Cengiz Çandar: Ruhen Kurdistaniyim

• Yeşil Sol Parti'nin Amed adayı Cengiz Çandar, etnik olarak Türk ama ruhen Kurdistani olduğunu söyleyerek, Amed halkına şu sözü verdi; sizi asla mahcup çıkarmayacağım, sizin boynunuzu eğdirmeyeceğim, bu kahraman şehri, onurla temsil edeceğim.

Yeşil Sol Parti'nin Amed listesinde aday gösterdiği gazeteci-yazar Cengiz Çandar, 1948 Ankara doğumlu ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden mezun. ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde asistan olarak başladığı akademik kariyeri, 12 Mart 1971 "askeri muhtırası" nedeniyle yarıda kaldı. 68 kuşağı gençlik hareketlerinde aktif bir rol oynadı. Profesyonel anlamda gazeteciliğe 1976’da başladı. Yarım yüzyıllık gazetecilik hayatında pek çok gazetede hem muhabir hem editör hem de köşe yazarı olarak çalıştı. Kürt sorunuyla tanışıklığı ise 70’li yıllarda Suriye'de oldu. Saddam sonrası Irak'ta ilk Cumhurbaşkanı olan Celal Talabani ile 1973'te tanıştı. Ardından Kürt sorunuyla yakından ilgili hale geldi. Gazetecilik hayatı boyunca birçok ödüle layık görülen Çandar, Direnen Filistin (1976), Orta Doğu Çıkmazı (1983), Tarihle Randevu (1983), Güneşin Yedi Rengi (1987), Benim Şehirlerim (1999), Çıktık Açık Alınla (2000) ve Mezopotamya Ekspresi: Bir Tarih Yolculuğu (2012) kitaplarını kaleme aldı. Mayıs 2016’da Stockholm Üniversitesi Türkiye Çalışmaları Enstitüsü’nün davetiyle İsveç’e giden Çandar, adaylığı belli olduktan sonra, 7 yılın ardından İstanbul'a geldi. Hemen sonra da yıllardır görmediği ve "ilk görüşte aşık" olduğu Amed'e ayak basarak, seçim çalışmalarına başladı.

HDP Eşbaşkanı Mithat Sancar'ın Kürt illerinden aday göstereceklerini söylediğinde 'Buna çok sevindim, çünkü ben etnik olarak Türk'üm ama ruhen Kurdistaniyim' dediğini paylaşan Çandar, Amed'de aday gösterilmesiyle ilgili mutluluğunu ve bundan duyduğu gururu ifade edebilecek kelime bulmakta zorlandığını belirtti. MA'dan Azad Altay'ın sorularını yanıtlayan Çandar, Amed'in yerinin iki sebepten dolayı başka olduğunu kaydederek, şöyle izah etti:

* Amed çok özel bir yerdir. 23 yıl önce "Benim şehirlerim" adında bir kitap yayınladım. Kudüs benim için öyle bir yerdir. Annemin memleketi Selanik benim için öyle bir yerdir. İstanbul öyle bir yerdir. Amed de öyle bir yerdir. Çok özel bir yerdir. 

Dört parça Kurdistan'ın bütün köşelerinin gözünü diktiği noktadır burası. İster Güney'dekiler (Federe Kurdistan) olsun, ister İran'dakiler, ister Suriye'dekiler olsun. Irak'taki Kürtler epey yol aldılar. Oradaki kurucu liderlerinin hepsini tanırım. Rahmetli Mam Celal Talabani olmak üzere Mesud Barzani de. Onlar için ölçü Diyarbakır'dır. Gözleri buraya dönüktür. Burası ne yöne gidiyorsa, ne yapacaksa ona göre bir ruhi/zihni şekillenmeye girerler.

Burada da öyle. Van önemli ve büyük bir şehirdir. Van'da bile gözler Diyarbakır'a çevrilir. Hakkari en dipteki köşe. Bir şey sorarsınız, "Bakalım Diyarbakır'da ne olacak" derler. Kurdistan'ın her köşesine ayar veren yerdir. Aynı zamanda Türkiye'ye ayar veren yerdir.

Bütün bu nedenlerden ötürü buranın temsilci olmak akıl almaz bir mutluluk benim için. Ömrünün 40 yılını Kürt sorununa vakfetmiş, onun için bir takım bedeller ödemeyi göze almış, Kürt coğrafyasında önde gelen aktörlerini yakından tanımış biri olarak, Amed ve milletvekili sözcüklerinin yan yana olması benim için gurur okşayıcılık, bütün bir hayatın anlam kazanması demek. Bu ülkenin en vefalı insan topluluğu Kürtlerdir. Onların simgesi olan şehrin adaylığı aynı zamanda çok çok heyecanlandırdı beni. 

* Diğer bir nokta Ben Amed'e aşık bir adamdım. Siyasi, simgesel anlamların dışında bu şehirle tuhaf bir manevi bağım vardı. Ben "ilk görüşte aşk" adını koymuştum. Amed'i ilk kez Van'dan Antep'e doğru giderken, Mart 1971'de görmüştüm. Şimdi buranın evladı sayılırım. Bir de onun temsilcisi olacağım. Son üç gün içinde Amed'de insanlarla temas ederken, bana gösterdikleri sevgi, bütün bu mutlulukların dışında yeni bir duygu aşıladı bana; sorumluluk. Ben bu şehrin madem çocuğuyum ve temsilcisi olacağım, bu insanların sevgisine karşılık verebilmem ve onları hayal kırıklığına uğratmamam gerekir. 

Kürtlere saygıdan Kürtçe öğrendim

Son yıllarda Kürtçe öğrenmeye başladığını hatırlatan Çandar, 'Bu yaştan sonra niye Kürtçe öğreniyorum?' sorusuna şöyle yanıt verdiğini söyledi: "Bu tamamen Kürtlere saygıyla ilgili bir meseledir. Bir yandan Kürt sorunu ve Kürtlerle bu kadar ilgili olan bir insan, bir yandan ülkemin halkının yüzde 20'sini oluşturan bir halk. Onlar benim ana dilimi konuşuyor. Ben onların ana dilini bilmiyorum. Kürtlere Kürtçe eğitim hakkı verilsin, Kürtçe resmi dil olsun diye mücadele veriyoruz, birisi kalkıp 'ya sen Kürtçe biliyor musun' derse diyecek bir lafın yok. Madem Kürt haklarının -dil başta olmak üzere- bu kadar mücadelesini veriyorsunuz, dolayısıyla onlara saygılı olmam ve dillerini öğrenmem lazım. Ders aldım. Ergani'ye gidince -uzun süre topluluk karşısında ilk konuşmam- birden hatırıma geldi. Ben insanlara, Kürt bölgesinde Kürtçe hitap edersem o az önce söylediğim saygıyı somut olarak göstermiş olurum."

Amed'i asla mahçup etmeyeceğim

Seçildiği takdirde onurlu Amed'i temsil edeceğini belirten Çandar, kendisinden ne beklendiğini şöyle izah etti: "Yeşil Sol Parti -HDP-, bunlar mücadele partileri, bunlar herhangi bir parti değil. Halk hareketinin kendisi. Dolayısıyla kendi geleneği mücadele olan bir partinin mensuplarıyız. Biz de bu idrakle parlamentoda yer alacağız. Mücadele için gidiyoruz biz oraya, milletvekili olmak için değil. Barış mücadelesi, demokrasi mücadelesi için. Bu halkın temsili bunun için bize veriliyor. Önümüzdeki yasama dönemi devasa sorunlarla yüz yüze kalacağımız bir dönem olacak. Orada benden beklenen, bugüne kadar biriktirdiğim bilgi birikiminin, uygun bir strateji planı içerisinde, bana düşecek rolleri oynamaktır. Vekili olacağım Amed halkına bir söz, bir vaat olarak şunu söyleyebilirim; sizi asla mahcup çıkarmayacağım, sizin boynunuzu eğdirmeyeceğim, bu dik ve kahraman şehri, çilekeş ama gururlu şehri, onun özelliklerinin idrakında olarak onurla temsil edeceğim." AMED