• Yapılan yeni bir araştırmaya göre depresyonun kimyasal dengesizlikten kaynaklandığı kuramı öldü. Araştırma antidepresan ilaçların işe yaramadığına dikkat çekiyor.

Depresyonun kimyasal dengesizlikten kaynaklandığı kuramı tamamen öldü. Antidepresanların etkinliğini uzun süredir eleştiren Joanna Moncrieff ve meslektaşları, depresyonun beynin serotonin sisteminin bozulmasından kaynaklandığı fikrini destekleyecek hiçbir kanıt olmadığını ortaya çıkardılar.

30 yıldır depresyonun beyindeki kimyasal bir dengesizlikten yani serotonin dengesizliğinden kaynaklandığını öne süren bilginin dolaşımda olduğunu söyleyen Moncrieff çalışmalarından elde ettikleri bulguların bu bilgiyi desteklemediğini savundu.

Araştırmacılar uzun zamandır birçok sağlık otoritesi ve doktorun bu teoriyi savunduğunu ancak şimdiye kadar serotonin ve depresyon üzerine yapılan araştırmaların her iki yönde de kesin sonuçlara varılmasını sağlayacak kapsamlı bir incelemesinin yapılmadığını ifade etti.

Buna göre depresyonu tedavi etmekte kullanılan seçici serotonin gerialım inhibitörleri (SSRI) türü antidepresanların ilk bakışta serotonin sistemi üzerinde harekete geçerek depresyon-serotonin teorisini destekliyor gibi görünüyor. SSRI’lar geçici olarak beyindeki serotonin miktarını artıyor ancak bu depresyonun tam tersi etkiden kaynaklandığı anlamına gelmiyor.

İkna edici kanıt yok

Nitekim araştırmanın baş yazarı Moncrieff, “Yıllar boyunca yürütülen çok sayıda araştırma sonucu şunu güvenle söyleyebiliriz ki depresyonun serotonin seviyesinin düşük olması ya da azalan serotonin aktivitesinden kaynaklandığına dair ikna edici kanıt yok. Binlerce insan antidepresanların özellikle de bırakmaya çalıştıklarında ortaya çıkan yoksunluk belirtisi gibi yan etkilerini yaşıyor. Ancak yine de antidepresan reçetesi yazan doktorlar artıyor. Bunun depresyonun kimyasal dengesizlikten kaynaklandığına dair yanlış inanışa dayandığı düşünüyoruz. Halkı bu konuda bilgilendirmenin zamanı geldi böylece bu ilaçları alıp almamak konusunda bilinçli tercihler yapabilirler” diye konuştu.

 

Karşı çıkanlar da var!

İlaç şirketleri ve psikiyatristler, Moncrieff ve meslektaşları yayınladıkları yeni makalesinin özellikle antidepresan ilaçların etkililiğinin altını oymakla suçladılar. Nitekim Britanya Psikiyatristler Birliği, antidepresanların depresyon tedavisi için önerilen etkili ilaçlar olduğunu ileri sürerek, “Bu değerlendirmeye dayanarak kimseye antidepresan kullanımını bırakmayı tavsiye etmiyor, ilaçları hakkındaki endişelerine dair hekime başvurmalarını öneriyoruz” ifadelerini kullandı.

Melbourne Üniversitesi, Psikiyatri Bölümü Başkanı Christopher Davey ise “kimyasal dengesizlik teorisi öldü, ancak bu, antidepresanların işe yaramadığı anlamına gelmez” diyor.

Davey, kimyasal dengesizlik kuramının ölümünün, serotonin sistemini etkileyen antidepresanların etkili olup olmadığıyla hiçbir ilgisi olmadığını ileri sürüyor. 

Davey: Tıp pragmatiktir

Davey’in theconversation sitesinde yazdığı makalede şöyle dedi: “Beyin fonksiyonunun nüansını anlayan az sayıda psikiyatrist, kimyasal dengesizlik kuramına inandı. Bu gördükleri kadarıyla SSRI'ların işleyiş biçimine asla uymuyordu; serotonin işlevi ilacı aldıktan sonra saatlerce değişmesine rağmen depresyon yaklaşık dört hafta boyunca iyileşme göstermedi.

Ama depresyon ve nörokimya konusunda daha az karmaşık anlayışa sahip olan ve bu mesajı hastalarına tekrarlamaktan mutlu olan birçok tıp pratisyeni vardı ve hala var. 

Bu, tıp biliminin nasıl çalıştığının yanlış anlaşıldığını gösterir. Tıp pragmatiktir. Tıp çoğu zaman, bir tedavinin nasıl çalıştığını anlamadan önce iyi çalıştığını kanıtlamıştır.

Aspirinden morfinden penisiline, etki mekanizmalarını anlamadan önce yaygın olarak kullanılan birçok ilaç onlarca yıl kullanıldı. Çalıştıklarını bilmek, nasıl çalıştıklarını belirlemek için itici güç sağladı; ve bu bilgi yeni tedaviler üretti.

Eleştirmenler, ilaçlar ve plasebo arasındaki farkın, kullanımlarını garanti edecek kadar büyük olmadığını öne sürüyor. Bu bir tartışma konusudur. Ve bazıları ilaçlar hakkında hiçbir şey, hatta zarar verdiklerini bile bildirmese de, birçok insan çok önemli faydalı olduğunu bildiriyor. 

Peki antidepresanlar nasıl çalışır?

Gerçekte, hala antidepresanların nasıl ve neden işe yaradığını gerçekten bilmiyoruz. Beyin karmaşık bir organdır. Genel anesteziklerin nasıl çalıştığı hakkında hala net bir fikrimiz yok.”  HABER MERKEZİ

 

****

 

Depresyon salgını!

 

Türkiye’de 2019 yılında 49 milyon 857 bin kutu antidepresan ilaç satılırken bu sayı 2020'de 54 milyon 625 bine çıktı. 2021'in ilk üç ayında ise 15 milyon kutu antidepresan ilaç satıldı. 

Dünya Sağlık Örgütü’nün yılı verilerine göre dünya nüfusunun  yüzde 4.3’ünün yani dünya çapında 350 milyondan fazla kişinin depresyonda olduğunu belirtiyor. Sağlık Örgütü, 2030 yılında küresel depresyon krizi yaşanacak.