• Eğitim Sen Genel Başkanı Kemal Irmak, 2024-2025 Eğitim ve Öğretim Yılı'nda eğitim dışında kalan çocuk sayısının yüzde 38,4 artarak 612 bin 814'e yükseldiğini söyledi. 
• Kemal Irmak, birçok çocuğun okula kahvaltısız geldiğini ve yemek yemeden günü tamamladığını belirterek, çocukların beslenmesine bütçe ayrılmasını istedi.

Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim Sen) Başkanı Kemal Irmak, sendikalarının düzenlediği 2025 Eğitim ve Öğretim Yılı Yarıyıl Raporu'nu açıkladı.

Raporu, Merkez Yürütme Kurulu üyelerinin katılımıyla sendika genel merkezinde düzenlediği basın toplantısında açıklayan Irmak, "Siyasi iktidarın eğitim alanında, uzun süredir kendi siyasal- ideolojik hedefleri doğrultusunda attığı adımlar, okul öncesi eğitimden başlayarak eğitimin bütün kademelerinde sürüyor. Diyanet İşleri Başkanlığı başta olmak üzere, çeşitli vakıf ve derneklerle iş birliği halinde hayata geçirilen ÇEDES benzeri proje ve protokoller, başta öğrencilerimiz olmak üzere öğretmenler, eğitim emekçileri ve velileri doğrudan etkilemeyi sürdürmüştür" dedi. 

Eğitimde tasarruf

Yılın başında "tasarruf tedbirleri" kapsamında taşımalı eğitimden yararlanan bir milyonu aşkın öğrencinin yüzde 30'unun taşımalı eğitim kapsamında çıkarıldığını bilgisini paylaşan Irmak, "Bu durum başta kız çocukları olmak üzere çok sayıda öğrencinin eğitime erişim hakkının bizzat devlet eliyle engellenmesi anlamına gelmiştir" diye konuştu.

Ana dilde eğitim yok

Irmak, yarıyılda eğitimde bölgesel, cinsel, sınıfsal ve benzeri eşitsizliklerin derinleştiği, çocukların eğitim hakkından eşit koşullarda yararlanamadığı, eğitime erişimde yaşanan sorunlara çözüm üretilmediği ve ana dilinde eğitim gibi en temel sorunların varlığını sürdürdüğü bir dönem olduğunu kaydetti. 

Eğitim dışında zirve

Son yıllarda özellikle eğitime erişim başta olmak üzere çocukların en temel haklarından yararlanma oranlarında keskin bir düşüş gözlemlendiğini de aktaran Irmak, bu düşüşün 2024-2025'te de devam ettiğini belirtti. Eğitim dışındaki çocukların son üç yılın en yüksek seviyesine ulaştığını ifade eden Irmak, Eğitim Reformu Girişimi'nin raporuna göre; 2024-2025'te eğitim dışındaki çocuk sayısının ise yüzde 38,4 artarak yaklaşık 612 bin 814'e yükseldiğini kaydetti. 

1.5 milyon çocuk bıraktı

Zorunlu eğitimde olması gereken 200 bine yakın çocuğun eğitim dışında kaldığını, araştırmalara göre okuldan ayrılmaların yüzde 74 oranıyla en çok ortaöğretim seviyesinde yaşandığını kaydetti. Irmak, örgün eğitimin dışında bırakılan çocuk sayısının 1 milyon 578 bin 941 olduğunu söyledi.

66 çocuk iş cinayeti kurbanı

İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü (İSİG Meclisi) raporunu referans vererek konuşmasını sürdüren Irmak, Eylül 2023 ile Ağustos 2024 döneminde en az 66 çocuğun çalışırken hayatını kaybettiğini belirtti. Irmak, "Tarım sektöründe 24 çocuk, sanayi sektöründe 17 çocuk, inşaat sektöründe 13 çocuk ve hizmet sektöründe 12 çocuğun çalışırken hayatını kaybetti" şeklinde detaylandırdı.

Beslenme sorunları

Beslenmenin eğitimin temel sorunlarından olduğunu ifade eden Irmak, birçok çocuğun okula kahvaltısız geldiğini ve yemek yemeden günü tamamladığını söyleyen Irmak, "Bu koşullarda çocuklarına her gün ayrı bir beslenme hazırlamak durumunda kalan aileler eti, sütü, meyveyi, kuruyemişi geçelim yumurtayı, peyniri ve zeytini bile alamaz hale gelmiştir" ifadelerini kullandı. Irmak, Türk Milli Eğitim Bakanlığının  çocukların beslenmesine bütçe ayırmasını da istedi.

***

Saraylar yarışıyor

Türk Cumhurbaşkanı için Ahlat'ta yapılan saraya bugüne kadar 577 milyon harcandı, 302 milyon da eklenecek. Okluk'taki yazlık saray için de 6 yılda 725 milyon TL harcandı.

Türk Cumhurbaşkanı Recep T. Erdoğan, 2025 Yılı Yatırım Programını yayınladı. Programda yer alan 14 bin 238 projeye toplam 1.4 milyar liradan fazla ödenek tahsis edildi. Kısa Dalga'dan Sinan Tartanoğlu programa mercek tuttu. Buna göre; Bitlis'te inşa edilen Ahlat Köşkü ve Devlet Adamları Konukevi projesi 2020'de başlatıldı. "Kışlık saray" olarak da adlandırılan projenin toplam tutarı, 879 milyon 250 bin 853 lira olarak belirtildi. 2024 yılı Yatırım Programı'nda, köşkün 2026'da tamamlanması planlanmıştı, ancak proje süresi bir yıl daha uzatıldı. Köşk için bugüne kadar 577 milyon 250 bin 853 lira harcandı. 2025 Yatırım Programı'nda 90 milyon lira daha harcanması planlandı. Projenin 2027'de tamamlanması bekleniyor. Yani 2027 yılı sonuna kadar Ahlat Köşkü için 302 milyon 270 lira daha harcanacak.

Yazlık saray için 725 milyon

Okluk'ta "Yazlık saray" olarak adlandırılan Devlet Konukevi inşaatında sona gelindi. Yatırım programına 2018'de alınan ve başlatılan proje için toplamda 725 milyon 362 bin 738 lira harcandı. 2024'te 40 milyon lira daha harcanan saray için 2025'te herhangi bir yatırım planlanmadı.

Saray'ın bahçesine 2 milyar

Orman Genel Müdürlüğünün Beştepe Millet Ormanı Projesi, 2024'te başladı. Projenin toplam maliyeti, 2 milyar lira olarak belirlendi. İlk yıl 32 milyon lira harcandı. Bu yıl projenin tamamlanması planlanıyor.

***

Prim borcu olana sağlık hizmeti yok

Uzatma kararı alınmadığı takdirde prim borcu bulunanlar, artık SGK üzerinden hastanelerde sağlık hizmeti alamayacaklar.

Genel Sağlık Sigortası (GSS) ve BAĞ-KUR prim borcu bulunan vatandaşların devlete ait hastaneler ile devlete ait üniversite hastanelerinden sağlık hizmeti alması için her yıl düzenleme yapıldı. En son Aralık 2023'te çıkartılan Cumhurbaşkanı Kararı ile prim borcu bulunan vatandaşlar için hastanelerden yararlanma süresi 31 Aralık 2024'e kadar uzatıldı. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberine göre; prim borcu bulunanların SGK üzerinden 2025'te sağlık hizmeti alabilmesi için herhangi bir uzatma kararı alınmadı. Bu konudaki kararnamelerin Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanarak Cumhurbaşkanlığına gönderildiği bildirildi. Uzatma kararı alınmadığı takdirde prim borcu bulunanlar bundan böyle SGK üzerinden hastanelerde sağlık hizmeti alamayacaklar. Sağlık hizmeti alabilmeleri için birikmiş prim borçlarını kapatmaları gerekecek.

TESK yeniden uzatma istiyor

Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken, prim borcu olan esnafın yanı sıra bakmakla yükümlü olduğu aile fertlerinin de sağlık hizmeti alamadıklarını vurguladı. BAĞ-KUR’luların emekli olmak için prim borçlarını kapatmak zorunda kaldıklarını, borcu önünde sonunda mutlaka ödediklerini ama zamanında prim yatırmakta zorluk çekip geciktirdiği zaman olamadığı muayenenin ve almadığı ilacın bedelini faiziyle geri ödemek zorunda kaldığını söyledi. Palandöken, “Sayın Cumhurbaşkanımız yapılandırmaya ve sürenin uzatılmasına imkan sağlıyordu fakat yeni yıl itibarıyla artık uzatma yapılmıyor. Bizim ricamız, bu sürenin bir yıl daha uzatılması” dedi.

Sosyal devletin gereğidir

İşveren primini yatırsın yatırmasın SSK’lı işçinin sağlık hizmeti aldığını ama BAĞ-KUR’da öyle olmadığını kaydeden Palandöken, şunları söyledi: "Ya yeni bir yapılandırma süreci başlatılmalı ya da sağlık hizmetlerinden yararlanma süresi uzatılmalı. Devlet yeşil kartlıya bakıyor, yabancı ülkelerden gelmiş insanlara bakıyor ama işi bozulduğu için veya çeşitli nedenlerle primi yatıramayan kişilere bakmıyor. Hastanede muayene olamıyor, eczaneye gittiğinde ilaç alamıyor. Sosyal devlette devletin herkese bakma zorunluluğu var. Vergi mükellefi olup acze düştüğü için primini ödeyemeyenler acilde kalıyor. Kendi nam ve hesabına çalışan sadece esnaf değil doktor var, avukatlar var, ticaret odaları var. İnsan bugün zengin yarın fakir, herkes bu duruma düşebilir.”

***

Diyanet, ayda 8 milyar harcadı

Diyanet’in 2024'te bir günde harcadığı para ortalama 270 milyon TL, yani 15 bin 880 asgari ücret kadar. Bir ayda harcadığı para ise ortalama 8 milyar TL olarak kayıtlara geçti.

Kamu kurumlarının 2024 yılı harcamaları açıklandı. 41 kamu idaresinden 21’i, yıllık bütçesini aştı. En dikkat çeken harcamaya ise hemen her yıl olduğu gibi 2024'te de Diyanet İşleri Başkanlığı imza attı. 2025 için öngörülen 130,1 milyar TL’lik bütçesi nedeniyle tartışılan Diyanet İşleri Başkanlığının 2024 harcaması 100 milyar TL’ye dayandı. BirGün'den Mustafa Bildircin'in haberine göre; Diyanet İşleri Başkanlığı, 2024'te 97 milyar 259 milyon 407 bin TL’lik harcama gerçekleştirdi. Diyanet’in bir günde harcadığı para 270 milyon TL, bir ayda harcadığı para ise 8 milyar TL olarak kayıtlara geçti.

***

Açlık sınırı 30 bin 617 TL

BES-AR, açlık sınırını 30 bin 617 TL, yoksulluk sınırını ise 80 bin 940 TL olarak hesapladı.  

Büro Emekçileri Sendikası Araştırma Merkezi (BES-AR) Ocak ayı açlık ve yoksulluk sınırı verilerini açıkladı. BES-AR verilerine göre; Aralık'ta açlık sınırı 30 bin 617 TL; yoksulluk sınırı ise 80 bin 940 TL’ye yükseldi. Sağlıklı beslenmenin maliyeti günlük bin 20 lirayı geçti. Ayrıca tek başına çalışan bir kişinin yaşam maliyeti 41 bin 476 TL olarak açıklandı. 

BES Genel Başkanı Özer Avanaş, asgari ücretlinin, açlık sınırının altında kalarak sadece karnını doyurabildiğini söyledi. Avanaş, “Kamu emekçileri, kamu emeklileri ve asgari ücretliler yine açlık ve yoksullukla baş başa bırakılmıştır” dedi. 

***

Motorine yine zam

Motorinin litre fiyatına 1 lira 47 kuruş zam yapıldı. Brent petrol ve döviz kurundaki dalgalanmalar ile vergi artışları akaryakıt fiyatlarına yansımaya devam ediyor. 16 Ocak'tan itibaren geçerli olmak üzere motorinin litre fiyatına 1 lira 47 kuruş zam yapıldı. Motorin fiyatları 50 TL sınırına dayandı. 16 Ocak günü güncel akaryakıt fiyatları şöyle: İstanbul'da 47.24 TL, Ankara'da 47.88 TL, İzmir'de ise 49. 28 TL.