• Yatırım Programı Hazırlama Rehberi, AKP-MHP iktidarının bütçe tercihlerini yine büyük oranda savaştan yana kullanmayı sürdüreceğini gösterdi.

 

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın hazırladığı Yatırım Rehberi’ne göre; Türk iktidarı, kamu kaynaklarını yine istihdam getirecek sektörlere değil, güvenlik ve savunma sanayine aktaracak.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan Yatırım Rehberi’ne göre; Saray’ın gelecek üç yıl boyunca öncelikli yatırım alanı savaş sanayisi olacak. İstihdam getirici projelerle çift hanelerden inmeyen işsizliği azaltması beklenen iktidar, bu beklentiyi üç yıl daha karşılamayacak. Rehbere göre; 2022 ve 2024 yılları arasında, kamu tahsislerinde Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) modeliyle yürütülen projeler de dahil olmak üzere, öncelikli yatırım alanı savaş sanayisi olacak. İHA ve SİHA’larla zengin edilen şirketler öncelikli olarak desteklenecek. Önümüzdeki üç yılda yatırım yapılacak diğer alanlar, enerji ve turizm sektörleri olacak.

BirGün’den Hüseyin Şimşek’in haberine göre; AKP, imalat sanayiinde de savunma ve güvenlik sektörüne öncelik verecek. İmalat sanayiinde gelecek yıllarda yapılacak yatırımlarla ilgili şu ifadeler yer aldı: “Üretimin idamesine yönelik projelere, halk ve çevre sağlığı, AB’ye uyum ve uluslararası yükümlülüklerimiz açısından gerçekleştirilmesi gerekli olan projelere, yurtiçi hammaddenin değerlendirilmesine yönelik projelere, savunma sanayii projelerine, yerli ve özgün raylı sistem araçları ile hava araçlarının geliştirilmesi projelerine öncelik verilecektir.”

İktidar şirketlerinin palazlanması

Yap-İşlet-Devret ve garanti ödemeleri ile yandaş şirketlerin zengin edilmesini sağlayan Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projeleri de Yatırım Programı Hazırlama Rehberi’nde yer aldı. Havalimanları, karayolları ve köprü projeleri başta olmak üzere, kamu kaynaklarını kullanmak yerine özel şirketlere işletme hakkı da devredilerek hayata geçirilen projelerden vazgeçmeyeceğini ortaya koyan Saray, rehberde, bu projelerde artık yerli malı kullanılacağını bildirdi.

TL karşısında rekorlar kıran doların yükseliş eğilimini sürdüreceği ve 9 TL’yi geride bırakacağı da rehberdeki hedeflerde kendisine yer buldu. Rehberde, güncel kura göre 8.45 seviyesinde olan doların, 2022 ve 2024 yılları arasında hayata geçirilecek projelerde ortalama 9,2747 TL olarak hesaplanacağı bildirildi.

 HABER MERKEZİ

 

TL değer kazanmaz, enflasyon da düşmez

Prof. Dr. Aziz Konukman, TL’nin değer kazanmasının, enflasyonun tek haneye düşmesinin artık fantezi olduğunu belirterek, Türkiye’nin 2022’de yüzde 5 daha büyüyeceğinin öngörülmesinin, program hazırlayıcılarının gerçeklerle bağının iyice koptuğunu gösterdiğini söyledi.

İktisatçı Prof. Dr. Aziz Konukman, Orta Vadeli Programın (OVP) satır aralarını inceledi. Cumhuriyet’in haberine göre; Prof. Dr. Konukman, temel verilerinden yola çıkarak şu değerlendirmeleri yaptı:

*  Ortalama dolar kurunun bu yıl 8.3 TL, 2022’de 9.27 TL, 2023’te 9.77 TL, 2024’te ise 10.27 TL olması bekleniliyor. Dolar kurundaki değişimin de bu yıl yüzde 17.9, gelecek yıl yüzde 11.7, 2023’te yüzde 5.4, 2024’te ise yüzde 5.1 olacağı belirtiliyor. FED’in tahvil alımlarını azaltma programının eli kulağında olduğu bir ortamda bu, fanteziden ibarettir.

*  AKP iktidarının yüzde 5’lik büyüme eşiğini geçtiği 8 yılın ortalama cari açık/GSYH oranı da yüzde 5.05’tir. 2023 ve 2024’te yüzde 5.5’lik büyüme oranına nasıl olup da yüzde 1.5 ve 1.0’lik bir cari açık/GSYH oranı ile ulaşılıyor sorusuna OVP’de bir yanıt verilmiyor.

*  Benzer çelişki büyüme öngörüleri için de söz konusu. Türkiye’nin bu yılki yüzde 9’a ulaşacak büyüme oranının ardından 2022’de yüzde 5 daha büyüyeceğinin öngörülmesi program hazırlayıcılarının gerçeklerle bağının iyice koptuğunu gösteriyor.

* 2021 yıl sonu TÜFE enflasyonunun yüzde 18’in üzerinde olacağı beklenirken gerçekleşme tahmininin yüzde 16.2 verilmesi gerçeklerden kopuşun bir diğer göstergesidir. FED’in 21-22 Eylül’de takvimi açıklaması bekleniyor. Takvim sonrasında TL’nin değer kaybının artması yılın son çeyreğinde kurların, dolayısıyla enflasyonun yeniden hız kazanmasını beraberinde getirebilecektir.

* Genel durum buyken  işsizlik oranı öngörülerini değerlendirmenin bir anlamının kalmıyor, çünkü kaçınılmaz olarak bu gösterge de OVP’ye hâkim olan iyimser gelecek senaryosunun bir parçası durumundadır.

 

AKP metrobüsleri çürüttü

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) AKP döneminde satın alınan ancak ”kullanıma uygun olmadığı için garajlarda çürütüldüğü” belirtilen metrobüslere ait fotoğrafları sosyal medya hesabından paylaştı. İBB, fotoğrafların olduğu paylaşıma ”İBB’nin AKP döneminde 65 milyon Euro’ya satın aldığı ancak İstanbul’da kullanıma uygun olmadığı için garajlarda çürütülen metrobüsleri yayınlıyoruz” notunu düştü. İBB İYİ Parti Grup Başkan Vekili İbrahim Özkan da, Twitter hesabından hurdaya dönen metrobüslerin fotoğraflarını “Zarar 600 milyon! 60 araç üreten Hollandalı şirket 50 adetini İBB ye satıyor ve sonra batıyor. Her şey ortada!” notuyla paylaştı.

 

Yangın söndürme uçakları uçamıyor

Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu’nun (DDK) raporunda, Türk Hava Kurumu (THK) Genel Başkanlığı envanterindeki 21 yangın söndürme uçağından 15’inin gayri faal durumda olduğu belirtildi. 6 adet CL-215 tipi yangın söndürme uçağıyla ilgili 2020 Haziran ayı itibarıyla güncellenen teknik raporda, 2 uçağın toplam 2 milyon 194 bin dolar değerinde malzemenin bekler durumda olduğu, bir uçağın bakım ve x-ray uygulamasının bulunduğuna dikkat çekildi. Raporda ”Tekrarlanan hata ve suiistimaller” sebebiyle, THK Derneğinin 2019 yılı dönem net zararının 275 milyonu aştığı kaydedildi.

 

35 milyon kişi kredi borçlusu

Türkiye ve Kuzey Kürdistan’da Haziran 2021 itibarıyla 35 milyon ayakın kişi, toplam 875 milyar TL tutarında bireysel kredi kullandı.

15 milyonun üzerinde nüfusu olan İstanbul’da 13 milyonun üzerinde kişinin kredi borcu var. İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, bireysel kredi kullanımını soru önergesiyle Meclis gündemine taşıdı. Tanrıkulu’nun ”Kredi borcu olan kişi sayısı ve kullanılan kredi tutarı ne kadardır? İller bazında dağılımı nedir? sorularına Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan yanıt verdi. Bakan Elvan’ın Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Kredi Kayıt Bürosu verilerine dayanarak gönderdiği yanıta göre; Haziran 2021 itibarıyla toplam stok bireysel kredi tutarı 874,3 milyar TL oldu. Bireysel kredi müşteri sayısı 34 milyon 119 bin 250 olarak kayıtlara geçti.

AKP geldiğinde 6.3 milyardı

AKP’nin iktidara geldiği 2002’de vatandaşın bankalara olan tüketici ve kredi kart borcu dahil borcu 6.3 milyar TL seviyesindeydi. 2006’da 10 kat artarak 68.9 milyar TL’ye yükseldi. 2010’a geldiğinde bu borç 172.7 milyar TL oldu. 2015’te 375.2 milyar TL, 2020’de ise 820.7 milyar TL düzeyine ulaştı. 2021’in ilk yarısında 53.5 milyar TL’lik artışla 874.2 milyar TL’yi buldu.

Uzmanlara göre; bankaların takip oranlarının yapay olarak azalmasında 90 günlük takip süresinin 180 güne çıkarılması etkili oldu. Uzmanlar, sorunların halı altına süpürülerek ötelendiğini bankaların da bu kredileri döndürmekte zorlandığını belirtiyor. Bankacılık uzmanı, ekonomist Erol Taşdelen, kredi hacminin artması yanı sıra alınan kredilerin dağılımının da çok önemli olduğuna değindi. Sözcü’ye konuşan Taşdelen, ”Vatandaşın borcunun yüzde 47.46’lık kısmı ihtiyaç kredisi. yüzde 19.10’lık kısmını oluşturan 167 milyar TL’lik kısmı da kredi kart borcu. Yani, vatandaşın borcunun beşte birini kredi kartı borçları, yarısını da ihtiyaç kredileri oluşturuyor. İhtiyaç kredisi ve kredi kart borç toplamı 581.9 milyar TL ile borcun üçte ikisini oluşturuyor. Asıl sorun da toplam 581.9 milyar TL
olan ihtiyaç kredisi ve kredi kart borcunun nereye harcandığı tam bilinmiyor ve elle tutulur bir karşılığı henüz yok. Bir kısmı cep telefonu, tatil gibi lüks harcamalara giderken vatandaşın bir bankadan çekip diğer bankaya yatırdığı kredi kart borç hacmini bilen yok.”

Vatandaşın 874.2 milyar TL kredi borcuna karşılık 18.5 milyar TL’lik hukuki sürecin başlatıldığı takip kredisi var. Bunun içinde, “takibe gitmesin” diye sürekli ödemesiz dönemler konarak yüzdürülen sorunlu kredilerin veya kart borcunu takibe atmamak için taksitli tüketici kredisine dönüştürüp zaman kazanılan kredilerim olmadığını söyleyen Erol Taşdelen, şöyle devam etti: “Taksitli krediler takibe gitmesin diye kredili mevduat hesabı kullanıp taksitleri ödenen ve takip süreçleri dolaylı olarak ötelenen sorunlu krediler de yok. Vatandaşın son ana kadar konut kredisini ve taşıt kredisini ödemek için çaba içinde olduğunu anlamak zor değil. Takibe atılan kredilerin 12.2 milyar TL’lık kısmı (yüzde 66’sı) ihtiyaç kredilerinden oluşuyor. Kredi kartlarının takip hacmi ise 5.3 milyar TL (yüzde 29’u).  Vatandaşın kredi takiplerinin yüzde 95’lik kısmı ihtiyaç kredisi ve taşıt kredilerinden kaynaklı borçlar.”

 

Tarım üretici fiyatlarında 26 ayın en hızlı artışı

Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi’nde (Tarım ÜFE) yükseliş, üçüncü ayında da aralıksız sürdü. Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi, yıllık bazda yüzde 24,69, aylık bazda ise yüzde 1,77 artış kaydetti. Böylece endeks, yıllık bazda Haziran 2019’daki seviyesini aştı ve 26 yılın en hızlı artışını yaşadı. Endeks, Haziran 2019’da yüzde 26,26 yükseliş kaydetmişti. Yıllık en fazla artış yüzde 38,59 ile yumuşak çekirdekli meyveler ve sert çekirdekli meyveler, yüzde 35,97 ile canlı kümes hayvanları ve yumurtalar alt gruplarında oldu. Geçen ay, endekste kapsanan 86 maddeden 22’sinin ortalama fiyatında azalış olurken 7’sinin ortalama fiyatında değişim olmadı, 57’sinin ortalama fiyatında ise artış gerçekleşti.

 

Konutta yerli alım azaldı yabancıya satışlar arttı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Ağustos 2021 konut satış istatistiklerine göre; konut satışları Ağustos’ta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 17 azalarak 141 bin 400 oldu. İstanbul 24 bin 286 konut satışı ve yüzde 17,2 ile satışlarda en yüksek paya sahip olurken, konut satış sayısının en az olduğu il Hakkari’de sadece 16 konut satıldı. Konut satışları Ocak-Ağustos döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre de yüzde 21,7 azaldı. Yabancılara yapılan konut satışları ise Ağustos’ta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 50,7 artarak 5 bin 866 oldu.