TÜİK yine ayarlamasını yaptı

• TÜİK, aylık enflasyonu yüzde 1,37; yıllık enflasyonu ise yüzde 35,05 olarak duyurdu. ENAG'a göre ise Haziran'da aylık yüzde 3,05; yıllık da yüzde 68,68 oldu.
• TÜİK, 6 aylık enflasyon artışını yüzde 16,67 olarak gösterdi. Böylece memur ve memur emekliler yüzde 15,57; SSK ve Bağ-Kur emeklileri yüzde 16,67 zam alacak. 

TÜİK, enflasyonu Haziran'da beklentilerin altında hesaplayarak yüzde 1,37 oranında; yıllık da yüzde 35,05 olarak gösterdi. ÜFE ise yıllık bazda yüzde 24,45 artarken, aylık yüzde 2,46 yükseldi. Memur ve emeklilerin yılın ikinci yarısında alacağı maaş da belirlendi.  TÜİK’in Haziran 2022’de madde fiyat listesini açıklamaktan vazgeçmesi nedeniyle açıklanan ve emekçi grupların gelirlerine yapılacak zamlarda belirleyici olan 6 aylık enflasyonun dayanağı bilinmiyor.

Türkiye İstatistik Kurumu'ndan (TÜİK) yapılan açıklamaya göre, TÜFE'deki (2003=100) değişim 2025 yılı Haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 1,37 artış; bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 16,67 artış; bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 35,05 artış ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 43,23 artış olarak gerçekleşti. En yüksek ağırlığa sahip üç ana harcama grubunun yıllık değişimleri; gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 30,20 artış, ulaştırmada yüzde 27,72 artış ve konutta yüzde 65,54 artış olarak hesaplandı. İlgili ana grupların yıllık değişime olan etkileri ise gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 7,60, ulaştırmada yüzde 4,51 ve konutta yüzde 9,22 oldu. Endekste kapsanan 143 temel başlıktan Haziran 2025 itibarıyla 26 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 5 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 112 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti. İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE'deki değişim, Haziran'da bir önceki aya göre yüzde 1,76 artış, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 17,27 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 34,62 artış ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 42,47 artış olarak gerçekleşti.

ÜFE yıllık yüzde 24,45

Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) Haziran'da bir önceki aya göre yüzde 2,46 artış, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 15,71 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 24,45 artış ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 28,34 artış gösterdi.

Beklentilerin altında

AA Finans Enflasyon Beklenti Anketi'ne göre, Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 1,53 artacağını tahmin ediyordu. 24 ekonomistin katılımıyla sonuçlanan ankette yıllık enflasyonun da yüzde 35,26'ya ineceği öngörülüyordu. 

Bloomberg HT ise enflasyon anketine katılan 18 kurumun medyan beklentisinin yüzde 1,6 seviyesinde olduğu açıklanmıştı. 

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB), 69 katılımcıyla gerçekleştirdiği haziran ayı Piyasa Katılımcıları Anketi'ne göre, geçen ay yüzde 1,77 olan Haziran ayı TÜFE artışı beklentisi, bu anket döneminde yüzde 1,61'e geriledi.

ENAG'a göre iki katı

TÜİK'in Haziran ayı enflasyon verilerini yayımlamasından önce Bağımsız Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) Tüketici Fiyat Endeksi (E-TÜFE) 2025 Haziran verilerini açıkladı. ENAG verilerine göre; Haziran'da enflasyon aylık bazda yüzde 3,05; yıllık bazda yüzde 68,68 olarak gerekleşti. TÜİK, belirli mağazalardan ve sabit zaman aralıklarında toplanan fiyatlarla oluşturulan sabit bir tüketim sepetine dayanarak enflasyonu aylık olarak hesaplıyor. Sepetteki mal ve hizmetlerin ağırlıkları yılda bir kez güncelleniyor ve fiyat değişimleri bu yapı üzerinden izleniyor. ENAG ise internet üzerinden toplanan günlük fiyat verilerini kullanarak daha dinamik ve hızlı değişen bir sistemle enflasyonu ölçüyor.

TÜİK manipüle ediyor

Hükümetin kontrolünde olan TÜİK, verileri siyaseten manipüle ediyor. TÜİK, Haziran 2022'de, Ocak 2003’ten beri her ay açıkladığı ortalama madde sepeti fiyat listesini yayımlamayı durdurdu. Liste 400’ü aşkın maddenin ortalama fiyatını içeriyordu. Bunun üzerine Devrimci İşçi Sendikaları (DİSK) 3 Haziran 2022’de TÜİK’ten bilgi talebinde bulundu. TÜİK, madde sepeti ve ortalama madde fiyat listesinin yayımlanmayacağını belirterek bilgi talebini reddetti. Bunun üzerine de DİSK dava açtı. Mahkeme TÜİK’in DİSK’in bilgi edinme talebini reddetmesinin hukuksuz olduğuna karar verdi. Ancak karar üst mahkemeye taşındı.

Fiyatlar düşmüyor

Enflasyonun artış hızındaki düşüş, fiyatların düşmesi anlamına gelmiyor. Dahası enflasyon farklı toplumsal sınıf ve kesimleri farklı etkiliyor. Dar gelirlilerin alım gücünü çok daha fazla düşürüyor ve gelir dağılımını bozucu bir işlev görüyor. Gelir düzeyi ve harcama kalıplarının farklı olması nedeniyle toplumsal sınıf ve kesimleri enflasyon sonucu ortaya çıkan pahalılığı çok farklı hissediyor. TÜİK verilerine göre en düşük yüzde 20’lik gelir grubu, toplam gelirin yüzde 6,3’ünü alırken, bu grubun harcamaları içinde gıdanın payı yüzde 30,4’tür. En yüksek yüzde 20’lik gelir grubu toplam gelirin yüzde 48,1’ini elde ederken harcamaları içindeki gıdanın payı yüzde 12,8’de kalıyor. Böylece dar gelirli grupların gıda dışı harcamalar için geliri daha sınırlı kalırken yüksek gelir gruplarında bu miktar oldukça fazladır. Bu durum pahalılığın farklı toplumsal kesimlerde farklı hissedilmesine yol açıyor. Dar gelirlilerin harcanabilir gelirlerinin sınırlı olması nedeniyle daha yoğun bir geçim sıkıntısı çekiyor. Bu durum enflasyonun gelir gruplarına, farklı toplumsal kesim ve sınıflara göre önemli ölçüde farklı hissedildiğini ortaya koyuyor.

Büyük kayıp yaşadılar

Türkiye ekonomisinde yakından takip edilen enflasyon verileri, özellikle maaş zamları, kira artışları ve piyasa beklentileri açısından belirleyici rol oynuyor. Memur ve emeklilerin yılın ikinci yarısında alacağı maaş da dün belli oldu. Memur ve memur emeklileri toplu sözleşme zammına ek olarak enflasyon farkı alıyor. Bu nedenle açıklanan enflasyon verileriyle birlikte zam oranı da netleşti. DİSK-AR Ücret Kayıpları İzleme Raporu’na göre Mayıs 2025’te memurlar toplam 38,3 milyar TL, emekliler toplam 46,5 milyar TL ve işçiler ise toplam 113,4 milyar TL kayıp yaşadılar. Tekil olarak ise yılın ilk 5 ayında en düşük memur maaşındaki erime 8 bin TL’nin üzerinde, en düşük emekli aylığındaki erime 2,183 TL ve asgari ücretteki erime ise 3,336 TL olarak gerçekleşti. Emekçilerin ücret, maaş ve aylıkları her geçen gün alım gücünü kaybederken milyonların ortalama ücreti olan asgari ücrete artış henüz hükümetin gündeminde değil.

Memur ve emekli maaşları

Memur ve emeklilerin yılın ikinci yarısında alacağı maaş, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) Haziran enflasyonunu açıklamasıyla belli oldu. Memur maaşlarına altı ayda bir yapılacak zamlar toplu iş sözleşmeleriyle (TİS) belirleniyor ama zam sonrası 6 ayda enflasyon zam miktarından fazla olursa fark sonraki zam döneminde maaşa ekleniyor. Memurlara Ocak'ta yüzde 6'lık TİS zammı yapılmıştı. Yılın ilk 6 ayında enflasyon yüzde 16,67 olarak gerçekleşti. Böylece memur ve memur emeklilerinin alacağı enflasyon farkı yaklaşık yüzde 10 oldu. TİS zammı da eklenince Temmuz'daki maaşlara toplam yüzde 15,57'lik zam yapılacak. SSK ve Bağ-Kur emeklilerine ise enflasyon oranı olan yüzde 16,67'lik bir zam yapılacak. 

2008'de yapılan yasal değişiklikle emeklilerin büyümeden aldığı payın sınırlandırılması, aylık bağlama oranının düşürülmesi ve uzun çalışmanın etkisinin azaltılması sonucu emekli maaşlarının alım gücü yıllar içinde eridi. Emeklilerin üçte bire yakını 14 bin 469 TL alıyor, bu da yaklaşık 4 milyon emekliye tekabül ediyor. Memurların aksine emekli maaşlarında ise TİS yok. Türkiye Emekliler Derneği, Türkiye'de 13,7 milyon kişinin emekli aylığı aldığını açıklamıştı. Her üç emekliden biri en düşük emekli maaşını alıyor.

SSK ve Bağ-Kur emeklisine yapılacak artış doğrudan en düşük emekli maaşı alanları etkilemese de ekonomi yönetiminin talebi doğrultusunda iktidarın aynı zam oranını en düşük emekli maaşına yansıtmak için Meclis'e teklif sunması bekleniyor. Böylelikle halihazırda 14 bin 469 TL olan emekli taban aylığı, düzenlemenin ardından 16 bin 880 liraya yükselmiş olacak. İktidarın inisiyatif kullanması halinde en düşük emekli maaşları doğrudan 17 bin liraya yükseltilebilir. Yaklaşık 4 milyon emeklinin aylığını etkileyecek düzenlemenin gelecek hafta itibarıyla Türkiye Meclisi'ne getirilmesi ve ay sonuna kadar yasalaşması bekleniyor. TÜRK-İŞ'e göre Haziran 2025'te yoksulluk sınırı 85 bin TL'yi aştı. En düşük emekli maaşının, bu miktarın yarısı olan 42 bin 500'e ulaşması için neredeyse üç katına çıkması gerekiyor.

Dul ve yetimler

SSK ve Bağ-Kur emekli maaşlarına yapılan yüzde 16,67 oranındaki artış, dul ve yetim aylıklarına da yansıtıldı. Bu artışla birlikte Temmuz-Aralık 2025 döneminde alınacak yeni maaşlar belli oldu. Dul ve yetim maaşları, vefat eden sigortalının maaşının hissesi oranında bağlanıyor. Zamlı maaşlara ayrıca ek ödemeler de eklendi. Bu ek ödemeler genellikle zamlı maaşın yüzde 4 ila yüzde 5’i oranında olup, Temmuz-Aralık 2025 döneminde alınacak toplam aylıklarda artışın etkisi daha da net görüldü. Örneğin; 6.250 TL maaş alan bir hak sahibine 1.042 TL zam yapılırken, ek ödeme ile birlikte toplam maaşı 7.584 TL’ye ulaştı. Bu artıştan SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin vefatı sonrası aylık bağlanan eşleri, vefat eden sigortalının çocukları (belirli şartlara bağlı olarak), sigortalı anne veya babasını kaybeden, şartları sağlayan çocuklar yararlanabiliyor.

Sadece kamu çalışanlarını değil

Haziran ayı enflasyonunun ardından memur maaş katsayısı güncellendi. Yüzde 15,57’lik zam oranı, sosyal destek ödemelerine de aynı oranda yansıtıldı. 

Zamlar da dizildi

Üretici enflasyonu verilerinin açıklanmasıyla birlikte motorine, benzine ve oto gaza otomatik özel tüketim vergisi (ÖTV) zammı geldi. Benzin, motorin ve LPG'nin ÖTV’si 6 aylık ÜFE oranında yüzde 15,71 arttı. En düşük sigara fiyatı 8 ila 10 lira arasında zamlandı. Dün gece beklenen olası zamla birlikte pompa fiyatlarına 2 liranın üzerinde artış yansıyabilir. Bu kapsamda, halen litre başına 11,9819 TL olan benzinin ve 11,2327 TL olan motorinin maktu ÖTV’sine yüzde 15,71 oranında zam geliyor. Bu artış, KDV ile birlikte benzinde yaklaşık 2,26 TL, motorinde ise 2,12 TL’lik bir fiyat artışı anlamına geliyor. Olası zamla birlikte ÖTV’nin toplam pompa fiyatı içindeki payı tekrar yüzde 30’un üzerine çıkmış olacak. 

Konut ve iş yeri kiraları

Enflasyon oranlarını açıklamasıyla konut ve işyeri kira artış oranları da belli oldu. Temmuz'da konut ve işyerleri kiralarında uygulanacak tavan zam oranı yüzde 43,23 olarak açıklandı. 

Ekonomistlerin tepkisi

Enflasyon verileri, kamuoyunda ve ekonomistler arasında tartışmalara neden olurken bazı tepkiler şöyle:

EKONOMİ Gazetesi Yazarı Alaattin Aktaş, yıllık enflasyonun yüzde 35,05’e gerilemesini ironik bir dille eleştirdi. "Program(!) çalışıyor, enflasyon düşmeye devam ediyor. Harika!" ifadelerini kullanan Aktaş, ekonomi yönetiminin başarı söylemine göndermede bulundu. Emekli maaş zamlarını da değerlendiren Aktaş, “Bozdur bozdur harca!” diyerek yapılan artışları yetersiz bulduğunu ima etti.

Ekonomist İris Cibre, “TÜİK aylık 1,37, yıllık 35,05, hadi oradan” ifadelerini kullandı. Cibre, İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) Haziran ayı verilerine dikkat çekerek, aylık enflasyonun yüzde 1,77, yıllık enflasyonun ise yüzde 44,38 olarak açıklandığını hatırlattı. Ankara’da ise aylık artışın yüzde 4,08, yıllık artışın da yüzde 37,60 seviyesinde gerçekleştiğine vurgu yaptı. Açlık sınırının 26 bin 115 TL’ye yükseldiğini belirten Cibre, TÜİK’in açıkladığı 6 aylık enflasyon oranıyla emekli maaşlarının yalnızca 16 bin 880 TL’ye çıkacağını hatırlattı. TÜİK’in özel kapsamlı TÜFE göstergelerini her ay geç yayımlamasını da eleştirerek, “Her ay 10-15 dakika geç yüklemek nedir acaba?” sorusunu yöneltti.

Eksi çıkarmadıklarına dua edelim

Prof. Dr. Emre Alkin ise çekirdek enflasyonun TÜFE'nin üzerinde çıkmasına dikkat çekerek, “Eksi çıkarmadıklarına dua edelim” dedi. Verimetrik tarafından paylaşılan grafikte, C-Endeksi olarak izlenen çekirdek enflasyonun yıllık yüzde 35,64 olduğu görülüyor. Bu durum, geçici etkilerden arındırılmış fiyat baskısının devam ettiğine işaret ediyor.

Ekonomist İnan Mutlu da ekonomi programının “emekçilerin ve emeklilerin üzerinden silindir gibi geçmeye devam ettiğini” söyledi. Mutlu, emeklilere yapılan zammı yeterli bulmadığını belirtti ve asgari ücrete ara zam yapılmayacak olmasını da eleştirdi. HABER MERKEZİ