Bir yılda e az 7 bin 431 ihlal

• İHD Amed Şubesi'nin raporlarına göre, Kuzey Kürdistan'da geçen yıl 7 bin 431 hak ihlali yaşandı. 

İHD Amed Şube Başkanı Ercan Yılmaz, uzun yıllardır süren Kürt meselesinin çözümsüzlüğünün çok ağır insan hak ihlallerine sebep olduğunu söyledi. 

İnsan Hakları Derneği (İHD) Amed Şubesi, "Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2024 Yılı İnsan Hakları İhlalleri" raporunu, dün İHD Amed Şubesi'nde düzenlenen basın toplantısıyla açıklandı. Toplantıda konuşan İHD Amed Şube Başkanı Ercan Yılmaz, Cumhuriyet kurulduğundan bu yana Kürt halkının temel hakka erişiminin, kimliklerinin ve ana dilde eğitim hakkının tanınmadığını hatırlattı. Yılmaz, uzun yıllardır süren Kürt meselesinin çözümsüzlüğünün, çok ağır insan hak ihlallerine sebep olduğunu vurguladı. 

İHD Eşbaşkan Yardımcısı Rümeysa Deniz Kaya ise geçen yıl insan hakları ihlallerinin yoğunlaşarak ve sistematik bir şekilde devam ettiğini söyledi. Şiddete dayalı politikaların, cinsiyetçiliğin, ırkçı yaklaşımların, ayrımcı uygulamaların derinleştiğini ifade eden Rümeysa Deniz Kaya, Kürdistan'da en az 108'i çocuk olmak üzere toplam 2 bin 14 kişinin gözaltına alındığını, 8'i çocuk en az 308 kişinin tutuklandığını, en az 12 kişiye ev hapsi verildiğini, en az 972 ev/iş yerinin devlet güçlerinin baskınına uğradığını kaydetti. 

Düşünce ve ifade özgürlüğüne ilişkin verileri paylaşan Rümeysa Deniz Kaya, 178 dosyada, 60 kişi hakkında soruşturma, 20'si dava dosyasında ise 108 kişi hakkında dava açıldığını, aralarında gazeteci ve siyasetçilerin olduğu 23 dosyada, 93 kişi hakkında değişik hapis ve para cezaları verildiğini aktardı. 

Aynı yıl içinde cezaevlerinde 109 tutsağın sürgün edildiğini en az 125 tutsağın sağlık hakkı ve en az bir tutsağın görüş hakkının ihlal edildiğini dile getirdi. Rümeysa Deniz Kaya, en az 74 tutsak hakkında çeşitli gerekçelerle soruşturma başlatıldığını, en az 40'ına disiplin cezası verildiğini kaydetti. Rümeysa Deniz Kaya, en az 22 tutsağın tecrit ve izolasyona maruz bırakıldığını, en az 32'sinin infazı çeşitli gerekçelerle ertelendiğini ifade etti. Diğer detaylar ise şöyle:

* Bölge kentlerinde “keyfi öldürme, silah ve orantısız güç kullanma, dur ihtarına uymama”, “Yargısız infaz” sonucu üç yurttaş katledildi, dört yurttaş çeşitli şekillerde yaralandı. Korucular, 13 yurttaşı yaraladı. 

* Bölgedeki cezaevlerinde 11 tutsak yaşamını yitirdi.

* Resmi hata ve ihmaller sonucu en az 19 yurttaş yaşamını yitirdi, en az 79 yurttaş çeşitli şekillerde yaralandı. 

* Bölge kentlerinde saldırılar sonucu en az üç siyasi parti üyesi yaşamını yitirdi, 26 kişi ise çeşitli şekillerde yaralandı. 

* Haber takibi yapan en az 6 gazeteci sözlü ve fiziksel saldırıya maruz kaldı. 

* En az iki doktor, 5 sağlık görevlisi, iki işçi ve bir öğrenci fiziksel saldırıya uğrayarak yaralandı. 

* Kırsal-çatışma alanlarında bırakılan patlayıcılar ve mayın patlaması sonucu biri çocuk, üç yurttaş yaşamını yitirdi, dört yurttaş ise yaralandı. 

* Bölge kentlerinde 14 çocuk, 50 kadın, 14 erkek olmak üzere; en az 78 yurttaş şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.

* 6 kent ve bağlı ilçe sınırlarında bulunan yüzlerce alanı kapsamına alacak şekilde 45 defa özel güvenlik bölgesi ilan edildi. En az iki kente üç kez sokağa çıkma yasağı ilan edildi. 

* En az bir gerilla cenazesi ailesine teslim edilmedi; iki mezarlığa saldırı gerçekleşti. 

* En az 54 yurttaş gözaltında, 120 yurttaş gözaltı yerleri dışında (sokak, ev baskını); en az 63 tutsak işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.

* En az 9 yurttaş ajanlık dayatmalarına maruz kaldı, 7 yurttaş ise tehdit edildi.

* Devlet güçlerinin toplumsal gösterilere saldırısı sonucu en az 68 yurttaş yaralandı. 

* 8’i çocuk en az 308 yurttaş tutuklandı. En az 12 yurttaş hakkında ev hapsi kararı verildi.

* Bölgede en az 6 etkinliğin gösterimi yasaklandı.

* Hakkında toplatma kararı olduğu gerekçesiyle en az 560 kitap veya dergiye el konuldu. 

* Ana dili kullanma özgürlüğüne yönelik en az 8 ihlal yaşandı.

* 7 siyasi parti binası, bir gazete, bir dernek, üç kültür kurumu ve bir belediye binası saldırı veya baskına uğradı. 

* Valiler, 94 defa toplantı ve gösteri yürüyüşlerine dair yasaklama kararı verdi.

 * En az 35 işçi iş cinayetlerine kurban verildi. 

* 7 belediyeye kayyum atandı. Dört belediye hakkında idari soruşturma başlatıldı.

* En az 9 belediye eşbaşkanının pasaportuna “genel güvenlik” tedbiri konuldu. En az 6 belediye eşbaşkanı hakkında çeşitli gerekçelerle soruşturma ve kovuşturmalar açıldı. AMED