• DEM Parti Eşbaşkanı Tuncer Bakırhan, "Bu halk iradesini teslim etmedi. Kürt sorununu çözmeyen çözülür, çözüldü. Kürtlere kaybettirmeye çalışanlar ülkeyi kaybetti" dedi.

Kurulduğu günden bu yana girdiği tüm seçimlerden birinci parti olarak çıkan AKP, ilk kez ikinci parti oldu. CHP, Bülent Ecevit’in yüzde 41 oy aldığı, 1977’deki seçimlerden sonra ilk kez, 47 yıl sonra, en çok oyu alan parti oldu. AKP’nin kazanmak için tüm olanaklarını seferber ettiği İstanbul’daki seçimde, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, Cumhur İttifakı'nın adayı Murat Kurum’a 10 puan fark attı. Ankara’da da CHP’li mevcut belediye başkanı Mansur Yavaş, AKP-MHP ittifakının adayı Turgut Altınok’a yaklaşık 28 puan fark atarak, rekor bir oyla başkan seçildi. AKP, 19 belediyeden 9’unu CHP’ye kaybetti. MHP de 2 belediyeyi CHP’ye kaptırdı. CHP, üç olan belediye sayısını 14’e yükseltirken, Keçiören gibi 1989’dan bu yana kazanamadığı sembolik ilçelerde bile ipi göğüsledi. Yıllar sonra Türkiye’nin seçim haritasında renkler değişti.

Sadece batı ve güney kıyısında varlık gösteren CHP, uzun yıllar sonra ilk kez Orta Anadolu, Ege’nin tamamı ve Marmara’nın büyük bölümünde birinci parti oldu. CHP, elindeki belediyelerden Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Eskişehir, Mersin, Muğla, Tekirdağ, İzmir ve İstanbul'u yeniden kazandı. Büyükşehirlerden Balıkesir, Bursa, Manisa ve Denizli'de ipi göğüsledi ve büyükşehir belediyesi sayısını 11’den 15’e yükseltti. CHP, buna ek olarak Adıyaman, Afyonkarahisar, Amasya, Bartın, Giresun, Kastamonu, Kırıkkale, Kilis, Kütahya, Uşak ve Zonguldak'ı da kazandı. Ardahan, Artvin, Bilecik, Bolu, Burdur, Çanakkale, Edirne, Kırşehir, Sinop ve Yalova'yı da CHP kazandı. CHP, AKP’nin kalesi Çorum’da ve Kırklareli’nde de büyük oy oranına ulaştı. 1946’da çok partili yaşama geçilmesinin ardından ilk yerel seçim 1963’te yapıldı. CHP, Manisa ve Afyonkarahisar’da, ilk yerel seçimden bu yana ilk kez belediye başkanlıklarını kazandı ve 61 yıl sonra bu kentlerde zafer elde etti.

İlk kez ikinci parti

Seçimin en büyük sürprizi, Türkiye genelinde AKP’nin kurulduğu günden bu yana ilk kez bir seçimde ikinci parti olması ile yaşandı. Kesin olmayan sonuçlara göre AKP yüzde 35,9 oy oranında kalırken, CHP yüzde 37,1 oy oranına ulaştı. AKP, geçen yıl yapılan genel seçimdeki yüzde 35 oy oranında kaldı ve CHP’nin ilk kez gerisine düştü. AKP, 2019’da 15 büyükşehir, 24 il, 535 ilçe belediyesini kazanmıştı. CHP ise 11 büyükşehir, 10 il, 187 ilçe belediyesi kazanabilmişti. Bu iki partiyi 1 büyükşehir, 10 il, 145 ilçeyi kazanan MHP, 3 büyükşehir, 5 il, 50 ilçe kazanan HDP izlemişti. İYİ Parti, CHP ile ittifak yaptığı seçimde 19 ilçede seçimi kazanmıştı.

CHP, bu seçimde kazandığı büyükşehir sayısını 11’den 15’e yükseltti. 21 il, 329 ilçe kazanarak, önceki seçimde kazandığı il ve ilçeleri neredeyse iki katına yükseltti. AKP’nin büyükşehir belediye sayısı 11 ile, il sayısı 13’e, ilçe sayısı 360’a düştü. DEM Parti 3 büyükşehir, 7 il, 63 ilçede başarı kazandı ve CHP’den sonra oylarını yükselten partiler arasına girdi. MHP 8 il 108 ilçede belediye başkanlığını kazandı ancak hem elindeki bazı kentleri kaybetti hem de oy oranı ciddi oranda düştü. AKP 2019’da kazandığı Adıyaman, Ağrı, Afyonkarahisar, Balıkesir, Bursa, Denizli, Kilis, Kırıkkale, Muş, Nevşehir, Urfa, Tokat, Uşak, Yozgat ve Zonguldak’ta geride kaldı. MHP de 2019’da kazandığı Amasya, Bartın, Karabük, Kastamonu, Kütahya ve Manisa’da belediyeleri kaybetti.

Seçimlerden 47 yıl sonra ilk kez birinci parti olarak çıkan CHP, tek partili dönemin bittiği 1946'dan bu yana kazanamadığı Manisa'da önemli bir zafere imza attı. Manis’da seçim CHP zaferiyle sonuçlandı. Kesin olmayan sonuçlara göre oyların yüzde 57.21'ini  CHP'li Ferdi Zeyrek Manisa Büyükşehir Belediye Başkanı oldu. CHP büyükşehirin yanı sıra kentteki 17 ilçenin 14'nü de kazanmayı başardı.

Yeniden Refah faktörü

Seçimin en büyük sürprizlerinden birine Yeniden Refah Partisi imza attı. AKP’nin ittifak görüşmelerinde il belediye başkan adaylığı vermeyerek kapıları kapattığı Yeniden Refah Partisi, Yozgat ve Urfa’da seçimi kazandı. 39 ilçede belediye başkanlığını kazanan Yeniden Refah Partisi, hemen hemen her kentte Cumhur ittifakının oylarını böldü.

Sınıfta kaldılar

2023’teki seçimde Altılı Masa’yı oluşturan partilerden Gelecek Partisi yüzde 0,07; DEVA Partisi yüzde 0,21; Saadet Partisi yüzde 0,9; Demokrat Parti yüzde 0,15 oy oranında kaldı ve yüzde 1 oy oranına bile ulaşamadı. Bu partiler, 2023’teki genel seçime CHP listelerinden girmişlerdi. Eski CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, bu partilere yüksek sayıda milletvekili vermesi nedeniyle eleştirilmişti. 2023 seçiminin kritik partilerinden Muharrem İnce’nin liderliğini yaptığı Memleket Partisi yüzde 0,09 oy oranında kalırken, genel seçimde yüzde 4 oy oranına kadar ulaşan, eski CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turu için protokol yaptığı, Ümit Özdağ’ın lideri olduğu Zafer Partisi yüzde 1,1’de kaldı.

Akşener de bitti

CHP ile ittifaka kapıyı kapatan İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener de büyük hayal kırıklığı yaşadı. 2023 genel seçiminde yüzde 9,9 oy oranına ulaşan İYİ Parti, bu seçimde yüzde 3,5 oy oranında kaldı ve Nevşehir dışında il belediyesi kazanamadı.

MHP’de büyük düşüş

Zafer Partisi ve İYİ Parti gibi milliyetçi partilerden Cumhur İttifakı ortağı MHP de oy kaybetti. Geçen seneki genel seçimde sürpriz yaparak yüzde 10,3 oy alan ve Cumhur ittifakının Meclis’te çoğunluk olmasını sağlayan MHP, bu kez yüzde 4,2 oy aldı. MHP, önceki yerel seçime göre de yüzde 3,5 oranında oy kaybetti.

DEM Parti etkisi

İstanbul’da yüzde 7-8 oranında oy potansiyeline sahip olan DEM Parti’nin iktidara yönelik İmamoğlu’na giden tepki oyları, seçim sonuçlarında etkili oldu. İstanbul’da sadece İBB değil, İstanbul’un 39 ilçesinin 26’sını alan CHP ilçelerde ezici bir çoğunlukla kazandı. Daha önce AKP’nin elinde bulunan ve Erdoğan’ın yaşadığı ilçe olan Üsküdar ilçesini yüzde 50'nin üzerinde oy oranıyla alan CHP, Beyoğlu, Bayrampaşa, Beykoz, Çatalca, Silivri, Çekmeköy, Eyüpsultan, Sancaktepe, Tuzla ve Şile ilçelerini de AKP’nin elinden alarak ilçe belediye sayısını 26’ya yükseltti.

Kent uzlaşısının adayı

İstanbul’da yapılan kent uzlaşısı kapsamında DEM Parti, kentin 22 ilçesinde aday çıkarmazken, İstanbul’un en önemli ilçelerinden biri olan Esenyurt’ta ortak adayla seçime gidildi. Burada oyların yüzde 50'den fazlasını alan kent uzlaşısının adayı Prof. Dr. Ahmet Özer seçimleri önde tamamladı. DEM Parti, İstanbul Büyükşehir'de oyların yüzde 2,11’ni alarak seçimi dördüncü sırada tamamladı. Çıkan sonuçlara bakıldığında İstanbul’da yaşayan Kürt seçmenin oylarını 'kent uzlaşısı' kapsamında stratejik kullandığını gösteriyor.

Mersin ve Toroslar’da ‘kent uzlaşı’ kazandı

Mersin’de 'kent uzlaşısı' adayı CHP’li Vahap Seçer yüzde 59,50 oyla seçimleri kazandı. Akdeniz ilçesinde, DEM Parti Eşbaşkan Adayları Hoşyar Sarıyıldız ve Nuriye Arslan yüzde 36,92 oy ile belediye eşbaşkanları olarak seçildi. AKP’nin ilçede aday gösterdiği Muhammet Mustafa Gültak ise yüzde 30,39 oy alabildi.

Toroslar ilçesinde de 'kent izlaşısı' adayı CHP'li Abdurrahman Yıldız, yüzde 47,05 oy alarak seçimleri kazandı. 

Kürtler AKP’yi cezalandırdı

DEM Parti İstanbul Büyükşehir Belediye Eşbaşkan Adayı Meral Danış Beştaş, "Kürtler, Türkiye’nin değişiminde, dönüşümünde, demokratikleşmesinde öncü rol oynadığını gösterdi. Kürt düşmanlığı iktidar blokuna kaybettirdi. Bu yönüyle iktidar blokunda tabiyi ki çatırdama olabilir MHP ile yollarını ayrılabilirler. Seçim sonuçlarından sonra herkes kendi siyasetini gözden geçirecektir” dedi.  DEM Parti İstanbul Büyükşehir Belediyesi Eşbaşkan Adayı Murat Çepni de 'kent uzlaşısı'nın İstanbul sonuçlarına önemli oranda etki ettiğini belirterek, şunları söyledi: “AKP’nin daha seçim bitmeden bir savaş hazırlığında olduğu ortaya çıktı. Bizim seçmenimiz de bir cezalandırma yöntemine gitmiş oldu. Kent uzlaşısı da zaten yerellerdeki tüm demokrasi güçlerini kapsayan onların temel taleplerini esas alan bir eğilimi ifade ediyordu, böylece halkımızda böyle bir tercih kullanmış oldu.”

 

 

Çözmeyen çözüldü

Seçim sonuçlarını değerlendiren DEM Parti Eşbaşkanı Tuncer Bakırhan, “Bu seçim sonuçları göstermiştir ki biz kazandık, iktidar kaybetti. Bu halk iradesini teslim etmedi. Kürt sorununu çözmeyen çözülür, çözüldü. Kürtlere kaybettirmeye çalışanlar ülkeyi kaybetti. Kayyım siyaseti iktidara kaybettirdi. Kürt halkı demokratik çözümden yana olduğunu bir kez daha gösterdi. Bu irade, yerel demokrasi konusunda kararlıdır. Bunu bir kez daha seçimlerde vurguladı. Büyük Kürt düşmanlığı, Kürt nefreti Batıda ve Kurdistan’da iktidara büyük kaybettirdi. Bu iradeye herkes saygı duymak zorunda” dedi.

'Kent uzlaşısı' politikasının da sonuç verdiğini belirten Bakırhan, şöyl edevam etti: "Kürt kentlerindeki seçimlerde devletin ordusu, medyası, yargısı topyekün şekilde DEM Parti’ye karşı çalıştı. Bu seçimin kazananı; Kürt halkıdır, halklarımızdır, DEM Parti’dir, Türkiye’nin emekçileridir, kadınlardır, halklar ve inançlardır. Merkeziyetçi, tekçi mantık halkımız tarafından bir kez daha sandıkta mağlup edilmiştir. DEM Parti'nin seçim stratejisi başarıya ulaşmıştır. Kayyumlar gönderilmiş, bölge kentlerindeki belediyeler AKP’nin zulmü ve sömürüsünden kurtarılmıştır. Batıda birçok merkezde ezilenler, emekçiler, kadınlar, gençler, halklar ve inançlar kent yönetimlerinde söz ve irade sahibi olmuştur.

DEM Parti'nin gücü

DEM Parti’nin ve seçmenlerinin siyaseti etkileme ve belirleme gücü bir kez daha kanıtlanmıştır. Mecalleri kalmadı diyenlerin iddiası halkımız tarafından boşa çıkarılmıştır. Halkımızın iradesi dimdik ayaktadır. Bu iradeye doğru şekilde yaklaşmayan kaybeder. DEM Parti'nin olmadığı bir denklem kurulamaz. 1 Nisan itibarıyla Türkiye siyasetinde denklem kurmak isteyen herkes, DEM Parti’yi hesaba katmadan bir yol bulamaz, bir yol açamaz.

Görünen 5 hakikat

Sonuçlar bizlere 5 hakikati göstermiştir:

* Kürt halkının ve ezilenlerin temsilcisinin DEM Parti olduğu şüpheye yer bırakmayacak şekilde kanıtlanmıştır.

* Seçim sonuçlarıyla birlikte Türkiye halkları 3. Yolu büyütme ödevini önümüze koymuştur. "Örgütsüz özgürlük olmaz" diyerek her yerde 3. Yol çizgisini büyüteceğiz.

* Başta ekonomik kriz olmak üzere her türlü soruna karşı önümüzdeki dönemin parolası toplumu savunmaktır. Açlığa, yoksulluğa, yok saymaya karşı hem belediyelerimiz hem de partimiz olarak büyük bir mücadele vereceğiz. Ortak mücadele hatlarını artıracak, mücadelemizi hep birlikte büyüteceğiz. Halklarla, inançlarla, kadınlarla, emekçilerle omuz omuza vererek toplumu koruyacağız ve demokratik toplumu inşa edeceğiz.

* İktidar ve devlet aklını Kürtlere karşı hazırlandığı savaşı büyütme ve Türkiye toplumuna yayma politikasından vazgeçmeye çağırıyoruz. İktidar ve muhalefet bilmelidir ki; çözüm barıştadır. Kurtuluş, demokratik uzlaşı ve evrensel ilkelerdedir.

* Türkiye halkları, iktidara halkları ayrıştırmaya ve kutuplaştırmaya son vermesi mesajını sandıkta net bir şekilde vermiştir. İktidar bu mesajı net bir şekilde almalıdır. ANKARA

 

* * *

DEM Parti'nin yanında yer almayan Türkiye'deki sol, sosyalist ve komünist olduğunu belirten partiler de önemli oy aldı. Durum şöyle:

TKP

Belediye seçimleri : Yüzde 0,11- 50 bin 806 oy

İl Genel Meclis Üyeliği: Yüzde 0,31 - 112 bin 445 oy

EMEP

Belediye seçimleri : Yüzde 0,07- 30 bin 292 oy

İl Genel Meclis Üyeliği: Yüzde 0,14 - 46 bin 505 oy

SOL PARTİ

Belediye seçimleri : Yüzde 0,05- 22 bin 686 oy

İl Genel Meclis Üyeliği: Yüzde 0,16 - 72 bin 847 oy

TİP

Belediye seçimleri : Yüzde 0,15- 71 bin 047 oy

İl Genel Meclis Üyeliği: Yüzde 0,66 - 278 bin 539 oy

HKP

Belediye seçimleri : Yüzde 0,02- 8 bin 732 oy

İl Genel Meclis Üyeliği: Yüzde 0,02 - 3 bin 535 oy

TKH

Belediye seçimleri : Yüzde 0,04- 18 bin 259 oy

İl Genel Meclis Üyeliği: Yüzde 0,06 - 21 bin 633 oy

VATAN PARTİSİ

Belediye seçimleri : Yüzde 0,09- 42 bin 990 oy

İl Genel Meclis Üyeliği: Yüzde 0,11 - 47 bin 930 oy

 

* * *

Kontra, iş birlikçi ve taşeronlar

Türk iktidarının güncellediği Hizbulkontranın partisi, Ankara'yı mesken edip federasyon istediğini iddia ederek Kürt Özgürlük Hareketi'nin karalayan HAK-PAR, Qers'te görevlendirilen Ayhan Bilgen ve Êlih'te Başûr'un parasını savuran Muazzez Baktaş da oylarının ölçüsünü aldılar.

HAK-PAR (Bütün Kuzey Kurdistan ve Türkiye)

Belediye seçimleri:  32 bin 722 oy

İl Genel Meclis Üyeliği: 47 bin 930 oy

HÜDA PAR (Bütün Kuzey Kurdistan ve Türkiye)

Belediye seçimleri : 252 bin 502 oy

İl Genel Meclis Üyeliği: 314 bin 313 oy

AYHAN BİLGEN (Kars'ta 'bağımsız' aday): 548 (beşyüzkırksekiz) oy

MUAZZEZ BAKTAŞ (Batman'da 'bağımsız' aday): 487 (dörtyüzsekseksenyedi) oy.