için verilen silah sanayi ihaleleri, biliyorsunuz bir de altyapı ihaleleri var. Bunların sonucunda karşı tarafın size füze atmasına gerek kalmıyor. Trump tweet attı füze değil. Bir tweetin sonucunda yelkenler suya indi” dedi.

Konuşulmasına bile izin yok

Akman, şöyle devam etti: “Bugün Türkiye 75 milyar doları savaş sanayine ayırdığını ilan ediyor. Ne kadarı gerekli ne kadarı gereksiz bilmiyoruz. Soruşturulmasına, konuşulmasına bile izin verilmiyor. Bu soruyu sormaya bile izin yok. Bu soruyu soranlara neredeyse vatan hainleri muamelesi yapılırken -Tam tersi bu soruyu soranlar vatan severdir halbuki- tıpkı ‘128 milyar dolar nereye gitti?’ sorusunu sorduğumuz gibi bunları da sormak gerekiyor. Tabi 128 milyar dolara kolayca soruluyor ama silah sanayi için -milli bağımsızlık için lazım deniliyor- o verilen ihalelerin, verilen şirketlerin yarısı yine yabancı- inşaat ihaleleri yetmeyince AKP’ye yakın bazı şirketlere bir de böyle silah sanayi yolu ile kaynak aktarılıyor. Buna millet sesini çıkarmıyor vatan-millet içindir diye. Halbuki öyle değil, onların hep nasıl yanlış yatırımlar olduğunu iki yerde ambargo geldiğinde anlaşılıyor. Bakıyorsunuz ‘yerli ve milli’ hiçbir şeyiniz çalışamıyor. Benim kişisel kanaatim savaş sanayine yaslanan bir ekonomi, bir miktar sanki düzelse de büyük bir felaketi arkasından getirir. Hem ekonomik olarak hem siyasi olarak getirir. Bir iktisatçı ve bir vatandaş olarak görevimi yerine getiriyorum.”

Herhangi bir destek açıklanmadan salgın döneminde tam kapama ilan edilmesini de eleştiren Akman, “Bu siyasi bir tercihtir. Batık kredileri olan bazı büyük firmalara yeni kredi sağlamak için çalışmalar yapıldığını duyuyoruz. Krizden dolayı para veremiyor değil, vermek istemiyor. Onun yerine kıt kaynakları götürüp ‘Beşli çete’ olarak nitelenen firmalara veriyor” diye konuştu. ANKARA