Riha'da Yeşil Sol hedef büyüttü

• HEP’ten HDP’ye kentteki oy sayısını 13 binden 300 bine çıkaran geleneğin son temsilcisi Yeşil Sol Parti, 14 Mayıs’ta Riha'da (Urfa) bir ilki gerçekleştirmeyi hedefliyor. 

Türkiye ve Kuzey Kurdistan’da, 14 Mayıs’ta Cumhurbaşkanı ve 28. dönem milletvekillerinin belirleneceği seçimde, 14 milletvekilinin seçileceği Riha’da, 1 milyon 93 bin 782 yurttaşın sandık başına gitmesi bekleniyor. Kentte sürekli büyüyerek gelen Kürt siyasal hareketi de bu seçimlerde kıyasıya bir mücadele yürütecek. Emek ve Özgürlük İttifakı çatısı altında Yeşiller ve Sol Gelecek Parti (Yeşil Sol Parti) listesinden seçimlere girecek olan Kürt siyaseti, bir önceki seçimler baz alındığında hem yerel, hem genel, hem de Cumhurbaşkanı seçimlerinde en fazla oyu alan ikinci parti konumunda. Bu seçimlerde kenttin birinci gücü olma iddiasında olan Kürt siyaseti, seçimlerde sürekli yükselen bir istatistik sergiledi.

MA'dan Ömer Akın, hiç vekil çıkaramamadan 5 vekile, ilçe ve belde belediyelerine uzanan büyüme endeksini 1989’dan 2023’e kadar derledi.

GENEL SEÇİMLER

* Halkın Emek Partisi (HEP), 7 Haziran 1990’da kuruldu ve yüzde 10’luk baraj sorunu nedeniyle Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) listelerinden Riha’da ilk kez 20 Ekim 1991’de erken olarak gerçekleşen genel seçime girdi. Meclis’e 21 milletvekili gönderen HEP, Riha’dan vekil çıkaramadı.

* HEP, 14 Temmuz 1993’te kapatılınca yerine Demokrasi Partisi (DEP) kuruldu. Fakat seçimlere kısa bir süre kala DEP de kapatılınca bu sefer Halkın Demokrasi Partisi (HADEP), 24 Aralık 1995’teki gerçekleşen genel seçimlere katıldı. 95’teki genel seçimlerde Riha genelinde 9 vekil için 351 bin 731 oy kullanılırken, oyların 48 bin 265’ini, yani yüzde 13,7’sini alan HADEP, Riha’dan vekil çıkaramadı.

* HADEP'le 18 Nisan 1999’da gerçekleşen genel seçimlere giren Kürtler, Riha’da oylarını artırarak 69 bin 900’e çıkardı. Kent genelinde 422 bin 185 oy kullanılırken, bunların yüzde 16’sını alan HADEP, vekil çıkaramadı. 

* HADEP hakkında kapatma davası olduğu için 2002'deki genel seçimlere Demokratik Halk Partisi (DEHAP) ile girildi. DEHAP, Riha’da oylarını 83 bin 600’e yükselti, ancak yüzde 10 barajını geçemediği için vekil çıkaramadı. 

* Aradan 5 yıl geçtikten sonra 2007’de gerçekleşen genel seçimlere bağımsız adaylarla seçimlere girildi, Riha’dan ilk defa bir milletvekili Meclis'e gönderdi. Kent genelinde 444 bin 915 oy kullanılırken, bunun 90 bin 127 oyunu alan İbrahim Binici, yüzde 20,14 oy oranıyla Meclis'e gitti. 

* 2011 yılında gerçekleşen genel seçimlere de bağımsız adaylarla girildi. Kent genelinde 676 bin 512 oy kullanılırken Kürt adaylar İbrahim Binici ve İbrahim Ayhan, 182 bin 915 oy alarak yüzde 26,97 oy oranıyla milletvekili seçildi. 

* Kürtler, 7 Haziran 2015’te ise Halkların Demokratik Partisi (HDP) olarak genel seçimlere katıldı. HDP, yüzde 10’luk barajı yerle bir etti. Riha’da 297 bin 493 oyla genel oyların yüzde 38,1’ni alan HDP, kentten 5 milletvekili çıkardı. 

* 7 Haziran’ın sonuçlarını hazmedemeyen AKP-MHP iktidarı, erken seçim kararı aldı. Kaos ortamında gerçekleşen 1 Kasım seçimlerinde HDP Riha’da, 232 bin oy alarak üç milletvekili çıkardı.

* En son 2018’de gerçekleşen genel seçimlere katılan HDP, Riha'dan 4 vekil çıkardı. Oyların yüzde 28,9’unu alan HDP, kentte en güçlü ikinci siyasi parti konumunu korudu. 

YEREL SEÇİMLER

* Kürtler, Riha’da yerel seçimlerde ilk olarak 1989'da Demokratik Sol Partisi’nden (DSP) seçilen Fadıl Kılıç ile kazandı. 1989’da Pirsûs ilçesinin Aligor (Onbirnisan) beldesinde DSP’den belediye başkanı adayı olarak seçimlere giren Kılıç, 7 Haziran 1990’da HEP’in kurulmasıyla DSP’den istifa edip HEP’e geçti. Böylelikle Kılıç, Kürtlerin Riha’da ilk belediye başkanı oldu.  

* DEP Genel Merkezi ile parti binaları ve yöneticilerinin bombalı ve silahlı saldırılara maruz kalması üzerine parti, 25 Şubat 1994’te seçimlerden çekilme kararını duyurdu. 

* Yerel seçimlerde ilk olarak 18 Nisan 1999’da HADEP ile Riha’da seçimlere girildi. Riha merkezde aday gösterdiği Bozan Yücel, yüzde 14,57 oy aldı. Xelfetî (Halfeti) ilçesine bağlı Gogan (Yukarıgöklü) belde belediyesi için HADEP’ten aday olan Mehmet Gürler, oyların 53,7’sini alarak belediye başkanı oldu. Pirsûs (Suruç) Belediyesi için HADEP’in adayı Nahsan Ercan ise oyların yüzde 26,42’sini alarak belediye başkanı oldu. Wêranşar (Viranşehir) Belediyesi için de HADEP’in adayı Emrullah Cin, oyların yüzde 38,05’ini alarak belediye başkanı seçildi. 

* 28 Mart 2004’te gerçekleşen yerel seçimlerinde Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) üzerinden seçimlere girildi. Riha merkez belediyesi için aday olan Feridun Yazar, oylarını iki kat artırmasına rağmen belediyeyi kazanamadı. Serêkanîyê (Ceylanpınar), Xelfetî’nin (Halfeti) Gogan (Yukarıgöklü) beldesi, Pirsûs (Suruç) Belediyesi, Wêranşar (Viranşehir) Belediyesi alındı. 

* 29 Mart 2009’da gerçekleşen yerel seçimlere Demokratik Toplum Partisi (DTP) ile giren Kürt siyasal hareketi, Riha’da 5 belediye başkanlığını kazandı. 

* 30 Mart 2014’teki “büyükşehir yasası”yla yerel seçimlere Barış ve Demokrasi Patisi (BDP) ile geren Kürt siyasal hareketi, Riha’da Büyükşehir Belediyesi için Osman Baydemir’i aday gösterdi. Baydemir, 239 bin oy ile yüzde 30,5 oy aldı. Oy oranları bir önceki seçimlere göre çok fazla yükselmesine rağmen kazanamadı. Hewag (Bozova) ilçesinde BDP’nin adayı Zeynel Taş, yüzde 45,8 ile, Xelfetî (Halfeti) ilçesinde BDP’nin adayı Mustafa Bayram 58,4 ile, Pirsûs (Suruç) ilçesinde BDP’nin adayı Orhan Şansal, yüzde 52 ile, Wêranşar (Viranşehir) ilçesinde BDP’nin adayı Emrullah Cin ise 48,1 oy alarak 3. kez belediye başkanı oldu. 

* En son 31 Mart 2019’da yapılan yerel seçimlerde ise HDP ile seçimlere giren Kürt siyasal hareketi, Büyükşehir Belediyesi başkanlığı için Saadet Partisi’ni (SP) destekledi. SP’den seçime giren Sabahattin Cevheri, 308 bin 510 oy almasına rağmen büyükşehir belediye başkanlığını kazanamadı. HDP’nin sadece Pirsûs (Suruç) Belediyesi Eşbaşkanı adayı Hatice Çevik yüzde 59,3 oy alarak kazandı. 

CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ

* Türkiye’de 2014’ten önce Meclis tarafından seçilen cumhurbaşkanı, yasada yapılan değişikliklerle artık halk tarafından seçilmeye başlandı. 2014’te yapılan ilk cumhurbaşkanı seçimlerinde HDP Eşbaşkanı Selahattin Demirtaş’ı aday gösteren Kürt siyasal hareketi, Riha’da 173 bin 691 oy aldı. Seçime katılım oranının yüzde 71,80’de kaldığı kentte, HDP’nin adayı Selahattin Demirtaş oyların yüzde 26,20’sini aldı. 

* Son olarak 2018’de gerçekleşen cumhurbaşkanlığı seçimleri için yine aday olan Selahattin Demirtaş, oylarını yüzde 30’dan fazla artırarak 207 bin 705 oy aldı. Kent genelinde seçime katılım oranı yüzde 81,24’te kalırken, bunun yüzde 24,6’sını Demirtaş aldı. URFA