Bu dünyadan Mihemed Şêxo geçti…

 Unutulmaz Kürt sanatçısı Mihemed Şêxo diğer adıyla Bavê Felek (Felek’in Babası) 9 Mart 1989’da hayata veda etti. Şarkıları eskimeyen ve hâlâ birçok sanatçıya ilham kaynağı olan Şêxo anısına, Rojava Devrimi’nden sonra Qamişlo’da Kültür ve Sanat Merkezi kuruldu.

Şarkıları hâlâ birçok sanatçıya ilham kaynağı olan Mihemed Şêxo, 1948 yılında Qamişlo’nun Girbanîna köyünde dünyaya gelir. Hayatında zindanların, işkencelerin, sürgünlerin eksik olmadığı Şêxo, küçük yaşında birçok müzisyen ve dengbêj ile tanışır. Bunlardan biri de o yıllarda Qamişlo’da olan Kürt müziğinin unutulmaz ismi Aram Tîgran’dır. Şêxo 21 yaşında, 1969 ve 1972 yılları arasında Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta aktif olarak müzik hayatına başlar ve burda müzik eğitimi alır. Burda bir grup arkadaşı ile Koma Serkeftin’i de kurarlar.

Hem pêşmerge hem ozan

1973 yılında Güney Kürdistan’a geçen sanatçı, burda hem ozan hem de pêşmerge olarak Kürt ulusal mücadelesinde yerini alır. Aynı yıl içerisinde birçok Kürt sanatçısı ile tanışır. Sonrasında Şam’a geçer ve burda ‘Ay Gewrê’ kasetini çıkarır. Baas rejiminin gözaltı ve tutuklamalarından dolayı tekrar Güney Kürdistan’a geçer ve pêşmerge saflarında yerini alır. 1975’te Aş Betal yani İran ve Irak arasında imzalanan Cezayir Anlaşması’ndan sonra Irak KDP’sinin silahlı mücadeleyi sonlandırma kararından dolayı Doğu Kürdistan’a gider ve sanat hayatına burda devam eder.

Mihemed Şêxo’yu halk bağrına basar

Doğu Kürdistan’da pêşmergeliğinin yanı sıra bir okulda Arapça ders veren Şêxo, Nesrîn Hisên Melek ile evlenir ve bu evlilikten 4 çocuğu olur. İran rejiminin kendisi hakkında çıkardığı tutuklama kararından dolayı 11 yıl sonra tekrar memleketine döner. Bu sıralarda adı ve şarkıları dilden dile dolaşan Mihemed Şêxo’yu Kürt halkı bağrına basar. Halkın ona karşı olan sevgisinden rahatsız olan Baas rejimi, Şêxo’yu hapse atar. Hapislik sürecinde de sanatsal üretimine devam eden Şêxo, 1984 yılında Qamişlo’ya döner ve burda birçok eser üretir. 1986 yılında son albümünü çıkaran Şêxo, Qamişlo’da bir müzik dükkanı açar. Ancak rejim güçleri çalışmasına izin vermeyerek dükkanını kapatır.

   

Qamışlo’da bulunduğu esnada da birçok kez gözaltına alınıp tutuklanan Şêxo, Baas rejiminin zindanlarından çıktıktan sonra 6 Mart 1989 yılında kalp krizi geçirir. Qamişlo Hastanesi’ne kaldırılan Şêxo, tüm müdahalelere rağmen kurtarılamaz ve 9 Mart günü hayata veda eder. Cenazesini halk sahiplenir ve binlerce kişinin katıldığı kitlesel bir törenle toprağa verilir.

Şiir ile müzik arasında bir köprü oldu

Mihemed Şêxo toplamda çoğu kendi imkanlarıyla, 14 kaset çıkarır. 1997-2001 yılları arasında Mihemed Şêxo’nun kasetleri Türkiye ve Kürdistan’da Kom Müzik etiketiyle tekrardan yayımlanır. Şarkıları Kürdistan’ın dört bir parçasında ve diasporada dinlenen sanatçı, Cegerxwîn, Seydayê Tîrêj, Bêbuhar gibi birçok Kürt şairin şiirlerini besteleyerek Kürt müziğine kazandırdı.

Kürt müziğine, yeni makamlar getirdi

Hawar Haber Ajansı’ndan (ANHA) Ehmed Semîr, Mihemed Şêxo’nun ölüm yıldönümü vesilesiyle birkaç gün önce Şêxo’nun kız kardeşi Amşe Şêxo ve onu tanıyan sanatçı Said Ferso ile görüştü.

Rojavalı sanatçı Said Ferso, Şêxo için Kürt müziğine ‘Şir Arban’, ‘Acem’, ‘Nihavent’ gibi makamları getirdi tespitinde bulunuyor ve Şêxo, sadece bir sanatçı değil halkının acılarının da sembolüydü, diyor.

‘Ayaklarımla müziğimi yaparım’

Şêxo’nun kız kardeşi Amşe Şêxo (70) ise şu anda Qamişlo’ya bağlı Temuye köyünde yaşıyor. Mihemed Şêxo’nun, Temuye köyünde kaldığı esnada sık sık askeri güçlerin baskınına uğradığını söyleyen Amşe, onun kararlılığını ve direnişini şu sözlerle anlatıyor: “Bir süre Hesekê Cezaevi’nde kaldı. Burada 15 gün boyunca işkenceye maruz kaldı. Şêxo’nun Kürtçe şarkılar söylememesi için işkence ediyorlardı. Fakat kendisi ne olursa olsun Kürtçe söylemeye devam edeceğini söylüyordu. Bir keresinde Dêrik’te tutuklanan Şêxo, parmaklarının ve dilinin kesilmesiyle tehdit edildi. Şêxo, bu tehdide ‘Ben de ayak parmaklarımla şarkılarımı çalmaya devam ederim’ şeklinde cevap verdi”.

Adına bir sanat merkezi kuruldu

2011 yılında başlayan Rojava devrimi ile birlikte Mihemed Şêxo’nun anısına Qamişlo’da bir Kültür ve Sanat Merkezi kuruldu. Merkezde 6 sanat grubuna müzik eğitimi veriliyor.

Şêro Hindê de 2019 yılında Rojava Film Komünü ile Mihemed Şêxo’yu anlatan bir belgesel yaptı.

 

 KÜLTÜR SERVİSİ