Asimilasyona karşı tiyatro

• Teatra Jîyana Nû (TJN), kurulduğundan beri Kurdistan ve Türkiye’de sanat hayatına birçok sanatçı kazandırdı. Köklü bir geçmişe sahip olan TJN, iktidar tarafından yasaklanan oyunlarına, dikte edilen dezenformasyona ve asimilasyona rağmen Kürtçe tiyatro yapmaktan vazgeçmedi.

Teatra Jîyana Nû (TJN), kurulduğundan beri Kurdistan ve Türkiye’de sanat hayatına birçok sanatçı kazandırdı. Köklü bir geçmişe sahip olan TJN, iktidar tarafından yasaklanan oyunlarına, dikte edilen dezenformasyona ve asimilasyona rağmen Kürtçe tiyatro yapmaktan vazgeçmedi. Muhalif kimliği ve politik oyunları ile her gün yeni bir çalışmaya imza atan TJN, 1992’den beri Kürt kültürüne önemli katkıda bulundu. 

Kürt halkının tiyatro ile tanışıklığının 1919’lu yıllara dayandığını belirten TJN’de yer alan oyuncu Mahsum Sağlam, Kütçe tiyatronun gelişimde TJN’nin büyük katkıları olduğunu kaydetti. Sağlam, “Kürt dili asimilasyonla, soykırımla yüz yüze kalmış bir toplumun dilidir. Bir dilin tekrar yaşam bulması için tiyatroların elbette ki büyük bir etkisi vardır. Çünkü yazılı eserlerin edebi yönüyle dile bir katkısı var. Bu anlamda tiyatronun dili geliştirme üzerine büyük bir katkısı var.”

Orijinal tiyatro oyunları

Kürtlerin kendine has orijinal tiyatro oyunlarının olduğunu kaydeden Sağlam, Kürtlerin tiyatro tarihinde qırdık (Kürtçe stand-up), gağan  (Kürt Alevileri tarafından hicri takvime göre yeni yıla girişinde yapılan kutlama) oyunlarının otantik ve gelenekselleşmiş şekilde halkın karşısına çıktığını dile getirdi. Sağlam, “Kürtler, 19 ve 20’nci yüzyılda yarattıkları eserlerle bir biçim, form yakalamaya çalışmışlardır. Bunu da Kürtçe tiyatrolarla yapmışlardır. Başta ağır gelse de zamanla aslında seyircisini yakalamıştır. Şu an Kürtçe yazılan birçok eser, Kürtçe tiyatro olarak sahnelenmektedir” şeklinde konuştu.

Bêru, Lîstık, Tenê Ez

Kürt tiyatrosunun politik bir seyirciye sahip olduğunu ifade eden Sağlam, Kürt tiyatrosunun son yıllarda büyük bir ivme yakaladığını belirtti. Sağlam, “Kürt tiyatrosu daha önce Başur Kurdistan’da tiyatro gruplarına rastlarız. Kuzey Kurdistan’da 1950’lerde biraz ivme kazansa da aslında 2000’lerde daha fazla yükseldiğini ve seyirciyle daha çok buluştuğunu belirtebiliriz. Yapılan eserlerde genelde politik içerikli olup iktidarı zorlayan, politik göndermeler yapan ve seyircisinin de duygularını dile getiren bir yerde duruyor. Örneğin son yıllarda özellikle dikkat ederseniz Amed Şehir Tiyatrosu’nun yaratımları var. TJN hali hazırda oynadığı üç eseri var, Bêru, Lîstık ve Tenê Ez. Bu kurumlar, Başur Kurdistan’da da geçen yıl ödüllendirildiler, en iyi oyun ödülünü aldılar” diye belirtti.

Yeni bir tiyatro atölyesi 

TJN’nin pandemiden kaynaklı duraksadığını belirten Sağlam, artık yeni bir tiyatro atölyesinin elzemleştiğinin altını çizdi: “Kürt tiyatrosu yapmak isteyen gençlerin talep ve isteği doğrultusunda İstanbul’da atölye çalışması başlattık. Kayıtlarımız 10 Ekim’de başladı, 25 Kasım’a kadar devam edecektir. Kayıt başvurularını Beyoğlu’nda bulunan MKM alıyor. Atölyelerimizi Aralık ayında başlatmayı düşünüyoruz. Bu atölyelerin içeriği de çok güçlü olacak. Örneğin yaratıcı drama, temel hareket kuramı, jonglör ve temel oyunculuk gibi konular ders içeriklerinden bazılarıdır. Biz bu süreci 6 aylık olarak öngörüyoruz. Ayrıca 6 ayın sonunda oyuncularımızla birlikte bir oyun oynamayı düşünüyoruz. Kürt tiyatrosunun gelişiminde Kürt gençlerinin tiyatroya yönelmesini sanat anlamında ilerleme ve toplumsal düzeyinin gelişmesi için gençlerin tiyatroya yönelmesini talebimiz ediyoruz. Gençlerin bunu kaçırmamasını diliyoruz.” İSTANBUL