Cesetler bahçelere gömülüyor

• Sudan iç savaşı çözümsüzlüğe doğru ilerlerken Başkent Hartum’da ölenlerin cesetlerini siviller gömmeye başladı. Bahçeler, evleri avluları mezarlık oldu.

Sudan’da Ordu ve Hızlı Destek Kuvvetleri arasındaki çatışmalar Hartum’un güneyinde Zırhlı Kolordu Komutanlığı, Yermuk kompleksi ve ana gaz deposununda yoğunlaştı. Ordu, komplekse dönük saldırısı için büyük askeri takviye yaptı. Ordu güçleri savaş uçakları ve saldırı helikopterleri eşliğinde taaruz gerçekleştiriyor. 
Yermuk kompleksi, ağır ve hafif silahlar, askeri araçlar, tanklar ve toplar üreten bir dizi tesisi içeriyor. Ayrıca inşaat, petrol ve demiryolu sektörleri için yedek parça tedarik ediyor. Bu kompleks 2012 yılında Lübnan Hizbullah’ına silah tedarik etmesi ile gündeme geldi ve İsrail hava saldırısının da hedefi olmuştu. Hali hazırda kompleks Hızlı Destek Kuvvetleri’nin denetiminde bulunuyor.

Öldürülenler sokaklarda kaldı
Çatışmaların Hartum ve ülkenin diğer kentlerine sıçraması ile insani dram üst boyutlara taşındı. Sokaklar çatışmalarda yaşamını yitirenlerin şişmiş cesetleri ile doldu. Ölü sayısı hakkında kesin verilere ulaşılamazken rakamın 1000’in çok üzerinde olduğu bildiriliyor. Reuters haber ajansı Başkent Hartum’da ölülerin sokaklarda koktuğunu ve kentte kalan sivillerin bunları bulabildikleri her yere gömdüklerini aktardı. 

‘Kalanları caddenin girişine gömdüm’
"Üç kişiyi kendi evlerinin içerisine gömdüm, kalanları da evimin önündeki caddenin girişinde toprağa verdim" diyen güvenlik kaygıları sebebi ile kod isim kullanan Hartum sakinlerinden Ömer: "Bu, evimin kapısını açıp da bir köpeğin yolda yatan bir cesedin parçasını kemirdiğini görmekten iyidir."
Sudan'ın düzenli ordusu ile paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) arasında varılan birçok ateşkese karşın dinmeyen çatışmalar nedeniyle, cesetleri bir mezarlıkta toprağa vermeye çalışmak son derece tehlikeli.

Siviller kimsenin ilgisini çekmiyor
Savaşın sivil kayıplarla ilgili bölümü kamuoyunun ilgisini halen çekebilmiş değil. Ömer şimdiye dek en az 20 kişiyi toprağa verdiğini söylüyor: Komşularımdan biri evinde öldürüldü. Evine girip yerdeki fayansları sökmek, burada bir mezar kazıp onu gömmek dışında yapabileceğim hiçbir şey yoktu. Cesetler sıcağın ortasında sokakta öylece bırakılıyor. Ne diyebilirim ki? Hartum'un bazı mahalleleri mezarlığa dönmüş durumda."
Sudan'da evlerde ya da mahalle içlerinde kaç kişinin toprağa verilmiş olduğuna dair resmi bir açıklama bulunmuyor. 

Merhamet gösterdim
Savaş’ta ölen askerlerin cesetlerini gönmen bir diğer kişi de Hamid, Hartumluların benzer deneyimleri olduğunu söylüyor. 
Hamid, Başkentin 12 kilometre dışındaki Şambat'ta, askeri bir uçağın düşmesinin ardından üç ordu mensubunu elleriyle toprağa verdiğini söylüyor: "Tesadüfen bölgedeydim. Ben ve o an orada olan beş kişi enkazın altından cesetleri çekip çıkardık ve meskun mahal içindeki bir alanda bu cesetleri toprağa verdik."
Hamid, yaptıklarının "merhametten" kaynaklandığını söylüyor: "Cesetleri nereye gömdüğümüz önemli değil. Önemli olan onları toprağa vermek. Bu sevaptır. Çünkü mezarlıklara gitmek günler sürebilir ve her yerde keskin nişancılar var.

İyi niyetle ‘Gerçeği gömmek'
Doktorlar sendikasının başkanı Attia Abdullah Attia, bu gibi girişimlerin her ne kadar iyi niyetli olsalar da savaş suçları işlendiği yönündeki kanıtları farkında olmadan silebileceğini belirtiyor. Bu gibi "amatör" toprağa verme yöntemlerinin "gerçeği gömmek" gibi bir sonuca yol açabileceğini belirten Attia, bu şekilde insanların nasıl hayatlarını kaybettikleri yönündeki bulguların da tespit edilemeyeceği uyarısında bulunuyor.
Doktor Attia: "Cesetleri bu şekilde toprağa vermenin haklı görülecek bir gerekçesi yok. Toprağa verme işlemi resmi hükümet temsilcilerinin, savcılık makamının, adli tıp görevlilerinin ve Kızılhaç üyelerinin eşliğinde yapılmalı. Bu işlem öncesinde DNA örnekleri alınması da son derece önemli."
Ancak Doktor Attia'nın eleştirilerine karşın insanlar sağlık sisteminin çökmüş durumda olduğunu ve cesetleri bir an önce gömmekten başka seçenekleri olmadığını da savunuyor. HARTUM